کد خبر: 29549
تاریخ انتشار: شنبه, 07 مرداد 1396 - 12:53

داخلی

»

مطالب کتابداری

»

گزارش

در نشست پل ادبی ایران و چین مطرح شد

صورتگری‌های تصویری ادبیات کلاسیک مرهون چین است

منبع : لیزنا
به دعوت مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب و موسسه‌ نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، هیاتی از انجمن نویسندگان ‌چین روز پنج‌شنبه، ۵ مرداد ماه، در نشست ویژه شهر کتاب حضور یافتند.
صورتگری‌های تصویری ادبیات کلاسیک مرهون چین است

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام روابط عمومی موسسه فرهنگی شهر کتاب، در این نشست علی‌اصغر محمدخانی، لی یی مینگ، فوشیو پینگ، لی شائو جون، یوگویلی، ابوالقاسم اسماعیل‌پور، مهدی محبتی، علی‌اصغر سیدآبادی، الهام میرزانیا، آزاده باقری و جمعی از نویسندگان، شاعران و محققان ایرانی حضور داشتند.

در ابتدای نشست، علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب، درباره پیشینیه روابط فرهنگی میان ایران و چین گفت: درباره روابط فرهنگی ایران و چین بسیار نوشته و سخن گفته‌اند: از عصر درخشان فرهنگ ایران در چین، از چگونگی ورود اسلام به چین، از خاندان‌های بزرگ ایرانی در سرزمین چین، از نگارگری در ایران و چین، از هنر سفالگری و چینی‌سازی در ایران و چین، از تاثیر ایرانیان بر معماری چین، از کارنامه ایرانیان عهد باستان در چین از دهکده پارسی در جنوب چین و از سنگ نبشته‌های فارسی در چین.

او ادامه داد: در حال حاضر حدود چهل و چهار هزار مسجد در سطح چین موجود است که معماری آن در استان‌های غربی این سرزمین به صورت معماری ایرانی بیشتر به سبک مساجد دوران تیموری باقی مانده است. در صد سال گذشته هم آثار کلاسیک فارسی به چینی ترجمه شده است و آثاری از ادبیات و حکمت و تاریخ چین به فارسی. اگر چه آثاری که از فرهنگ و تاریخ و هنر و اندیشه چین به فارسی ترجمه شده بیشتر از آثاری است که از ادبیات و فرهنگ ایران ترجمه شده است اما در حوزه ادبیات معاصر و تحولات ادبی در پنج دهه گذشته در دو کشور آثار اندکی به هر دو زبان ترجمه شده است. یاد زین یان شن و جان خونین را گرامی می‌داریم که آثار مهمی را از ادبیات فارسی به چینی ترجمه کرده‌اند و اکنون در میان ما نیستند.

در ادامه لی ای مینگ، رئیس دفتر انجمن نویسندگان و منتقد ادبی، در ابتدا با اشاره به استقبال شگفت‌انگیز ایرانیان از هیات چینی درباره ایران گفت:  ایران یکی از کشورهای متمدن جهان است که اشعار کلاسیک برجسته‌اش در ادبیات جهان، جایگاه بسیار مهمی را اشغال کرده است. شاهکارهای جاودان شاعران نامداری همچون فردوسی، خیام، سعدی، حافظ و... به زبان‌های مهم دنیا ترجمه شده است که توجه و تحسین بسیاری از علاقه‌مندان ادبی سراسر جهان را برانگیخته است. «گلستان» سعدی یکی از متونی است که در مکتب‌های اسلامی چین تدریس می‌شود. چین کشوری متمدن در شرق جهان است که تاریخی پنج هزار ساله و تاریخ مکتوبی سه هزار ساله دارد.

او در ادامه گفت: اولین مجموعه اشعار چین با نام «اشعار مقدس» در فاصله بین قرن ۱۱ قبل از میلاد تا قرن ۶ قبل از میلاد نوشته شده که آثار شعری ۵۰۰ ساله را درج کرده و دریچه‌ای رو به سنت رئالیسم شعری چین را گشوده است. متون ادبی قدیمی و معروف چینی زیادی همچون «رویای عمارت سرخ»، «سیر باختر»، «کرانه رود»، «داستان‌های سه پادشاهی» و «هنر رزم سون زه» به زبان‌های بسیاری ترجمه شده و در سراسر دنیا پخش شده‌اند.

وی درباره چین نوین و اهمیت ارتباطات با دیگر کشورها در عصر مدرن  تصریح کرد: بعد از ورود به قرن بیستم، تاکنون ادبیات مدرن چین هرساله حدود پنجاه هزار کتاب منتشر می‌کند، چیزی بالغ بر نهصد هزار شعر در مجله‌های ملی به چاپ می‌رسد و حدود صد هزار رمان آنلاین در اینترنت منتشر می‌شود. همزمان بسیاری از آثار ادبی خارج از کشور نیز معرفی، ترجمه و منتشر می‌شوند تا سطح دانش و آگاهی علاقه‌مندان به مطالعه را غنی‌تر کند. از آنجایی که نوین سازی چین همگام با سرعت جهانی بوده است، مکتب‌های رمان نوین خارجی منجر به تولید آثاری مثال‌زدنی شده است. در بازگشت به سنت‌های ادبی، هنری، فرهنگ سنتی چینی مورد توجه قرار گرفته و همین بداعت و دگرگونی موجب ایجاد جریانی تازه شد. نویسندگان چینی جایزه بین‌المللی ادبی بسیاری را برده‌اند و ادبیات نوین چینی روز‌به‌روز تبدیل به قدرتی برای دگرگونی ادبیات جهان شده است. این‌گونه می‌توان گفت که چین بی‌شک یکی از کشورهای بزرگ در زمینه ادبیات است اما به‌دلایلی چون فرهنگ و زبان متفاوت، آثار ادبی مدرنی که در دسترس عموم مردم جهان باشد بسیار کم است و ما باید از بسیاری از نویسندگان سرتاسر جهان که شامل ایران هم می‌شود درس بگیریم.

او افزود: ما به عنوان نویسندگان، مفتخریم که می‌توانیم با استفاده از آثارمان، نگرانی خود نسبت به نوع بشر را ابراز کنیم، احساسات مختلف مر‌دم با اقشار متفاوت و کشورهای متفاوت را توصیف کنیم. با استفاده از داستان‌هایمان، مردم را تشویق و وادار به حرکت کنیم، بگوییم که خواهان صلح و پیشرفت بیشتر روی زمین و ریشه‌کن شدن فقر و بدبختی هستیم. این همه از مسئولیت‌های انجمن نویسندگان است که بیانگر قدرت خلاقیت و ظرفیت‌های ارتقا فرهنگ ملی کشور است. ایران یکی از کشورهای بسیار مهم در مسیر جاده ابریشم به‌شمار می‌آید که تقویت ارتباطات، افزایش درک، شناخت و یادگیری متقابل، در حال حاضر مورد رضایت دو طرف قرار گرفته است و طبیعتا آرمان متقابل ادبی دو کشور است و موجب شده است فصل جدیدی در رابطه با تبادلات ادبی بین ایران و چین نگاشته شود.

در ادامه فوشیو یینگ، رمان‌نویس، درباره وضعیت رمان معاصر چین، سخنرانی کرد و در بخشی از صحبت‌های خود درباره ویژگی‌های رمان معاصر چین گفت: نویسندگان چینی در دهه هشتاد قرن بیستم میلادی، از فرهنگ غرب تاثیرات عمیقی پذیرفتند. در سال‌های اخیر، به همراه توسعه برق‌آسای جامعه چین، نویسندگان چینی که موقعیتشان دستخوش تغییرات فاحش زمانه شده بود، بیشتر به بیان تجارب چین جدید اهمیت دادند. آن‌ها داستان‌های چین جدید را روایت کردند. با توجه به مواد مغذی که از منابع فرهنگ سنتی چین استخراج می‌کردند و با استفاده از روش‌های منحصر به فرد زیبایی‌شناسی مردم چین، جهان درونی پر پیچ و خمی را نگاشتند که از محیط زبانی و تاریخی عظیم چینیان بر ی‌آمد. ویژگی رمان‌های چینی، داشتن حس تاریخی است. بسیاری از نویسندگان چینی، خود را وقف توصیف تجارب چین قرن بیستم کردند. آن‌ها به کرات از تاریخ انقلاب چین و جریان نوین‌سازی نوشتند و تجارب پیچیده مردم چین را در عصر نوین بیان کردند.

او ادامه داد: ویژگی دیگر رمان‌های چینی، رنگ غلیظ روستایی است. به این خاطر که اکثر نویسندگان چینی تجربه زندگی روستایی دارند و سنت‌های ادبیات محلی هم بسیار عمیق هستند و شکل‌های روایی به نسبت پخته‌تری را به وجود می‌آورند. در چند سال اخیر، به غیر از رمان‌های سنتی، رمان‌های عامیانه چینی نیز گسترش سریعی یافته‌اند. تفاوت رمان‌های علمی ـ تخیلی چینی با رمان‌های علمی ـ تخیلی جهان در این است که در رمان‌های چینی عناصر فرهنگی چین، تصویر مردم چین و همچنین خرد مردم چین وجود دارد.

وی در خصوص بن‌مایه آثار داستانی نویسندگان چین افزود: نویسندگان چینی به بیان زندگی معمولی توجه بیشتری نشان می‌دهند؛ آن‌ها جزئیات مختلف زندگی روزمره و داستان‌های گوناگون زندگی روستایی و شهری را بیان می‌کنند. توسعه سریع چین برای کارهای خلاقه نویسندگان منابع غنیای را فراهم آورده، نویسندگان نیز ردی از سیر تحول پیشرفت چین در آثارشان به جای می‌گذارند تا از طریق این آثار بتوانیم مسیر پیشروی ۴۰ سال اخیر چین را ببینیم و تاریخ هوشمندانه و تحول زندگی مردم چین را دریابیم.

سخنران بعدی این همایش، لی‌شائو جون، شاعر و سردبیر شعر، درباره شعر معاصر چین، با اشاره به این‌که شعر پیش‌آهنگ ادبیات است، شعر معاصر چین را در یک بازه چهل ساله به چهار دوره تقسیم کرد  و گفت:  دوره نخست، دوره شعر مبهم است که پایه اصلی مطالعات خارجی است و ترجمه شعر در این دوره رایج شده است. شعر مبهم پیدایش یک نوع جریان جدید شعری در دوره بعد از انقلاب بزرگ فرهنگی است که در جستجوی خصلت فردی، خودجویی و دعوت حقیقت و کمال و بازگشت طبیعت انسانی است و دارای روح روشنگر نیرومند، فکر انتقادی و آگاهی از عصر است که یک نوع روش جدید بیان شعر و جستجوی زیبایی‌شناسی است. در دوره دوم، شعر در جستجوی ریشه‌ها و سنت‌های درونی است. ادبیات در جستجوی ریشه‌ها که به یک روند فکری تبدیل شد از محافل داستانی آمده است. دوره سوم، دوره «اساسی طرح» شعر نام دارد. این مرحله کندوکاو در درجات پایین‌تر و نزدیکی به طبیعت و پر کردن پایه‌های شعر است. از نشانه‌های این دوره ظهور شاعرانی از طبقات پایین و شکوفایی شعر محلی است. همچنین در این دوران زنان در عرصه شعر شکوفا می‌شوند. مرحله چهارم، مرحله جدیدی است که من پیدایش سریع آن را پیش‌بینی می‌کنم و آن را مرحله رو به پیشرفت می‌نامم. این دوره تسلط همه‌جانبه بر مطالب خواهد بود و ظهور تعداد زیادی شاعر برجسته‌ که دارای سبک خاص شخصی و در جستجوی زیبایی‌شناسی هستند در این دوره شاعران بزرگی پدید می‌آیند.  

در ادامه یوگویلی، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مطالعات زبان‌های خارجی پکن، ضمن اشاره به ترویج اهمیت فردوسی در چین و ترجمه چند کتاب برای انتقال روح فردوسی به فرهنگ چین تصریح کرد: همان‌گونه که در روز بزرگداشت فردوسی، در ایران مردم به مقبره او می‌روند و این روز را جشن می‌گیرند، سال‌هاست به همت رایزنی فرهنگی  مراسم بزرگداشت فردوسی در دانشگاه چین برگزار می‌شود.

وی با اشاره به این‌که خواندن شاهنامه را مدیون دکتر عربعلی شروین است، درباره پیشینه معرفی فردوسی به زبان چینی مطالبی را بیان کرد و از زبان دکتر جان خونین، درباره فردوسی گفت: فردوسی نشان روح ملت ایران است. این ارزیابی بسیار دقیق و بجاست. فردوسی در شاهنامه در ترسیم چهره قهرمانان و استفاده از زبان و تایید ارزش‌های اخلاقی و انسانی و ستایش خرد و عقل موفقیت عظیمی را به دست آورد. ما باید پل دوستی بین ملت ایران و چین را هر چه محکم‌تر و استوارتر کنیم.

دکتر الهام میرزانیا، مطالب خود را درباره تاریخ ادبیات چین ارائه کرد:  تاریخ ادبیات چین با متون فلسفی آغاز شده است که در ایران بارها و بارها چاپ شده‌اند. از حدود ۲۰۰۰ تا  ۲۵۰۰ سال پیش دو کتاب شعر باقی مانده است که در واقع یکی قدیم‌ترین کتاب‌های چین است. در کتاب «اشعار مقدس»، اشعار محدوده پانصد ساله‌ای را که در شمال چین سروده شده‌اند، جمع‌آوری شده است. کتاب دیگر هم که «اشعار چو یوان» است که هیچ کدام از این کتاب‌ها به فارسی ترجمه نشده است. از خصوصیات آثار آن دوره، بیان روحیات شخصی، کاربردی و اجتماعی بودن ادبیات را می‌توان برشمرد. در باور چینیان شعر و نثر مقدس شمرده می‌شد اما رمان و نمایش‌نامه حالت سرگرمی داشت.

او افزود: در دوره بعدی ما شاهد کتاب «یادداشت‌های تاریخی» هستیم که کتاب برجسته و مشهوری است و تاریخ سه‌هزار ساله را ثبت کرده با سبک داستان‌پردازی تاریخی. در دوره میانه در زمینه سبک و زبان ادبی اصلاحاتی به وجود می‌آید و نثر چین ارتقا می‌یابد. در همین زمان رمان چینی رشد و تکامل یافت و از نظر زبانی به سمت سادگی و قابل درک بودن، پیش رفت. در بخش بعدی که سلسلسه یوان است مبنای اصلی مکاتب ادبی که تا قبل از آن شعر و نثر بود، به تدریج جای خودش را به رمان و اپرای سنتی می‌دهد. در دوران بعدی دو رمان مشهور ظاهر شدند، یکی «سیر باختر» است.  دیگری که از بهترین و برجسته‌ترین رمان‌های تاریخی چین به شمار می‌رود «رویای عمارت سرخ» است، این کتاب نثر پیچیده‌ای دارد. مجموعه داستان‌های «جن و پری لیو جی» هم درباره داستان‌های خارق‌العاده است.  

آزاده باقری، در ادامه نشست به مواجهه خود با فرهنگ چینی پرداخت و اشاره کرد: از سال ۲۰۰۳ در چین هستم و با آموزش زبان چینی کارم را شروع کردم. رفته‌رفته وقتی زبان چینی را یاد گرفتم متوجه شدم فرهنگ و اندیشه چین از زبان چینی بسیار جذاب‌تر است. مطالعات زیادی انجام دادم. آشنایی با ملت پیچیده چین بسیار سخت است و نیازمند به زندگی در کنارشان است. من برای آشنایی با فرهنگ چینی حتا دوره طب سنتی چین را آموختم. بعد از آن سراغ نقاشی چینی رفتم و مدیتیشن در نقاشی چینی را درک کردم. آشپزی چینی را یاد گرفتم. همه این‌ها برای این بود که می‌خواستم این ملت را بشناسم. برای شناخت آن‌ها تنها زبان کافی نیست. به جایی رسیدم که متوجه شدم این دریافت‌ها باید نوشته شود. اولین کار مشترک ما با یوگویلی ترجمه «تاریخ ادبیات چین» از زبان چینی به فارسی بود. در مسیر ترجمه این کتاب به قدری تشابهات فرهنگی و ادبی بین ایران و چین دریافت کردم که بعد از آن به مطالعات تطبیقی پرداختم. من امیدوارم این نشست به همین کیفیت در چین و ایران ادامه یابد تا درباره دریافت‌های‌مان با هم گفت‌وگو کنیم. در رمان «عمارت سرخ» چنان تشابه فرهنگی میان دین خودمان و فرهنگ و فضای اندیشه‌ورزی چینی دریافت کردم که نگفتنی است. موضوع به دنبال رستگاری رفتن یکی از بن‌مایه‌های این اثر است و می‌تواند دو ملت را به هم نزدیک کند. چینی‌ها هم مانند ما دنبال رستگاری می‌گردند. آن‌ها هم آسمان را می‌شناسند. کسانی که علاقه‌مند به مطالعات تطبیقی هستند می توانند این مسائل را مطرح کنند.

مهدی محبتی در ادامه نشست به وام‌گیری‌های فرهنگ ایران از فرهنگ چین اشاره کرد و گفت: چین از چند جهت برای ما اهمیت دارد: از جهت تاریخی، همواره مراودات بسیاری داشتیم. از جهت جنگ‌هایی که با چین داشتیم. از جهت اسطوره‌ای همیشه‌ پیوندهای مهمی میان ما بوده است. از جهت دینی هم تنها جایی که پیامبرمان گفته علم را بجویید همین چین است. از جهت ادبی هم مراودات ادبی ما با چین دنیایی است.

وی ادامه داد: در ادبیات ما پر است از واژگانی چون مشک ختن، بت چین، چین و چگل، آهوی چین، کیمیا و جادو و استعارات بسیاری از این فرهنگ وارد ادبیات ما شده است. چین در حال حاضر با کالاهای‌اش جهان را تسخیر کرده است اما در گذشته چنین نبوده است. هر جا در فرهنگ ما صورتگر و صورتگری می‌آید به چین ربط دارد.  در فرهنگ ما سیمرغ نماد جبرئیل است و اگر اشاره می‌شود که پر جبرئیل در چین افتاده است باید در این باره تحقیق شود که  وهم و خیال است یا حقیقتی است که کسی آن را کشف نکرده است. چین به لحاظ تاریخی و مدرن بودن دنیا را همیشه در قبضه داشته است. اگر کسی آمار بگیرد شاید بیش از ده درصد ادبیات ما در حوزه صورتگری‌های تصویری مرهون چین است که تا امروز ادامه یافته است.

در ادامه علی‌اصغر سیدآبادی درباره اهمیت تبادل ادبی در زمینه ادبیات کودک با نویسندگان چینی گفت: درباره‌ بازار کتاب چین اطلاع زیادی ندارم اما به نظر می‌آید که آن‌جا هم تمام بازار در قبضه چند ناشر بزرگ اروپا باشد. این باعث شده که از شناخت فرهنگ و کشورهای دیگر محروم شویم. در ایران کتاب کودک چینی خیلی کم منتشر شده، که آن‌هم بیشتر افسانه‌های چینی است و این کم است و کشوری با این فرهنگ غنی حتما آثاری دارد که باید از باب احترام به تنوع فرهنگی آن را شناخت. در زمینه ادبیات بزرگسال من چند کتاب در سال‌های اخیر خواندم و دیدم چه طنز قوی‌ای دارند. اصلا تصور نمی‌کردم چینی‌ها بخندند و در ادبیات‌شان طنز باشد. ما این‌جا آمادگی داریم اگر چین یک ویژه‌نامه کتاب کودک ایران را  چاپ کند ما در پژوهش‌نامه کودک یک شماره به ادبیات کودک چین اختصاص دهیم. کار دوم تالیف کتاب مشترک تصویری است به این معنی که نویسنده چینی باشد تصویرگر ایرانی یا برعکس. کار دیگری که در قالب پل ادبی می‌شود انجام داد، رفت‌وآمد نویسندگان کودک به کشورهای هم است. تجربه‌ای در ایران داریم برای ترویج کتابخوانی در روستاها، برای این کار می‌توانیم از تجربیات چینی‌ها استفاده کنیم و متقابل تجربیات خودمان را انتقال بدهیم.

ابوالقاسم اسماعیل‌پور که بیشترین مراودات فرهنگی را در سالیان اخیر با نویسندگان و شاعران چین برقرار کرده درباره این آشنایی تصریح کرد: ارتباط من با ملت چین از ۲۰۰۴ آغاز می‌شود زمانی که من در دانشگاه ‌بین‌المللی شانگهای دو سال تدریس کردم. علاوه بر این‌که به دانشجویان چینی تاریخ و فرهنگ ایران را تدریس کردم چون تخصص خودم زبان‌های باستانی و متون مانوی بود بیشتر علاقه‌مند شدم متون مانوی که در چین کشف و نگهداری شده به پارسی برگردانم که این کار را هم کرده‌ام. خواندن زبان چینی کار دشواری بود برای همین از خواندن زبان چینی انصراف دادم و ارتباطم با ادبای چینی را با زبان انگلیسی حفظ کردم. در شانگهای با شاعر معاصر چین، ین لی، آشنا شدم و از طریق او در محافل ادبی شانگهای و پکن شرکت کردم. در کنار انجمن‌های دولتی، انجمن‌های خصوصی هم در چین هست که شاعران مطرحی در آن حضور دارند. از آن زمان ارتباط من با نویسندگان و شاعران چین حفظ شده است. برای ارتباط با چین نیاز نیست که حتما زبان چینی دانست چون شاعران و نویسندگان چینی با زبان انگلیسی با دنیا ارتباط دارند. بیشتر آثارشان که در چین چاپ می‌شود دو زبانه است و ما باید از این تجربه درس بگیریم. دو جلد از اشعار چینی هم به فارسی ترجمه کردم که جلد اول به شعر کلاسیک چین تا قرن نوزدهم اختصاص دارد و جلد دوم، شعر معاصر چین است که از زبان انگلیسی ترجمه شده است اما استادان زبان چینی در دانشگاه پکن و دانشجویان زبده این‌ها را متون چینی مقابله کردند.

او در پایان گفت:  لازمه تداوم پل ادبی ایران و چین تاسیس انجمن ادبی ایران و چین است. متاسفانه انگیزه افرادی که زبان کشور متقابل را می‌آموزند تجارت است بنابراین آن اقلیتی که علاقه‌مند به پل فرهنگی بین دو کشور هستند می‌توانند در این انجمن جمع شوند و مجله و پایگاه اطلاع رسانی داشته باشند. 

خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: