پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)، دکتر باربارا بی. تیلت، رئیس بخش خط مشی ها و استانداردهای کتابخانه کنگره امریکا: ما از نقطه نظر چگونگی کنترل کتابشناختی منابع گردآوری شده توسط کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها، در موقعیتی ویژه، در حال دگرگونی و در حال گذار هستیم. در این شرایط ما ضمن تاکید بسیار بر محافظت از ساختار اصلی فهرست کتابخانه ، همزمان به سمت تمرکز بر معین کردن ویژگیها و روابط بین شیء ها در مجموعه هایمان هستیم، ویژگیها و روابط شیء ها در جهان کتابشناختی.
در طول دهه 1990 فدراسیون بین المللی انجمن ها و مؤسسات کتابداری (ایفلا)، یک الگوی مفهومی برای جهان کتابشناختی با عنوان «ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (FRBR) »ابداع و در سال 1998 منتشر کرد. «ملزومات کارکردی» در نظام های جدید در سراسر دنیا به کار گرفته شده است، و همچنین به عنوان مبنایی برای «الگوی چکیده دابلین کُر» و نیز قواعد جدید فهرستنویسی، شامل «توصیف و دسترسی به منبع (RDA)» مورد استفاده قرار گرفته است. ملزومات کارکردی (FRBR) یک الگوی داده ای یا مدلی برای طراحی سیستمها نیست، بلکه یک دیدگاه نظری به شئ هایی است که ما می خواهیم شناسایی نماییم و به کاربران کمک کنیم که درک کنند چگونه آنها به هم مرتبط و وابسته هستند. «ملزومات کارکردی» همان گونه که یک مدل موجودیت – رابطه است، یک وضعیت وظایف کاربری و عناصر اصلی برای تحقق یافتن وظایف کاربری مورد نیاز است. نرم افزارهای کاربردی مبتنی بر «ملزومات کارکردی» رویکردهای مختلفی به مساله داشته اند اما همه «ملزومات کارکردی» را فراتر از اهداف فهرستهای سنتی برای گردآوری آثار یک پدیدآور در کنار هم و چیزهایی در این حد یافته اند.
ایفلا همچنین قواعد اساسی را، با انتشار « اصول فهرستنویسی بین المللی» (ICP) در سال 2009 روزآمد کرد که بر اساس مجموعه ای از نشست های منطقه ای با حضور تدوین کنندگان قواعد فهرستنویسی و کارشناسان خبره در سراسر جهان انجام شد. نشست خاورمیانه در سال 2003 در قاهره برگزار شد. اصول فهرستنویسی بین المللی (ICP)، بر مبنای الگوهای مفهومی «ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (FRBR)» و «ملزومات کارکردی برای داده های مستند (FRAD)» ایجاد شده و عناصر هسته ضروری توصیف و شناسایی شیءهای گوناگون (موجودیت ها) در جهان کتابشناختی - شامل منابع (تشکیل شده از اثرها /بیان ها/ نمودهای عینی/ موردها)، اشخاص، تنالگان ها، خانواده های کتابشناختی، مفاهیم، اشیا، رویدادها، و مکان ها - را مشخص می کند.
شواهد متعددی از دهه های اخیر وجود دارد که نشان داده است که هزینه های فهرستنویسی نمی تواند ادامه داشته باشد، به علاوه وب به ما نشان داده است که چقدر روابط باارزش و داده های مرتبط و پیوندی می توانند نیازهای اطلاع یابی کاربران را پاسخگو باشند. اینک ما چگونه می توانیم از فراداده های غنی شده ای که در طول قرن ها برای کتابخانه ها به منظور پاسخگویی هر روز بهتر از روز پیش به کاربران ایجاد کرده ایم، استفاده کنیم ، درحالی که ارزش ایجاد فراداده ها هم زمان در حال کاهش است؟ چندین رویکرد طی سالها امتحان شده است، مانند پروژه های فهرستنویسی تعاونی، برای مثال «برنامه فهرستنویسی تعاونی PCC))» ، و فهرستهای مستند مشترک، برای مثال«فهرست تعاونی مستند اسامی (NACO)» و «فهرست تعاونی سرعنوانهای موضوعی (SACO)» در چارچوب فعالیت های برنامه فهرستنویسی تعاونی (PCC). اما اگر ما نگاهی در سطح جهانی در جهت کمک به کاهش هزینه های فهرستنویسی در دنیا داشته باشیم، ابتکاراتی مانند فهرست مستند مجاری بین المللی (VIAF) (نگاه کنید به http://www.viaf.org) را می یابیم که در آن قواعد فهرستنویسی، رسم الخطهای مختلف و زبانهای گوناگون با یکدیگر پیوند خورده اند و در آینده می تواند برای نمایش شکل و رسم الخط نام های مورد درخواست کاربران توسط ماشین به کار گرفته شود و مسلما بر اجباری کردن یک شکل واحد برای استفاده یک گروه از افراد ترجیح دارد.
محیط وب ما چنین به اشتراک گذاری ها را خیلی آسان تر کرده و برای استفاده مجدد و خلاق از داده ها یی که ما با هم در وب ذخیره و نگهداری کرده ایم بسیار انعطاف پذیر تر است. ما در حال ایجاد مراکز ثبتی [در محیط وب] برای ثبت واژگانهای کنترل شده هستیم، که شامل عناصر «ملزومات کارکردی (FRBR)»، عناصر «توصیف و دسترسی به منبع (RDA)» و معین کننده های روابط، و همچنین نظامهای سرعنوانهای موضوعی، مثل سرعنوانهای موضوعی کتابخانه کنگره در قالب «طرحواره سازماندهی دانش آسان (SKOS)» به منظور مرتبط کردن چندین ترجمه از این عبارات می شوند. اینها همه بخشی از بلوک های ساختمانی است که ما در حال ایجاد آن برای کاربردهای انبوهه ای کامپیوتری آینده هستیم، یعنی محیط داده های مرتبط وب معنایی.
در کاربردهای انبوهه ای کامپیوتری، به پایگاههای داده ای و سپردنگاههایی برمی خوریم که فراداده هایی را که توسط افراد [حقیقی و حقوقی] به اشتراک گذاشته و استفاده می شود را ذخیره می کنند. در شبکه ، خدمات وبی وجود دارد که راههایی برای ارتباط کاربران به داده ها از طریق «پردازنده های رابط» (نرم افزار ها یا خصوصیتهایی از نرم افزار که رابطی را برای برنامه کاربردی دیگری فراهم می کند = Web Front-ends) ایجاد می کند که به وب اجازه می دهد که زبان و رسم الخط ترجیح داده شده کاربران را بفهمد.
(به شکل یک نگاه کنید).
شکل 1: انبوهه اینترنتی
ما می توانیم آینده ای را تصویر کنیم که در آن کتابخانه ها در هر جا که باشند حاصل ایجاد و نگهداری توصیفهای شیءهایی، که در مجموعه هایمان قرار دارند را به اشتراک بگذارند و پیوندهایی از آنها را به اشیاء مرتبط برقرار نمایند. آینده ای که در آن سامانه های ما از نشانیهای «شناسه های منابع جهانی (URL)» که در وب به ثبت رسیده اند، برای پیوند با داده ها، بجای ذخیره زنجیره ای از متون یا رکوردهای طویل، که تقریبا در کاربردهای انبوهه ای کامپیوتری در دسترس هستند، ترجیح داده و استفاده شوند . کتابخانه ملی سوئد دو سال پیش به این عرصه داده های پیوند داده شده وارد شد و به آزمونهای خود ادامه می دهد. «فهرست مستند مجازی بین المللی (VIAF)» هم اکنون استفاده مجدد خلاق از tراداده را به ما نشان می دهد، لیکن فراهم کردن نمایش بصری جذابی که از فراداده ایجاد شده، مانند:
یک نقشه جهان، برای نشان دادن جایی که نمودهای عینی منتشر می شوند (شکل 2) ،
شکل 2: نمایش "فهرست مستند مجازی بین المللی (VIAF) برای انتشارات رودین
یا :
ساختمان یک جدول زمانی که با قرار گرفتن ماوس روی آمار هایی بر اساس هر دهه تعداد انتشاراتی که در آن دهه منتشر شده را می یابید. (شکل. 3)
شکل 3: نمایش VIAF برای انتشارات رودین در یک دهه
واقعا" خیلی جالب تر از نگاه به رکوردهای مستند مارک 21 نیست؟
اینک ملزومات کارکردی (FRBR) ، «اصول فهرستنویسی بین المللی" (ICP)»، «توصیف و دسترسی به منبع (RDA)» و دیگر پایه های مهم دیگر در دستان ما قرار دارند و ما در آستانه دگرگونی اساسی کنترل کتابشناختی در جهت پاسخگویی بهتر به نیازهای کاربران در آینده و از یک شبکه بسیار یکپارچه تر و تعامل پذیرتر اطلاعات هستیم. به راستی که زمان مناسبی است برای فهرست نویس شدن!
«FRBR and the Future of Cataloging»
Library and Information Science News Agency (LISNA); Dr. Barbara B. Tillett, Chief, Policy & Standards Division, Library of Congress: We are at a very exciting, transformative, transition point in how we provide bibliographic control for the resources collected by libraries, archives, and museums. Rather than retaining the set structure of library catalogs, we are shifting to focus on the identifying characteristics and relationships among the things in our collections – the things in the bibliographic universe. We are clearly labeling those identifying characteristics so they can be re-used in new and creative ways for many purposes, not only for a resource and discovery system to reach our collection inventory, but also for many other information needs of our users
During the 1990’s the International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA) devised a conceptual model of the bibliographic universe known as FRBR – Functional Requirements for Bibliographic Records. Published in 1998, FRBR has been applied throughout the world in systems and used as the foundation for the Dublin Core Abstract Model and for new cataloging codes, including RDA: Resource Description and Access. FRBR is not a data model or a systems design, but rather a theoretical view of the things we want to identify and help users find and how they are all related. It is an entity-relationship model as well as a statement of user tasks and core elements needed to fulfill those user tasks. Applications of FRBR have taken many approaches but have found FRBR furthers the traditional objectives of catalogs to gather together the works of a creator, and much more
IFLA also updated the basic principles, issuing the International Cataloguing Principles (ICP) in 2009 following a series of regional meetings of cataloging rule makers and experts around the world. The meeting for the Middle East was held in Cairo in 2003. ICP builds on the FRBR and FRAD conceptual models (Functional Requirements for Authority Data, 2009) and identifies core elements essential for describing or identifying the various things (entities) in our bibliographic universe: resources (composed of works/expressions/manifestations/items), persons, corporate bodies, families, concepts, objects, events, and places. It has also been suggested that an entity for time might help some applications of this model
There have been several observations made over the past several decades that the costs of cataloging cannot be sustained, and yet the Web is showing us how valuable relationships and linked data can be in meeting information seeking needs. How can we now build on the rich metadata we have provided for centuries in libraries to reach our users in better ways than ever before while at the same time reducing the costs of providing that metadata? Several approaches have been tried over the years, such as cooperative cataloging projects, like the Program for Cooperative Cataloging (PCC) and shared authority files, such as NACO (Name Authority Cooperative) and SACO (Subject Authority Cooperative) within the PCC activities. But if we now look at a global level to help reduce cataloging costs worldwide, we see initiatives like the Virtual International Authority File (see http://www.viaf.org ) – where different cataloging rules and scripts and languages are linked and in future can be used by machines to display the form and script of names that users want, rather than having to require one single form be used by everyone
Our Web environment makes such sharing more easily accomplished and much more flexible for creative re-use of the data we store and maintain together on the Web. We are building registries for controlled vocabularies, including the FRBR elements, the RDA elements and relationship designators, as well as subject heading systems, like the Library of Congress Subject Headings in SKOS (Simple Knowledge Organization Schema) format to connect multiple translations of those terms. These are all part of the building blocks we are creating for the future cloud computing, linked data environment of the Semantic Web
With cloud computing, there are databases and repositories that store the metadata that is shared and used by everyone. There are Web services that will provide (ways to connect users to the data through user-specific front ends that let the Web know their preferred language and script for seeing data. (See Figure 1
Figure 1. Cloud Computing
We can envision a future where libraries everywhere share the work of creating and maintaining the basic descriptions for things in our collections and making links to related things. It is a future where our systems use URIs (universal resource identifiers) that are registered on the Web rather than having to store text strings or redundant records that are already available in the cloud computing systems to link data. The National Library of Sweden entered this realm of linked data a couple of years ago and continues to experiment. VIAF is also in this linked data environment and more services will be added in the years to come. VIAF has already shown us about creative re-use of metadata, but providing interesting visual displays created from the metadata, such as a map of the world to show where (manifestations have been published (Figure 2.
Figure 2. VIAF Display for Rodin
Or building a timeline with mouse-over statistics by decade on numbers of publications issued that decade (Figure. 3). Isn’t that much more interesting than looking at a MARC 21 authority record?
Figure 3. VIAF Display of Rodin’s Publications by Decade
! So really, the future is now
FRBR, the ICP, RDA, and the other important foundations are in place, and we are at the brink of transforming bibliographic control to better meet users’ needs into the future of a more integrated and interoperable information network
!What a great time to be a cataloger
تیلت، باربارا بی. «اف. آر. بی. آر. و آینده ی فهرستنویسی». پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا). سخن هفته شماره 3. 1 آذر 1389.
Tillett, Barbara B. (2010). «FRBR and the Future of Cataloging». Library and Information Science News Agency (LISNA). 3rd Weekly Note. November 22, 2010