به گزارش لیزنا، نشست «لیزنا و اثرات آن بر کتابداری و اطلاع رسانی ایران» با حضور معصومه نیک نیا (قائم مقام مدیر مسئول و مدیر خبر لیزنا)، سید ابراهیم عمرانی (سردبیر لیزنا و سرپرست مرکز مدارک علمی ایران)، داریوش علیمحمدی (عضو هیأت علمی گروه کتابداری دانشگاه خوارزمی) و جلال حیدری نژاد (کارشناس علوم ارتباطات و سردبیر مجله الکترونیکی عطف) از ساعت 18 روز پنج شنبه 21 اردیبهشت 1390 در کارنامه نشر سرای اهل قلم بیست و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران آغاز شد.

علیمحمدی در ابتدای نشست ضمن معرفی مختصر پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا) دلایل تأسیس و راه اندازی لیزنا را مورد پرسش قرار داد.

اهداف و روند تأسیس لیزنا

نیک نیا در پاسخ بیان داشت: عدم وجود پایگاه خبری مستقل تخصصی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و با وجود فعالیت های گسترده ای که در این حوزه اتفاق می افتد لازم بود که پایگاهی به شکل خبری این رویدادها را ثبت کند و به اطلاع جامعه مخاطب که دو حوزه عام و خاص را شامل می شوند، برساند. همواره دغدغه کلی بسیاری از کتابداران در کشور عدم توجه به توانائیهای آنها و بعضا عدم دیده شدن توانمندی های آنها در جامعه است لذا وجود پایگاهی که به شکل مستقل این رویداد ها را تصویر کند و به اطلاع همگان برساند ضروری بود. از طرفی نیز به عنوان یک کتابدار فکر می کنم وجود پایگاه خبری کتابداری می­تواند یکی از راه ­هایی باشد که به گسترش فرهنگ کتابخوانی و آشنایی با فعالیت های حوزه های مرتبط با کتاب، کتابخانه، کتابدار و در کل کتابداری کمک کند.

وی در ادامه گفت: لیزنا در سال 1388 توسط خانم فردحسینی مدیرمسئول سایت، ثبت شد و شکل گرفت. روزانه علاوه بر گردآوری اخبار، دو یا سه خبر تولیدی داشتیم که برای شروع مناسب به نظر می رسید. اولین جلسه گروهی تیم خبری لیزنا، چهارم اسفند ماه 1388 در کتابخانه دانشکده علوم دانشگاه تهران برگزار شد و وظایف برخی کمیته ها هیأت تحریریه و هیأت سردبیری و خبرنگاران تعیین گردید.  لیزنا  از 12 اسفند 1388 مصادف با میلاد پیامبر (ص) به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. در ادامه پایگاه خبری لیزنا در رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد به صورت رسمی ثبت شد و به صورت مکتوب، فعالیت این پایگاه خبری از سوی وزارتخانه تأئید گردید و این سایت فعالیت خود را به عنوان پایگاه خبری پی گرفت. همین طور نام و لوگوی لیزنا در اداره ثبت علائم تجاری ثبت گردید.

در ادامه سید ابراهیم عمرانی تصریح کرد: پیش از راه اندازی لیزنا وبلاگ های گروهی در حوزه کتابداری فعالیت می کردند و در حال حاضر نیز این فعالیت ادامه دارد اما این نکته اهمیت داشت که در کتابداری گروهی برای انجام فعالیتی گردهم می آمدند چراکه کمتر دیده شده که در رشته های دیگر جمع شوند و چنین وبلاگ هایی طراحی کنند.

اخبار حوزه کتابداری وسیع است

جلال حیدری نژاد گفت: در حوزه کتابداری میزان اخبار بسیار زیاد است یک رسانه الکترونیکی مثل لیزنا و جمع آوری این اخبار اثباتی بر این باور است. وقتی خبرنامه انجمن را چاپ می کردیم می گفتند اصلاً خبری نیست اما هر فعالیتی که در جهان انجام می شود از نوع اطلاعات است.

لیزنا پتانسیل رسانا بودن را دارد

وی افزود: برای اینکه رسانه چه کتبی، چه الکترونیکی، رسانه باشد باید ویژگی هایی داشته باشد. لیزنا پتانسیل رسانا بودن را دارد. در جمع آوری و توزیع اخبار موفق بوده است اما به ظرافت ها و دسته بندی هایی که باید داشته باشد توجه نشده است و شاید وقت نداشته است. لیزنا اهدافی نداشته است و برای رسیدن به اهداف چه استراتژی هایی داشته اند. لیزنا بی جانشین هم می تواند باشد چون هنوز از پتانسیل هایش استفاده نکرده است. یک سال اول را می توان در مرحله تاسیس گذاشت اما در سال دوم به بعد مرحله استقرار است. استراتژی های مرحله تاسیس، استقرار و استمرار باید مشخص شود.

مهمترین استراتژی استقرار لیزنا، استمرار آن بود

عمرانی در ادامه گفت: به هر آنچه در انجمن اتفاق افتاده توجه کنید یک پتانسیل بالا در دانشجویان و اساتید جوان وجود دارد؛ مسائل زیادی داشتند و دارند و جامعه کتابداری این مسائل را کجا به زبان آورد؟ زمانی که از ما پرسیدند با انجمن چه رابطه ای دارید گفتیم ما خود را بازوی صنفی انجمن می دانیم. جامعه کتابداری، نیاز به جایی دارد که بتواند مسائلش را بیان کند چون انجمن با تیپ علمی، عمل می کند. انتظار از انجمن اعتلا بخشیدن به رشته است و در بخش صنفی کاری نمی کند. کار لیزنا پر کردن خلأیی است که انجمن نمی تواند انجام دهد. استراتژی ما همین پر کردن خلأ صنفی جامعه کتابداری بوده است.

نیک نیا گفت: مهمترین استراتژی استقرار لیزنا، استمرار آن بود. در طول سه سال فعالیت لیزنا، با وجود دانشجویی بودن تیم، حتی یک ساعت تعطیلی نداشتیم. ما در آینده به آموزش و جذب بیشتر خبرنگار در سطح کشور خواهیم پرداخت که برای تحقق آن، نیازمند حمایت های مالی هستیم.

علیمحمدی گفت: آیا لیزنا یک انجمن صنفی نامعلوم در کتابداری است اگر این انجمن صنفی شکل بگیرد لیزنا چه خواهد کرد؟

عمرانی در پاسخ گفت: وقتی شروع کردیم خلأ وسیعی بوده است که ما آن را تا جایی که توانسته ایم بر طرف کردیم اگر انجمن صنفی شکل بگیرد لیزنا خبرنامه انجمن صنفی خواهد بود. اگر چنین انجمنی شکل بگیرد ما کمک آن انجمن هم هستیم و آن ها نیز کمکی برای ما هستند فعلاً در این مرحله با این قضیه به پیش می رویم.

لیزنا در قسمت جمع و توزیع اخبار بی جانشین است

حیدری نژاد گفت: رسانه ها نمی توانند جای احزاب را بگیرند. لیزنا در قسمت جمع و توزیع اخبار بی جانشین است اگر شرایط را رعایت کند. این اتفاقات در وبلاگ های خبری هم  می افتد اما استنادی نمی توان به آن داد.

حیدری نژاد ادامه داد: شئونات و مناسبات مرحله استقرار باید خیلی دقیق تر باشد. رسانه ها باید استراتژی رسانه ای داشته باشند دو سال است که اخبار را مرکزیت داده ایم این بسیار کار بزرگ و مهمی است همه لیزنا را می شناسند و خبرهایشان را می فرستند. در مرحله استقرار، آمدن سخن هفته خوب است اما از نظر من نمی تواند ما را به مرحله بعدی برساند. اگر بخواهد حرفه ای عمل کند باید استراتژی های دقیق رسانه ای داشته باشد اگر لیزنا همه ی نیازها را برطرف می کرد انجمن نیازی به سایت نداشت. برای رسانه ماندن نیاز به شفاف سازی است خوانندگان نیاز به اطمینان و اعتماد دارند، باید بدانند مسئول کیست و چه پشتوانه ی رسانه ای دارد.

علیمحمدی بیان داشت: وقتی سخن از راهبرد است نقطه دوری است که می خواهیم به آن برسیم.

عمرانی ادامه داد: در ابتدای راه اندازی لیزنا در بخش «درباره ما» اسامی دست اندرکاران لیزنا درج شد اما پس از مدتی و فاصله گرفتن برخی از اعضای گروه ترجیح دادیم که اسامی درج نشود. ما در لیزنا فضایی را باز کردیم که بتوان مسائل را انعکاس داد. و این درست است استانداردها را در برخی موارد رعایت نکرده ایم.

وی افزود: چرا سخن هفته تغییر ایجاد نمی کند؟ کوچکترین تغییر هم تغییر است. ما آن را منعکس می کنیم و عکس العمل ها خوب است. در مورد شفاف سازی؛ ما این کار را کردیم و خود را معرفی نمودیم. در شماره صفرهای سخن هفته و گاهی دور/گاهی نزدیک گفته ایم که چه کار می خواهیم بکنیم چون آنقدر حوزه وسیعی نیستیم، سخن هفته را با سخن علمی روز پر می کنیم. سخن های هفته ما تا  بیش از 8000 بازدید کننده داشته است. گاهی دور/گاهی نزدیک، تحلیل خبر ماست. علاقه داریم جوان ها برای ما بنویسند و دست به نوشتنشان خوب شود.

لیزنا صرفا کار صنفی انجام نداده است

نیک نیا در ادامه گفت: لیزنا تمایل دارد هدف خود را دنبال کند. لیزنا صرفا کار صنفی انجام نداده است و در حوزه های علمی کتابداری وارد شده است. برای نمونه اخبار بسیاری از کنفرانس های بین المللی در اختیار کتابداران که عمده افراد جامعه مخاطب لیزنا هستند؛ اطلاع رسانی شده است که در حال حاضر مشاهده می کنیم از زمان فعالیت لیزنا میزان حضور کتابداران در همایش های بین المللی پررنگ تر شده است چراکه تا پیش از آن بسیاری از کتابداران مرجعی را که این همایشها را به آنها معرفی کند نمی شناختند. از طرفی نیز لیزنا از سوی برخی سازمانها و نهادهای بین المللی کتابداری نظیر ایفلا، کتابخانه کنگره امریکا و انجمن کتابداران امریکا شناخته شده است و اخبار کتابخانه کنگره مستقیما توسط خانم دکتر تیلت، رئیس بخش فهرستنویسی آن برای لیزنا ارسال می شود. لیزنا اخبار ایفلا و انجمن کتابداران امریکا را مرتبا اطلاع رسانی می کند.

لیزنا حاصل فعالیت گروهی است و وابسته به شخص نمی باشد

نیک نیا تأکید کرد: لیزنا حاصل فعالیت گروهی است و وابسته به شخص نمی باشد. درخصوص درج نام، بسیاری از خبرگزاری های رسمی کشور نیز این رویه را دنبال کرده اند.

علیمحمدی تصریح کرد: برای استفاده از اخبار و اطلاعات لیزنا نیازی به عضویت افراد نظیر گروههای بحث نیست و این خود یک امتیاز به حساب می آید که افراد با مراجعه به خود سایت اطلاعات را کسب می کنند.

حیدری نژاد گفت: درج نام وابستگی نیست بلکه پذیرفتن مسئولیت است و اگر رسانه های خبری ما این کار را نمی کنند یک کارِ من در آوردی است. باید حفره ها را بشناسیم و خلاها را پیش بینی کنیم.

وی ادامه داد: ما باید به ساختارها نیز فکر کنیم. خبر، گزارش، مصاحبه و... همه اینها شکل خودشان را دارند. اگر اینگونه باشد مخاطبان بیشتر و تقسیم بندی می شوند و همه چیز حرفه ای تر به حساب می آید اگر این قسمت ها مرزبندی نشود، تاثیری که باید داشته باشد را نمی گذارد. یک لید و تیتر ساده خبر را ماندنی می کند. سخن هفته نباید علمی باشد باید بازتاب استراتژی های لیزنا باشد. سخن هفته سرمقاله لیزناست.

موفقیت ها و شکست ها و چالش های لیزنا

نیک نیا در پاسخ به سوال علیمحمدی درخصوص موفقیت ها و شکست ها و چالش های لیزنا گفت: تیم لیزنا با هر اتفاقی مواجه می شد به چشم شکست به آنها نگاه نکرد و دلسرد نشد و به طور کاملا مسلط و حرفه ای با استفاده از تجربیات افراد متخصص آن چالش ها را مدیریت و عمدتا به موفقیت تبدیل کرد.

وی افزود: جذب خبرنگاران و شناسایی افراد مستعد و علاقه مند به حوزه خبری، آموزش خبرنگاران، توسعه لیزنا با افزودن ستون ها و مورد توجه قرار گرفتن آنها توسط مخاطبان از داخل و خارج از حوزه، حمایت افراد صاحبنظر از لیزنا، پوشش تقربیا 100 درصدی اخبار حوزه، عدم رکود در کار پوشش خبری با وجود دانشجویی بودن تیم حتی برای یک ساعت (این موضوع با توجه به عدم امکان ادامه کارگروهی در ایران اهمیت بیشتری می یابد) از جمله موفقیت های لیزنا محسوب می شود.

نیک نیا اظهار داشت: راه اندازی لیزنیوز به مناسبت دومین سالگرد لیزنا که مورد استقبال قرار گرفت یکی دیگر از موفقیت های لیزنا محسوب می شود. هدف لیزنیوز گردآوری اخبار و مطالب خبرگزاری ها، سایت ها و وبلاگ های مرتبط با حوزه است. به این دلیل که ممکن بود برخی مطالب امکان انتشار در لیزنا را نداشته باشند و یا دیرتر در لیزنا درج شود و یا اخباری با شند که مورد توجه افراد حوزه باشد. علت اعلام این پروژه به عنوان پروژه موفق، مورد توجه بودن آن و اعلام نظرات و تشکرهای مخاطبان است.

وی افزود: تشکیل تیم خبری متخصص و علمی، منسجم و همیار و همراه در طول سه سال فعالیت، توجه به نقدهای سازنده و استفاده از تجربیات افراد صاحبنظر برای رفع و حل مشکلات و مدیریت رفتارهای تخریب کننده برخی نهادها و افراد و مدیریت مسائل مالی با توجه مشکلات بسیار زیاد در این حوزه از دیگر موفقیت های لیزنا می باشد.

مسائل مالی مهمترین چالش لیزنا محسوب می شود

همچنین نیک نیا در سخنانی درخصوص چالش های لیزنا در طول فعالیت آن گفت: مسائل مالی که با وجود مستقل بودن سایت و اینکه تنها منبع در آمد لیزنا تبلیغات دو شرکت خصوصی است و حامی دولتی ندارد؛ مهمترین چالش لیزنا محسوب می شود. برای توسعه لیزنا بیش از گذشته نیازمند حمایت های مالی هستیم چراکه هزینه های نگهداری سایت و تولید محتوا بالاست. نداشتن مکانی مستقل به عنوان دفتر که با توجه به ملاحظات مالی درحال حاضر این امکان برای لیزنا فراهم نشده است؛ چالش دیگری است. همچنین برخی از نویسندگان و صاحبنظران در نگارش مطالب بویژه در ستونهای جدید و ارائه اخبار برای اولین بار به لیزنا همکاری نمی کنند.

نیک نیا در ادامه به راه اندازی فروم لیزنا که در سال 89 اتفاق افتاد اشاره کرد و گفت: با وجود استقبال خوب اولیه از آن به دلیل وجود فروم های مشابه و همینطور عدم فعالیت و حضور کاربران به دلیل نداشتن نیروی انسانی ثابت برای به روز رسانی آن تقریبا می توان گفت که پروژه ناموفقی بود. لیزنا امیدوار است با حل مسائل مالی این فروم را تقویت کند.

عمرانی ضمن تشکر از نقد منصفانه حیدری نژاد گفت: بخشی را خود واقف بودیم. ما بیشتر به فکر محتوا بوده ایم تا ساختار. دسته بندی در لیزنا داریم. خبر کذب توسط برخی خبرگزاری ها ساخته می شود و ما را به درد سر می اندازد.

حیدری نژاد اشاره کرد: رسانه های حوزه ی کتابداری ضعیف و مظلومند. اساتید بر رسانه ها واقف نیستند و  افرادی که می دانند وزن و اهمیت آن چیست کم هستند. از خود رسانه باید شروع کنیم که چه کار می توانیم بکنیم. لیزنا در قرار دادن عکس ها مشکل دارد و نمی داند چه ساختاری باید داشته باشند. آیا لیزنا با سوگیری اخبارش را تهیه می کند؟

در تجمیع خبر، درج خبر و کامنت سوگیری نداریم

عمرانی در پاسخ به حیدری نژاد گفت: در تجمیع خبر، درج خبر و کامنت سوگیری نداریم اما در سخن هفته می توانیم سمت و سو پیدا کنیم.

رسانه باید اتفاقاً سوگیری داشته باشد.

حیدری نژاد بیان داشت: رسانه باید اتفاقاً سوگیری داشته باشد. این را باور نکنید که رسانه ای سوگیری ندارد. فقط حداقل و حداکثر دارد. این یک امر ذهنی است که اتفاق افتاده که رسانه نباید سوگیری داشته باشد.

نیک نیا در پایان ضمن تشکر از نقد آقای حیدری نژاد و همینطور حامیان لیزنا یعنی شرکت های پارس آذرخش، نوسا و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم وفناوری گفت: در حال حاضر لیزنا جایگاه خوبی در جامعه متخصصان کتابداری و سایر افراد جامعه پیدا کرده است اما در صورت مدیریت و حل چالش های مذکور به ویژه در حوزه مالی و با وجود پتانسیل بالای انجام فعالیت در این حوزه آینده ی روشنی خواهد داشت. توسعه لیزنا نیازمند کمک همه کتابداران است.

وی در ادامه گفت: اما با این وجود منکر کاستی ها نمی شویم و معتقدیم رفع کاستی ها و چالش ها با انجام کارگروهی میسر خواهد شد. تاکنون بسیاری از افراد اعلام همکاری کرده اند ولی در کل می توانم بگویم که بسیاری در حد حرف بوده و در عمل کاری پیش نبره اند.

نیک نیا همچنین با اشاره به اینکه در حال حاضر به دنبال ثبت لیزنا به عنوان خبرگزاری رسمی هستیم از همکاری خبرنگاران و همکاران لیزنا تشکر و قدردانی کرد.

نشست «لیزنا و اثرات آن بر کتابداری و اطلاع رسانی ایران» در ساعت 19:45 پایان یافت.

گزارش: نجمه اسکندریان