به گزارش لیزنا، نشست «شبکه های اجتماعی و کتابخانه های عمومی» با حضور محمد خندان، مدیر اداره پژوهش و نوآوری نهاد کتابخانه های عمومی کشور؛ مجدالدین معلمی، معاون توسعه كتابخانه‌ ها و كتابخواني نهاد كتابخانه ‌هاي عمومي  کشور و بنیانگذار شبکه اجتماعی کتابخوانان حرفه ای؛ مهدی شقاقی، رئيس اداره انتشارات و ارتباطات علمي نهاد كتابخانه ‌هاي عمومي كشور و محمدکریم صابری، دانشجوي دوره دكتري كتابداري و اطلاع ‌رساني روز گذشته 15 اردیبهشت 1391 از ساعت 16 آغاز شد.

مفهوم شبکه اجتماعی چیست؟

در ابتدای نشست، محمد خندان، شبکه اجتماعی (social network)  را در بحث جامعه شناسی مطرح کرد که به عنوان یک سازه در بین جوامع بوجود آمد.

وی در خصوص مبحث «کامپیوتر و اجتماع» اظهار داشت: در گذشته برخی اجتماعات روابط مستقیم و رودرو و مبتنی بر باورهای معنوی بود اما به مرور زمان با انقلاب صنعتی روابط معنوی کمتر شد و به صورت یک خصلت نرمال در آمد. در حال حاضر افراد بسته به موقعیت اجتماعی خود رفتارهای متفاوتی ازخود نشان می دهند و اجتماع بر روابط افراد غلبه کرده است!

خندان گفت: درست است که روابط اجتماعی را انسانها بنیانگذاری می کنند ولی در نهایت تقدم شبکه بر فرد را مشاهده می کنیم.

رسانه های اجتماعی و انقلاب رسانه ها

صابری با اشاره به تعریف رسانه های جمعی و اجتماعی به بیان تفاوت آنها پرداخت و گفت: رسانه های جمعی تحت تاثیر عواملی مثل سیاستها و مناسبتها قرار داشتند تا نوبت به رسانه ها ی اجتماعی رسید و انقلابی به نام رسانه های اجتماعی بوجود آمد؛ رسانه هایی مبتنی بر وب که برای تعاملات اجتماعی از آن استفاده می شود.

وی افزود: در واقع شبکه های اجتماعی یک ساختار اجتماعی از گروهها و سازمانها هستند و به افراد این اجازه را می دهند که برای خود سایت یا محیط مجازی شخصی داشته باشند که زنجیره ایی از پروفایلهاست.

صابری اظهار داشت: اولین شبکه اجتماعی در دانشگاه هاروارد ایجاد شد و در سال 2005 قانونگذاری بروی این شبکه ها انجام شد. این شبکه ها به دو صورت عمومی مانند Facebook  و موضوعی شکل گرفتند.

دانشجوي دوره دكتري كتابداري و اطلاع ‌رساني گفت: در چشم انداز نهاد کتابخانه های عمومی باید از شبکه های اجتماعی استفاده کرد. به عنوان مثال شبکه های عمومی معرفی و نقد کتاب که کمک زیادی به پیشرفت کتابخوانی می کنند. این شبکه در 9 مرداد 90 به عنوان شبکه کتابخوانان حرفه ای توسط این نهاد شروع بکار کرد.

ضرورت ایجاد شبکه های اجتماعی در حوزه کتاب و راه اندازی شبکه کتابخوانان حرفه ای

در ادامه معلمی گفت: دو سوال باعث بوجود آمدن شبکه کتابخوانان حرفه ای شده است،  اول آنکه آیا امکان استفاده مطلوب از اینترنت برای کتاب و کتابخانه فضایی را ایجاد می کند که سنت و مدرنیته در هم بیامیزند و آیا خواننده کتاب سنتی حاضر است در فضای مجازی هم سرمایه گذاری کند؟ چرا که عموما در ایران اینترنت به عنوان سرگرمی استفاده می شود.

وی افزود: در ایران به غیر از چند سایت پرطرفداری مثل کتابخانه آستان قدس و کتابخانه ملی بسیاری از سایتها غریب واقع می شوند و مراجعه کننده چندانی ندارند. پس باید کتابهای مقبول خوانندگان را پیدا کنیم و هر فردی از منزل خودش به کتابها و تنوع آنها دسترسی داشته باشد و با احترام به نظر مخاطب ایجاد انگیزه شود. همچنین امكان اظهار نظر و تعامل دوطرفه ميان منبع و گيرنده اطلاعات وجود داشته باشد.

خندان گفت: شبکه ها دوسویه هستند و شاید ما را به سمتی ببرند که زیاد هم خوب نباشد و تبعاتی به همراه بیاورد چرا که ما از مرز جسم می گذریم و وارد فضایی نامرئی می شویم و شکل ارتباطات تغییر می کند.

شبکه های اجتماعی، کنترل و بحث اخلاقی در آنها

شقاقی به عنوان منتقد شبکه های اجتماعی در این نشست اظهار داشت: دیدن روی دیگر سکه هر مسأله ای همیشه به ما کمک می کند که آن را با دید بازتر و آگاهانه تر پیش ببریم.

وی افزود: بحث نظریات ارتباطات در چند دسته «نظریات تمامیت خواه»، «نظریات مارکسیستی»، «نظریات مربوط به سگ نگهبان»، «مسئولیت اجتماعی»، «نظریه جهان سومی که در  مورد هویت و استقلال ملی است و نیاز به چانه زنی دارد!» و  «نظریه اشاعه اطلاعات» تقسیم می شود. که «نظریه اشاعه اطلاعات» مطرح می کند که مخاطب باید در کنار دروازه بان قرار گیرد و مورد مشارکت واقع شود و می توانیم آن را در کتابخانه ها گسترش دهیم. البته مخالفان از آن به عنوان راهی برای جنگ سرد نام می برند.

شقاقی گفت: در این گونه شبکه ها حوزه اخلاق و تعهد به شدت دچار تغییر و حتی آسیب می شود و بسیار چالش برانگیز خواهد بود چرا که به دلیل همان نامریی بودن بسیاری از تعهدات اخلاقی عملی نمی شوند و اطلاعات جایگاه خود را از دست می دهند و سلسه مراتب افقی می شود .

وی در پایان گفت: مبحث دیگری که باعث ایجاد طبقه بندی خواهد شد دسترسی به اینترنت است که افراد را به گروههای کاربران مجزایی مانند گروه نخبگان، گروه کاربران منفعل، و افرای که آفلاین هستند تقسیم خواهد کرد که فرآیند منصفانه ای نخواهد بود.

نشست «شبکه های اجتماعی و کتابخانه های عمومی» با پرسش و پاسخ در ساعت 18 به پایان رسید.

نشستهای کارنامه نشر سرای اهل قلم بيست ‌و پنجمين نمايشگاه بين ‌المللي كتاب تهران در مصلی امام خمینی (ره)، شبستان اصلي، نيم طبقه دوم، انتهاي سالن ناشران خارجي، سراي كارنامه نشر برگزار می شوند و شرکت در آن برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.

گزارش و عکس: آزاده فتاحی