ابوالحسن نجفی دلش برای زبان و هویت ایران می‌سوخت

به گزارش لیزنا، بر اساس اعلام روابط عمومی خانه کتاب، در این نشست، عبدالعلی عظیمی، محمدمهدی مرزی و امید طبیب‌زاده حضور داشتند. همچنین مهدی صالحی اجرای این مراسم را برعهده داشت.

عبدالعلی عظیمی، شاعر با اشاره به ویژگی‌های مرحوم ابوالحسن نجفی اظهار کرد: نجفی دلش برای زبان و هویت ایران می‌سوخت و زمانی که دید، زبان از طریق برخی افراد بی‌مسئولیت در حال نابودی است، با تحقیق و پژوهش به حفظ آن پرداخت. از نظر من او گنجینه‌ای بود که امروز دیگر در جمع ما نیست.

وی ادامه داد:‌ یک سال از درگذشت ابوالحسن نجفی گذشته است و ما هنوز متوجه نشده‌ایم که چه شخصیت باارزشی را از دست داده‌ایم. آن هم در زمانی که دوره ترجمه‌های گوگل ترنسلیتی است و 10 بار باید یک خط از کتاب ترجمه شده را خواند تا شاید متوجه حرف مترجم شد. به خاطر دارم که منوچهر انوری می‌گفت: «ترجمه با دیکشنری، مانند راه رفتن در میدان مین است.» حال شما تصور کنید که با این ترجمه‌ها، چه بلایی سر زبان خواهد آمد.

این شاعر افرادی مانند ابوالحسن نجفی را از سرمایه‌های دوره معاصر دانست و گفت: ابوالحسن نجفی به زبان فارسی عشق می‌ورزید و حاضر نبود تحت هر شرایطی اثرش منتشر شود؛ این در حالی است که امروز 40 صفحه از کتاب مترجمی حذف می‌شود و او با اشتیاق دوباره برای چاپ کتابش اقدام می‌کند. متاسفانه شرایط رفته رفته تغییر کرده است و ما امروز به این بیابان برهوت رسیده‌ایم.

وی افزود: دغدغه‌های نجفی با دیگر اهالی ادبیات متفاوت بود؛ به خاطر دارم که در سال‌هایی که همه به دنبال ترجمه آثار نویسندگان کلاسیک و شناخته شده بودند، او به سراغ نویسنده‌ای می‌رفت که در کشورش هم شناخته شده نبود چراکه برای نجفی ملاک خلق زیبایی بود و با اسم‌ها کاری نداشت.

عظیمی با اشاره به خدمات مرحوم نجفی اظهار کرد: او کتاب‌های مختلفی در حوزه ادبیات و زبان فارسی نوشته است و همه این کارها را با عشق انجام می‌داد چراکه زبان را بخشی از میراث این سرزمین می‌دانست و اجازه نمی‌داد که به علت غفلت عده‌ای زبان فارسی رو به نابودی برود.

محمدمهدی مرزی، ویراستار، با اشاره به نحوه آشنایی خود با مرحوم ابوالحسن نجفی گفت: آشنایی من با استاد نجفی به سال 72 و برگزاری کارگاه‌های ویراستاری برمی‌گردد؛ کارگاه‌هایی که نقش بسیار مهمی در توسعه صنعت ویراستاری در ایران داشت چراکه قبل از آن، کلاسی تحت عنوان آموزش ویراستاری وجود نداشت و اگر کسی علاقه‌مند به ویراستاری بود باید به شیوه استاد و شاگردی آن را می‌آموخت.

وی ادامه داد: در این دوره‌ها استادان بزرگی مانند دکتر محمدرضا باطنی، هوشنگ گلشیری، احمد سمیعی‌گیلانی و علی صلح‌جو حضور داشتند که همگی درس واحدی را آموزش می‌دادند و تنها کسی که چند درس را آموزش می‌داد، ابوالحسن نجفی بود.

این ویراستار در توضیح روش‌های آموزش مرحوم نجفی اظهار کرد: ‌معمولاً کسی در دوره آموزش ویراستاری، زبان‌شناسی، وزن شعر و عروض درس نمی‌دهد اما مرحوم نجفی این کار را انجام می‌داد. جالب است که بدانید حتی وی درسی به نام «امکانات زبان فارسی در ترجمه»‌ را آموزش می‌داد که از ابداعات خودش بود.

وی افزود: مرحوم نجفی در این دوره‌ها بارها اعلام کرد که ضعف‌های شخصی در ترجمه را به پای ضعف‌های زبان فارسی نگذاریم و اگر واژه معادل ندارد، جست‌وجو کنید تا واژه‌ای مناسب برای آن انتخاب کنید. او معتقد بود که اگر در ترجمه، به کتاب‌لغت اکتفا کنیم، تنها 50 درصد معنی را منتقل کرده‌ایم و نیمی از آن در دل نسخه اصلی باقی‌مانده است.

مرزی با اشاره به وظایف ویراستاران گفت:‌ ویراستار وظیفه حفظ زبان را برعهده دارد و یکی از جاهایی که زبان ضربه می‌خورد، ترجمه است چراکه مترجم در مقابل هر واژه تنها یک کلمه را می‌شناسد و با این استفاده‌ها، محدوده زبان روز به روز کوچک‌تر می‌شود.

در این نشست امید طبیب‌زاده نیز با اشاره به معروف‌ترین اثر مرحوم نجفی با عنوان «غلط ننویسیم»‌ اظهار کرد:‌ چاپ نخست کتاب «غلط ننویسیم»‌ در سال‌های جنگ و بمباران منتشر شد و کمتر کسی فکر می‌کرد که پرفروش شود اما در همان ماه‌های نخست چند هزار نسخه فروخت.

وی ادامه داد: کتاب به سرعت مورد نقد قرار گرفت و استادان زیادی مانند کریم امامی، محمدجواد شریعت و محمدرضا باطنی درباره آن نقد نوشتند که ویرایش دوم این کتاب نشان داد که مرحوم نجفی همه نقدها را خوانده و قسمت‌هایی را اصلاح کرده بود. همین موضوع باعث شد تا من همه نقدها را جمع آوری کنم و به مقایسه چاپ نخست و ویرایش دوم آن بپردازم که این پژوهش در قالب کتابی با عنوان «درباره غلط ننویسیم از چاپ نخست تا ویرایش دوم» به زودی منتشر خواهد شد.

این زبان‌‌شناس در توضیح دلایل انتشار کتاب «غلط ننویسیم»‌ گفت: انتشار کتاب‌هایی مانند «غلط ننویسیم»‌ در سطح دنیا رایج است و معمولاً در زبان‌هایی اتفاق می‌افتد که پیچیدگی بیشتری دارد. ما چندین گونه زبانی داریم که یکی از آنها گونه معیار است که برای آن کتاب‌های متعددی منتشر می‌شود.

وی افزود:‌ کتاب «غلط ننویسیم»‌ در سال 1366، 10 هزار نسخه فروخت و شاید عده‌ای بگویند که چنین فروشی بی‌سابقه نیست که من هم موافقم اما به نظرم فروش این تعداد کتاب در حوزه آموزش زبان فارسی بی‌سابقه است و جای تعجب دارد. در این کتاب موضوع اصلی زبان معیار است زیرا یکی از ویژگی‌های زبان معیار این است که از بین شکل‌های مختلف تنها یکی را انتخاب می‌کند.

طبیب‌زاده با اشاره به برخی اختلاف نظرها درباره کتاب «غلط ننویسیم»‌ اظهار کرد: طبیعی است که درباره این اثر نیز مانند تمامی آثار منتشر شده اختلاف نظرهایی وجود داشته باشد و عده‌ای موافق و گروهی دیگر مخالف این اثر باشند اما چیزی که این وسط نمایان است عشق و علاقه‌ای است که مرحوم نجفی، به‌عنوان یک زبان‌شناس و ادیب در حوزه زبان فارسی گذاشته است.

وی ادامه داد:‌ عده‌ای معتقدند که بگذاریم مردم هرطور که دل‌شان می‌خواهد بنویسند اما این شدنی نیست و درست مثل این می‌ماند که اجازه دهیم مردم هر لباسی که دل‌شان خواست بپوشند.

مهناز مقدسی، دبیر انجمن ویراستاران و عضو انجمن دوستی ایران-تاجیکستان نیز با اعلام خبر چاپ کتاب «شازده کوچولو» با ترجمه ابوالحسن نجفی به خط سیریلیک گفت:‌ یکی از بزرگ‌ترین افتخارات زندگی‌ام شاگردی استاد نجفی است که در این مدت درس‌های زیادی از وی یاد گرفتم. در یک سال گذشته برنامه‌های متنوعی برای بزرگداشت مرحوم نجفی برگزار شده است تا شخصیت و ویژگی‌های وی به کسانی که کم‌تر با او آشنا بودند، معرفی شود. در این بین یکی از کارهای مفید و موثر، انتشار کتاب «شازده کوچولو» با ترجمه ابوالحسن نجفی به خط سیریلیک بود که چند روز پیش منتشر شد.

وی ادامه داد:‌ البته در یک سال اخیر 3 کتاب از مرحوم نجفی چاپ شده است و در روزهای آینده نیز کتابی دیگر منتشر خواهد شد که همه این‌ها باعث می‌شود که ما احساس کنیم استاد نجفی زنده است و در جمع ما حضور دارد. انتشار کتاب کتاب «شازده کوچولو» به خط سیریلیک یکی از کارهای بسیار ارزشمندی بود که می‌تواند باعث آشنایی دیگر کشورهای فارسی زبان با آثار مرحوم نجفی شود.

این عضو انجمن دوستی ایران-تاجیکستان در توضیح این کتاب اظهار کرد: کتاب بدون تغییر و طبق ترجمه مرحوم نجفی به خط سیریلیک منتشر شده است و به همین دلیل این احتمال وجود دارد که خواندن آن برای هم‌زبانان تاجیکی سخت باشد چرا که معنی برخی لغات را نمی‌دانند اما بدون شک انتشار چنین کتاب‌هایی می‌تواند به گسترش زبان فارسی کمک شایانی کند.