ضرورت تامین نیازهای فرهنگی جامعۀ عشایر

به گزارش لیزنا، مراسم اختتامیه مسابقه «طراحی کتابخانه عشایری»   چهارشنبه ۲۱ مهر ماه با حضور علیرضا مختارپور، دبیرکل کتابخانه‌های عمومی کشور، امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات، مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد، مهدی توکلیان، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل نهاد، اصغر گودرزی، مدیرکل توسعه کتابخانه ها و مشارکت های نهاد، سجاد محمدیان، مدیرکل دفتر  پژوهش و آموزش نهاد، یحیی نوریان، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فرآیند بنیان معماری (فب‌لب ایران) و همچنین زهیر متکی و حامد مظاهریان از داوران این مسابقه، برگزار شد.

علیرضا مختارپور در این مراسم با اشاره به ضرورت ایجاد دسترسی به کتاب و کتابخوانی به همه اقشار جامعه طی سخنانی گفت: توسعه ارائه خدمات کتاب و کتابخوانی به همه اقشار مختلف کشور در هر قسمت از این سرزمین چهار فصل که دارای دشت‌ها و کوه‌ها، رودها و اقلیم متنوع است، یکی از اهداف نهاد کتابخانه‌های عمومی است و نظام این وظیفه را دارد تا در جهت ایجاد عدالت فرهنگی، دسترسی به کتاب و کتابخوانی را برای تمام مردمان کشور فراهم کند.

وی در ادامه به چالش‌های پیش روی زندگی عشایر اشاره کرد و گفت: بررسی آمار موجود از جمعیت عشایر در کشور طی سالیان اخیر نشان داده که متاسفانه به دلیل برخی مشکلات معیشتی و یا عدم رسیدگی، جمعیت عشایر رو به کاهش گذاشته، اما نقش مهم عشایر کشور در زمینه پرورش دام و برخی محصولات کشاورزی و همچنین کمک به حفظ امنیت مناطق مرزی نیازمند توجه ویژه است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: در این جهت حرکتی در نهاد آغاز شد تا بر اساس شرایط ویژه اقلیمی عشایر برای تامین نیازهای فرهنگی و مطالعاتی این قشر شریف اقدام کنند که با همکاری عزیزان در شرکت دانش‌بنیان فب لب توافقات لازم برای برگزاری مسابقه طراحی کتابخانه عشایری شکل گرفت و با انتشار فراخوانی از فعالان و علاقه‌مندان در این حوزه برای مشارکت، دعوت به عمل آمد.

مختارپور ضمن تقدیر از شرکت کنندگان و ارائه آثار متنوع به این مسابقه گفت: برخی از این طرح‌های ارائه شده در این مسابقه، طرح‌های بسیار خوبی است. به نظر می‌رسد که برای تکمیل نگرش طراحان می‌توانیم کار گروهی متشکل از طراحان داوطلبان را به همراه یک گروه مستندساز در یک دوره کوتاه به مناطق عشایری اعزام کنیم تا طراحان بتوانند ابعاد مختلف زندگی عشایر از قبیل نوع حرکت و آب و هوا را ببینند و لمس کنند. چراکه این تجربه قطعاً در طرح‌های آنها تأثیرگذار خواهد بود؛ تصور می‌کنم این کار می‌تواند مکمل خوبی برای این کار ارزنده باشد.

آمادگی جامعه طراحان برای مشارکت در مباحث فرهنگی

یحیی نوریان، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فرآیند بنیان معماری (فب‌لب ایران) با تشکر از دغدغه مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در توجه به ارائه خدمت به هموطنان عشایر و همچنین توجه به ظرفیت‌های موضوع «طراحی» و فعالان این حوزه برای ارائه خدمات فرهنگی گفت: پس از شکل‌گیری همکاری با نهاد برای ایجاد این مسابقه طراحی و پس از جلسات مختلف و تعریف صورت مسئله حرفه‌ای، فراخوان این مسابقه با دعوت از فعالان و علاقه‌مندان به این حوزه منتشر شد. ما در مرحله اول حدود ۴۴۰ شرکت کننده داشتیم که اغلب از فارغ‌التحصیلان حوزه معماری و طراحی صنعتی بودند.

وی درباره روند برگزاری این مسابقه توضیح داد: در نهایت ۱۷۱ اثر به دبیرخانه جشنواره رسید که بیش از ۲۰ اثر به دلیل رعایت نکردن استانداردهای مطرح شده در فراخوان حذف شدند. در ادامه روند داوری در ۳ مرحله دیگر انجام شد و هر با آثاری که معیارهای لازم را دارا نبودند کنار گذاشته شدند که در به یک فهرست ۸ نفره از آثار برتر دست پیدا کردیم که در نهایت در بررسی‌های انفرادی و جمعی آنلاین ۳ اثر به عنوان آثار برگزیده و ۵ اثر به عنوان آثار شایسته تقدیر معرفی شدند.

نوریان افزود: رویکردهای مختلف و متنوعی در آثار ارائه شده وجود داشت که هریک از آثار برگزیده بر اساس یکی از این رویکردها طراحی شده بودند. برخی رویکرد «اتومبیل» به طراحی داشتند، برخی استفاده از سازه‌های سبک را مدنظر داشتند و برخی آثار بر اساس مبلمان متنوع طراحی شده بود. دبیرخانه جشنواره در طول برگزاری این رویداد، همراهی فعالی با شرکت کنندگان داشت و همچنان هم پرونده این حرکت برای ما تمام نشده و همچنان مایل به برگزاری نشست و گفتگو در این زمینه هستیم تا با استفاده از ظرفیت‌های موجود در میان جامعه طراحان در حوزه‌های فرهنگی، گامی مؤثر برای ارائه خدمت به جامعه عشایر برداریم.

به اشتراک گذاری تجربه زیسته از زندگی عشایر

زهیر متکی، از داوران مسابقه طراحی کتابخانه عشایری، با اشاره به رویکردهای متفاوت نسبت به ارائه خدمات به اقشار خاص در کشورهای مختلف گفت: وقتی در این جشنواره به ارائه خدمتی به خاص به یک قشر از اقشار جامعه فکر می‌کنیم، شاید مخاطب اول ما جامعه عشایر کوچنده باشند، اما ما شهریان ساکن هم این شیوه زندگی را تجربه می‌کنیم. بر این اساس معتقدم که نباید موضوع این جشنواره را از جنس مسئله و مشکل کتابخوانی ببینیم، بلکه باید موضوع را از جنس یک امکان تازه و یک تجربه زیسته ببینیم.

وی افزود: خوشحالم آثاری که در این مسابقه با اجماع نزدیک داوران انتخاب شدند، آثار قابل دفاعی هستند و این تجربه زیسته را به عموم جامعه معرفی می‌کنند. اساساً جنس کتاب یک حس موقتی بودن و تغییر اوقات دارد که با آثار طراحی شده برای راه‌اندازی کتابخانه برای عشایر ارتباط معنایی جالبی پیدا می کند. از شرکت کنندگان و هم از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تشکر می‌کنم که موضوع کتابخوانی به این شکل مورد توجه قرار می‌دهند.

گردهمایی معماران برای پرداختن به موضوعی فراموش شده

حامد مظاهریان، از دیگر داوران مسابقه طراحی کتابخانه عشایری نیز در این مراسم طی سخنانی گفت: یکی از نکات جالب توجه در برگزاری این مسابقه این بود که نهاد  کتابخانه‌های عمومی کشور همه ما و افرادی که در عرصه معماری و طراحی کار می‌کنیم برای موضوعی گرد هم آورد که اغلب در حوزه معماری آنها را فراموش می‌کنیم؛ یعنی طراحی برای جامعه عشایر.

وی با اشاره به تغییرات جمعیت جامعه عشایر کشور گفت: بیش از یک‌صد سال پیش حدود ۴۰ درصد از جمعیت ایران را عشایر تشکیل می‌دادند که این میزان در زمان انقلاب به ۷ درصد رسید. اما این عدد امروز به حدود ۱.۷ درصد رسیده و ماهیت زندگی عشایری را تحت تأثیر قرار داده به طوری که به عقیده بسیاری آن جنبه گردشگری زندگی عشایری بیش از سایر جنبه‌ها مورد توجه است و جذاب ترین و پول‌ساز ترین بخش زندگی عشایری مواجه گردشگران با آنها است.

مظاهریان ادامه داد: انتظار هیئت داوران بسیار فراتر از آثار ارائه شده در این مسابقه بود و نشان داد که شناخت ما از این جامعه بسیار محدود است و همان‌طور که اشاره شد لازم است این بینش با انجام سفر و تورهای گردشگری کامل شود. لازم است از زحمات شرکت فب لب صمیمانه تشکر کنم که برگزار کننده بسیار منظمی بودند که با توجه به خاص بودن موضوع، گستردگی طیف شرکت کنندگان و واقع شدن این مسابقه در دوران کرونا، این کار را به خوبی انجام دادند.

تقدیر از آثار برگزیده مسابقه طراحی کتابخانه عشایری

ادامه این مراسم با معرفی آثار برگزیده همراه بود که بر این اساس طرح ارائه شده از سوی نگار محمدی، فرناز پیکان‌پور، محمود قربانی و محمد رجاییان به عنوان رتبه اول، طرح ارائه شده از سوی الهه مرادی و حسین خراسانی به عنوان رتبه دوم و طرح ارائه شده از سوی احسان لسانی و محمدحسین اقلیدس به عنوان رتبه سوم معرفی شدند.

همچنین آثار زهره نژاد بیگلری، سمانه طغیانی دولت آبادی، سینا رضایی نوایی، عطا خویی و همچنین اثر گروهی مژگان افشار فر، فرناز بیات، فاطیما مفید و محمد کاظم‌زاده نیز به عنوان آثار شایسته تقدیر در مسابقه ملی «طراحی کتابخانه عشایری» معرفی شدند.

گفتنی است که در پایان این برنامه دبیرکل نهاد به همراه معاونین و مدیران کل نهاد از نمایشگاه ماکت‌های آثار برگزیده دیدن کردند.