سهم بزرگی از جهانِ نسخ خطی در اختیار ایرانیان است

به گزارش لیزنا، در ادامه سلسله جلسات تاریخ شفاهی کتابخانه ها روز یکشنبه 23 آبان 1400 کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی میزبان دکتر مهدی خواجه پیری، پژوهشگر نسخ خطی و موسس مرکز میکروفیلم نور در کشور هندوستان بود. وی گفت: در کتابخانه مسجد اعظم و مرکز اسناد حوزه علمیه کارهای بسیار خوبی انجام شده است، ولی به دلیل عدم تبلیغات بین المللی، کارهای صورت گرفته در همین محدوده خود باقی می مانند و رشد و گسترش پیدا نمی کنند و شناخته نمی شوند. چرا که ما در کار تبلیغات و عرضه به دنیای علم، ضعیف هستیم.

وی گفت:  بهترین و بیشترین فهرستنگاران، مصححین، خطاطان و صحافان در عصر حاضر، در ایران پرورش پیدا می کنند و سهم بزرگی از جهانِ نسخ خطی در اختیار ایرانیان است. از جمله، مجموعه های بی‌نظیری که در ایران موجود است. ولی تصمیم گیرنده برای میراث اسلامی جای دیگری است. در حالی که ما داعیه دار میراث اسلامی و فرهنگی خود هستیم و از همه امکانات لازم برخورداریم ولی توان عَرضه نداریم و این بحث بسیار مهمی است. باید به جایی برسیم که قم پایگاه جهانی نسخ خطی اسلامی باشد.

دکتر خواجه پیری در ادامه سخنان خود افزود: مطلب دومی که باید به آن توجه شود، حفاظت این مجموعه‌های بزرگ است. مسئله مهم تنها جمع آوری سند نیست، بلکه باید بتوانیم سیستمی طراحی کنیم که بتوانیم از این میراث بزرگ حفاظت و نگهداری کنیم.

مدیر موسسه نسخه شناسی هند همچنین به این نکته اشاره کرد که، از نظر کشورهای غربی و اروپایی، در بخش نسخ خطی هر کتابخانه اگر از کتب خطی علوم شرقی چیزی وجود نداشته باشد، آن کتابخانه و منابع آن ناقص است و مسئولین سعی بر آن دارند که به هر شکل ممکن از این منابع به دست بیاورند و به مجموعه خود اضافه کنند. چراکه آنان قدر این آثار ارزشمند و نفیس را می دانند. ولی متاسفانه ما در کشور خود به این مسئله اهمیت زیادی نمی دهیم. اگر هم مجموعه ای در جایی جمع شده، ذوق شخصی بوده است.

وی تاکید کرد: در جهان کارهای بسیار خوبی انجام شده است، اما در ایران نگاه ما به نسخ خطی محدود به قم، تهران و یا حتی به ایران است و متاسفانه دید جهانی وجود ندارد و نمی دانیم در خارج از مرزها چه اتفاقاتی برای نسخه های اسلامی، خصوصاً شیعه می افتد.

وی ضمن ابراز تاسف از اینکه تقریباً تمامی کتب بزرگ و امهات شیعه، با مولفین خود قرنها فاصله دارد، عنوان کرد: به عنوان مثال در ایران اولین نسخه از صحیفه سجادیه که در میان شیعه به اخت القرآن و زبور آل محمد(ص) شهرت دارد، متعلق به قرن پنجم در ایران موجود است و این نشان دهنده کوتاهی در نگهداری و حفظ این آثار از ابتدا است و این مشکل تا کنون نیز ادامه دارد. بنابراین یکی از مسائل مهمی که اکنون با آن روبرو هستیم حفاظت از منابع است که متاسفانه نتوانسته ایم از آنها آنطور که باید نگهداری کنیم و نتیجه این است که الان مجبور به جمع آوری مجدد این آثار هستیم. یکی از مهمترین کارهایی که در حال حاضر ما باید انجام دهیم، علاوه بر جمع آوری، حفاظت از اسناد و معرفی این آثار نیز هست. که متاسفانه ما در معرفی نیز ضعیف عمل کردیم.

دکتر خواجه پیری در پایان به نقل از سخنان مقام معظم رهبری بیان کرد: ریزه ریزه ی این اسناد، تاریخ ایران و اسلام و تشیع است. که لازم است در نگهداری و حفاظت از آنها اهتمام کافی صورت بگیرد.

وی ابراز امیدواری کرد که بتوانیم در این امر تلاش مضاعف داشته باشیم و این آثار را به جهان معرفی کنیم  و افزود:  از دیگر امور مهمی که باید به آن بپردازیم این است که پاسخگوی نیاز محققین و پژوهشگران در دنیا باشیم. این موضوع بسیار در رشد حوزه های علمیه و تعاملات و تبادلات بین کشورها موثر خواهد بود.