کتابی برای افزایش مهارت ارتباط غیرکلامی کتابداران

به گزارش خبرنگار لیزنا، در ابتدای این جلسه داوود آقا رفیعی نویسنده کتاب درباره این کتاب گفت: کتاب‌های تالیفی ارتباطی بسیار محدود هستند. به نظر می رسد نسل اول پژوهشگران رشته‌‌های وارد شده  برای اولین بار در ایران،  در زمینه ترجمه آثاری را عرضه می‌کنند. نسل دوم کلیاتی به صورت تعریفی چاپ می‌کنند و نسل سوم وظیفه دارند بر مبنای بافت تاریخی و فرهنگ کشور کتاب‌هایی را نألیف  کنند. یکی از ویژگی‌های  این کتاب این است که بر مبنای فرهنگ ایرانی نوشته شده است. این کتاب در نوع خود اولین کتاب درباره ارتباطات غیر کلامی می‌باشد،  نوشته هایی که در این حوزه وجود دارند بسیار پراکنده اند وکتابی واحد در این زمینه تاکنون وجود نداشته است.

اولین کتاب در زمینه ارتباطات غیر کلامی

 وی افزود: از آنجایی که اولین ها معمولاً دارای نواقصی هستند ما نیز نواقصی داریم، نداشتن نمایش اعلام، کلی گویی عناوین فهرست ها که گویای مطالب درون کتاب نیست، موجز بودن فصل ها  به دلیل کنار گذاشتن کلی‌گویی و حذف بخش‌هایی از هر فصل  از جمله نواقص کتاب است.

 نویسنده کتاب ضمن تشکر از علی اکبر فرهنگی  که مقدمه کتاب را  نوشته است، گفت: علیرغم اینکه این کتاب یک کتاب دانشگاهیمحسوب می‌شود اما سعی کرده ایم چارچوب نظری نیز داشته باشد و در این زمینه از نظریه هایی که هنوز به فارسی ترجمه نشده اند، استفاده کرده‌ایم. بنابراین این کتاب در عین این که دانش کاربردی نیز است و با گذاشتن تصاویری تلاش کرده‌ایم  تا مخاطب بتواند ارتباط بهتری با محتوای کتاب برقرار کند. امیدواریم شاهد طرح‌های بهتری درمبانی ارتباطات غیر کلامی برای کتابداران باشیم.

ضرورت یادگیری ارتباط غیرکلامی به عنوان زبانی اثرگذار

در بخش دیگری از این مراسم محبوبه  قربانی نویسنده همکار در این کتاب اظهار کرد: داستان تدوین این کتاب را ممنون جناب آقای رفیعی هستم. این کتاب باعث شد که با مباحث ارتباطات غیرکلامی بیشتر آشنا شوم. رشته کتابداری و خدمات کتابداری مستلزم داشتن مهارت‌هایی است؛ مهارت ارتباط غیر کلامی به عنوان زبانی اثرگذار برای ایجاد ارتباط در جامعه یکی از این مهارت‌های مورد نیاز است. موضوع کتاب آشنایی کتابداران با ارتباط غیر کلامی است تا بتوانند با آن خدمات بهتری را به مخاطبان ارائه کنند.

 قربانی سپس به موضوعات فصل‌های کتاب پرداخت و عنوان کرد: در فصل دوم و سوم  فلسفه این ارتباط و کارکردهای آن را بیان کرده ایم.  در فصل چهارم  کارکردهای مهارت‌های کلامی و غیرکلامی در ارتباطات را ذکر کرده‌ایم.  فصل پنجم حاصل یک تجربه پژوهشی است که آن را به اشتراک گذاشته‌ایم، این طرح را در کتابخانه ملی برای آگاهی از میزان آشنایی و استفاده کتابداران از مهارت های غیر کلامی اجرا کرده ایم.  در ابتدا با تهیه پرسشنامه هایی عوامل و معیارهای ارتباط کلامی و تاثیر زمان بر این ارتباط را بررسی کرده‌ و نتایج این تحقیق را در فصول آخر ذکر کرده‌ایم.  بر اساس این طرح متوجه شدیم که کتابداران  آگاهانه یا ناآگاهانه با مهارت های ارتباط غیر کلامی آشنا هستند و از آن استفاده می‌کنند. اما کتابداران برای استفاده آگاهانه و مناسب از این مهارت نیاز به آموزش دارند تا با حدود آن آشنا شوند.

کتابی ضروری برای کتابداران

در ادامه غلامرضا آذری نکاتی را درباره نقاط قوت و ضعف های کتاب ذکرکرد و گفت:  مبحث ارتباطات غیرکلامی  در حوزه ارتباطات انسانی جایگاه ویژه‌ای دارد، اما در ایران کار جدی روی آن صورت نگرفته است و هنوز به عنوان واحد درسی به آن نپرداخته‌اند. وجود این کتاب بسیار لازم بود، یک ارتباط غیر کلامی کوچک می تواند مخاطب را به دنیای کتاب و آگاهی علاقه مند کند و خیلی از کتابداران به دلیل عدم توجه به این موضوع در جذب و علاقه‌مندی مخاطب موفق نبوده‌اند. این کتاب مهمترین مطالب را در خود ذکر کرده است. کتاب می‌تواند برای دانشجوی رشته کتابداری بسیار جذاب باشد و به عنوان کتاب درسی به آن اتکا کرد.

وی درباره دیگر مزیت‌های کتاب گفت: کتاب بسیار موجز نوشته شده است و صفحه‌بندی خوبی دارد. مدیران انتشارات سیمای شرق به عنوان ناشر این کتاب همواره در حوزه ارتباطات و مسائل روابط عمومی  دغدغه دارند. حسن اصلی و محوری کتاب به فصل پنجم آن مربوط می‌شود، با مراجعه به کتابداران و مخاطبان آنها میزان بهره‌مندی کتابداران از موضوع ارتباط غیرکلامی را مورد پژوهش قرار داده‌اند. صادقانه بودن مباحث این کتاب مربوط به پژوهش انجام شده است که مزیت محوری محسوب می‌شود. وجود جداول بسیار دقیق و کاربردی به خوبی نتایج پژوهش را به مخاطب عرضه می‌کند.

آذری افزود: سرفصل‌های تدریجی کتاب مزیت دیگر آن است، نویسندگان در این کتاب ابتدا مباحث بنیادی و مقدماتی برای آشنایی کتابداران با ارتباط غیر کلامی را به خوبی بیان می‌کنند و سپس کاربرد آن را در کتابداری توضیح می‌دهند. کتاب می‌تواند الگو و مسیر متمایزی برای حوزه کتابداری و اطلاع رسانی باشد.

وی سپس نواقص کتاب را ذکر کرد و گفت: منابع و مآخذ دارای ایراداتی است که باید با دقت بیشتری تکمیل شوند. غلط‌های تایپی، عدم هماهنگی میان رفرنس‌های درون متن با منابع پایانی، عدم معائل سازی برخی اصطلاحات ترجمه‌ای، عدم وجود واژه‌نامه و همچنین عدم ذکر کامل برخی از منابع مهم‌ترین ایرادات وارد شده بر کتاب هستند. 

لزوم رعایت شکل ظاهری و محتوایی

علی صادق‌زاده دیگر سخنران این جلسه بود که ضمن اشاره به اینکه یک اثر علمی دو ساختار ظاهری و محتوایی دارد، ابتدا درباره ساختار ظاهری کتاب گفت: در ساختار مطالب فقط به عنوان فصول اشاره شده است و بهتر بود تیتر مطالب نیز درج می‌شد. تیترهای فصول یک‌دست نیستند و ناهمانگی  در به کارگیری آنها وجود دارد. کیفیت تصاویر نیز بسیار پایین است و انتظار داشتیم تصاویری از مراجعه کنندگان واقعی قرار داده می‌شد. بعضی استنادهای درون متنی در منابع پایانی وجود ندارد و نیاز به ویرایش فهرست منابع است. همچنین با توجه به اینکه اصطلاحات لاتینی معادل در پانویس وجود ندارند، بهتراست  واژه نامه این اصطلاحات در پایان کتاب وجود داشته باشد. در پشت جلد نیز عنوان به انگلیسی درج نشده است.

 وی در خصوص ایرادات محتوایی کتاب نیز اظهار داشت:  اشکال اساسی این کتاب این است که محتوای آن از کل به جز مرتب نشده است و مطالب ارائه شده، اطلاعات را به صورت کامل بیان نمی‌کنند. باید بخشی برای آشنایی با علم  اطلاعات و ارتباطات غیر کلامی در این کتاب در نظر گرفته می‌شد. تعاریف مفهومی کتاب با تعاریف فصل پنج هماهنگ نبوده و بهتر بود که این تعاریف در همان فصل یک بیان می شدند. همچنین ترتیب محتوای فصل ها ایراد دارد اگر ترتیب از کل به جزرعایت می‌شد این اشکال پیش نمی آمد. هچنین برای بیان یک موضوع بهتر است  ضد آن را نیز بیان کنیم، ارنباطات کلامی و غیرکلامی به هم وابسته اند و باید به ارتباطات کلامی نیز می‌پرداختند. محتوای طرح پژوهشی ذکر شده در فصل پنج با محتوای فصول قبل هم خوانی ندارد و در صورت ضمیمه کردن  طرح پژوهشی ذکر شده در این فصل به کتاب این ایراد نیز رفع می‌شد. از طرف دیگر بهتر بود پرسشنامه‌ها نیز به انتهای کتاب پیوست می‌شد. یکی دیگر ازایرادات  کتاب این است که از یک سری منابع مهم استفاده نشده است. با این  وجود این کتاب مزیت‌های فراوانی دارد و امیدوارم که کارگاه‌های آموزشی برای عرضه محتوای کتاب برای کتابداران ارائه شود.

مهمترین مزیت این کتاب کاربردی بودن آن است

زینب پاپی به عنوان آخرین سخنران این جلسه اظهار داشت:  در حوزه کتابداری چنین کتابی تاکنون وجود نداشته است ودر بیشتر تالیفات به صورت کلی به بحث ارتباطات پرداخته شده است. یکی از مزایای این کتاب این است که یکی از مخاطبان هدف آن کتابداران مرجع هستند.

وی افزود: برداشت من از این کتاب این است که کاربردی باشد و کتابداران از آن برای ایجاد ارتباط غیر کلامی بهتر با مخاطبان خود استفاده کنند. اختصاص بخشی به تمرینات غیر کلامی با تصاویر واضح  به کاربردی شدن کتاب کمک می کند. پژوهش‌های ذکر شده در پایان کتاب هدف و کارایی آن را به خوبی نشان می دهند. البته یکی از نقایص بزرگ کتاب نداشتن واژه نامه است.