«آب هرگز نمی‌میرد» نقد شد

به گزارش خبرنگار لیزنا، کتاب «آب هرگز نمی‌میرد»، کتاب تقریظ‌ شده توسط مقام معظم رهبری، روایت خاطرات فرمانده‌ گردان حضرت ابالفضل علیه‌السلام لشگر انصارالحسین علیه‌السلام استان همدان، سردار جانباز میرزامحمد سُلگی است که بعد از 3 سال به چاپ سی و دوم رسیده و در سال 1394 به عنوان برنده جایزه جلال آل احمد شناخته شده است.

نشست نقد و بررسی کتاب «آب هرگز نمی‌میرد» با همت نهاد کتابخانه های عمومی تهران و  با حضور علی نیکنام، مسئول نهاد کتابخانه های عمومی تهران، محمد الهیاری؛ معاون امور کتابخوانی و توسعه کتابخانه‌ای نهاد کتابخانه‌های کل کشور؛ حمید حسام، نویسنده اثر؛ سردار جانباز میرزامحمد سُلگی، روایتگر کتاب؛ جواد کامور بخشایش و گل علی بابایی به عنوان منتقد و امیر حمیدرضا گرامی، رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس در کتابخانه عمومی شهید چمران برگزار شد.

گل علی بابایی به دو ویژگی کتاب اشاره کرد و گفت:. اول اینکه راوی آن راوی صادقی است و دارای زندگی پرماجرا و با فراز و فرود است و دوم اینکه نویسنده کتاب قلم روانی دارد و می داند از کلمات چگونه استفاده کند و فراز و فرود دریک خاطره را به یک داستان تبدیل نماید. زمان خواندن کتاب احساس نمی کنیم که خاطره می خوانیم و انگار یک داستان و رمان قوی را مطالعه می کنیم.

او با اشار بر تفریظ کتاب را  اثری قابل اعتنا دانست که با 3ی و دو بار چاپ مجدد، پس حتما خود را یافته است و برنده شدن در جایزه جلال که در آن که همه ژانرهای مستند بررسی می شود و فقط مختص کتاب های دفاع مقدس نیست نیز نشان می دهد که این کتاب اثری قابل اعتنا محسوب می شود.

حمید حسام اولین ویژگی حوزه تاریخ شفاهی را پیدا کردن سوژه تاثیرگذار  و در طراز ملی عنوان کرد و گفت: در حوزه روایتگر شفاهی به دنبال پیدا کردن این آدم ها هستم و گاهی به افرادی می رسم که حرف های آن ها می تواند برای کل جامعه جذاب باشد. پیدا کردن افرادی که نماینده تمام یک نسل باشند و دارای مختصاتی باشند که قابل توجه است کار ساده ای نیست و به نفرات محدودی می رسد.

او سردار سلگی را جلوه تمام و کامل از نسلی توصیف کرد که تنها یک نفر نیست بلکه نماینده نسلی است که می تواند عطش کسانی را که به دنبال رفع تشنگی خود در لایه های جنگ می گردند را رفع کند.

به گفته حسام رزمندگان بر اساس آموزش های متعالی در جنگ، تن به حرف زدن نمی دهند زیرا آن را معامله ای اخروی می دانند و ایشان هم این خصوصیت را داشتند.

به گفته حسام، او سعی کرده است که تحول درونی سردار بعد از شکست در کربلای 4 و فرماندهی کربلای 5 پس از گذشت 10 روز از این شکست و پیروزی در آن را نشان دهد.

خط روایت کتاب نیز از ارادت سردار سلگی به حضرت ابالفضل (ع) از زمان شنیدن روضه های عاشورایی آغاز می شود و تا زمان حضور او در کربلای 5 ادامه می یابد. طبق این روایت سردار که آرزو داشت به مانند حضرت ابوالفضل آخرین نفر در جنگ باشد (حتی به قیمت دیدن شهادت عزیزان خود) در این جنگ به آرزوی خود می رسد به طوری که لشگر وی آخرین لشگر و گردان وی آخرین گردان و او از آخرین رزمندان کربلای 5 بوده است و دو پای او  مانند دو دست آن حضرت قطع شده است. این شور کربلایی تا انتهای داستان روایت می شود. سردار با دو پای قطع شده فرماندهی یگان را در آخرین روزهای جنگ بر عهده می گیرد.

عظمت زنانی که در جنگ در کنار مردان صبوری می کنند در کتاب با روایت زندگی همسر سردار بیان می شود.

او همچنین بر مصاحبه و گفت و گو با بسیاری از همرزمان و فرماندهان جنگ مانند شهید همدانی در این کتاب اشاره کرد.

جواد کامور بخشایش، منتقد، کتاب «آب هرگز نمی‌میرد» را از لحاظ روانی یکی از تاثیرگذارترین کتاب ها بر خود توصیف کرد و گفت که تسلط حسام بر پرداخت اثر را بسیار بهتر از دیگر آثار وی اوست.

او با اشاره بر اینکه سردار سلگی از نیروهای اطلاعات عملیات جنگ بوده است، پیدا کردن موضوع ها و سوژه های اینچنینی و وادار کردن آنان به صحبت را کاری دشوار توصیف کرد که نویسنده از عهده آن برآمده است.

او هدف اصلی نویسندگی در حوزه دفاع مقدس  و انقلاب را پیدا کردن «انسان طراز» عنوان کرد . از نظر او انسان تراز انسانی است که شجاعت، توجه به خانه و خانواده، مجاهدت و غیره او به موقع است و ما برای پیدا کردن راه خودمان و چگونگی سبک زندگی و تربیت فرزندانمان به آن ها نیاز داریم.

وی این کتاب را در واقع تاریخ شفاهی گردان حضرت ابالفضل عنوان کرد که یکی از بهترین کارها در حوزه دفاع مقدس است.  که هم فراز و فرود داستان و هم ادبیات کتاب و قدرت و لحن نویسنده متن مخاطب را جذب می کند.

او در مورد کتاب گفت: این کتاب پر از صحنه است و اگر صحنه ها را جدا کنیم هر 2 یا 3 صفحه آن می تواند خوراکی برای سینمای هالیوود باشد که نشان دهنده لزوم توجه به داستان کتاب است. همه جای کتاب از عنوان تا نقطه پایانی و طرح روی جلد آن هنرمندانه است. عکس کتاب واقعی و مربوط به صحنه انتخاب داوطلبان برای عملیات است.

او در مورد ویژگی های کتاب گفت: راوی صادق است و صداقت و زلالی در گفتار ایشان موج می زند. خاطره طوری تعریف شده که انگار آن را نمی خوانیم بلکه می شنویم. همه قصه کاملا واقعی است. عنوان کتاب خوب است ولی در جایی از کتاب جمله ای بود با این مضمون «دم غروب پاهایم را دوباره پوشیدم» که از نظر من می تواند عنوان دوم کتاب باشد. روایت شهادت بسیاری از رزمندگان را که قبلا اطلاعی از چگونگی آن وجود نداشت در کتاب ذکر شده که از نکات مثبت کتاب است و مصاحبه با بسیاری از دیگر فرماندهان از جمله شهید همدانی کتاب را غنی کرده است.

این منقد عدم اشاره بر تعداد جلسات مصاحبه، کم رنگ بودن نقش همسر سردار علی رغم شروع داستان با روایت عشق سردار به همسرش، عدم بیان روایت زندگی خانوادگی سردار در همدان و در زمان مرخصی ها، عدم اشاره بر فرهنگ عمومی جبهه مانند ساعات و چگونگی صرف غذا یا خواب و غیره، تعداد زیاد غلط های املایی، نگارشی و ویرایشی، عدم شفافیت در برخی روایت ها و نیاز به گویا سازی و رها کردن برخی داستان ها و روایت ها را از اشکالات کتاب عنوان کرد.

جانباز میرزامحمد سُلگی در سخنان کوتاهی دستور رهبری برای بازنویسی خاطرات جنگ توسط رهبری را دلیل روایت داستان خود علی رغم علاقه به گمنامی عنوان کرد.

او با بیان خاطراتی از معنویات جبهه های جنگ ما معنویات جنگ را عنوان نکردیم. سردار سلگی توضیح داد: هرچند می توان عملیات مرصاد را در 20 دقیقه توضیح داد زیرا قبلا طراحی و برنامه ریزی برای آن صورت نگرفته بود ولی آیا واقعا این کل واقعیت عملیات مرصاد خواهد بود؟ حقایق واقعی و معنوی دفاع مقدس را نتوانستیم بیان کنیم.

به گفته امیر حمیدرضا گرامی، رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس تمامی اشکالات نگارش و ویرایشی کتاب در چاپ جدید آن اصلاح شده است.

او برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب را باعث افزایش ارزش کتاب ها با رفع نواقص آن عنوان کرد.