دکتر دیانی: مروج اندیشه های نامیرای اساتید خود باشیم

به گزارش خبرنگار لیزنا، دکتر دیانی، عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، در سخنان خود بیان کرد: کتابداری و اطلاع رسانی مانند هر رشته علمی دیگر بنیانهای فکری و مشی عملی خود  را با عباراتی که ممکن است آنها را شعارهای حرفه نامید، به دیگران معرفی می کند. در گذشته هایی که کتابداری ناشناخته تر از اکنون بود، این بود که " کتابداران حافظان اندیشه های بشریت اند". آنچه که در بطن این شعار نهفته است، نگهداری اندیشه هاست، هدفی که در کتابداری سنتی بر آن تاکید می شد، احتمالا به این دلیل که در آن دوران اسباب نگهداری و یا شرایط زیست محیطی/ یا زیست اجتماعی و یا بیسوادی اکثریت افراد جامعه، بزرگترین عامل از بین رفتن آثار حاوی اندیشه بود. از حدود بیست و پنج سال بیش یا من یا دیگران این شعار را به شکل زیر تغییر دادند " کتابداران مروجان اندیشه های بشریت اند". زیرا به این باور رسیده بودیم که اندیشه تنها هنگامی حفظ می شود که در ذهنهای انسانهای بیشتری راه یابد. شواهد بسیاری در دست داشتیم و داریم که نشان می داد صاحبان قدرت – شاید هم همه مردم – تلاش می کنند تا اندیشه های خود را رواج دهند و اگر بتوانند تلاش می کنند تا مانع رواج اندیشه های مغایر اندیشه های خود شوند.

وی ادامه داد: تحت این شرایط آنچه انسانها را ماندگار می کند، گستره ماندگاری اندیشه های آنها در اذهان دیگران است. موجود زنده خود مسئول نشر شفاهی، کتبی و یا فیزیکی اندیشه های خویش است. دکتر حری که روحش شاد باد، چنین بود، می نوشت، سخن می گفت و حضوری مداوم در همایشها و جلسات داشت. تا بود به شکلهای متفاوتی بر رویت پذیری فیزیکی و رواج اندیشه های خود می افزود. اکنون او رفته است و حضور او با حضور اندیشه های نامیرایش معنی می یابد. همه ما دارای اندیشه هستیم، برخی اندیشه ها بُعد محدودی دارند و با گذشت زمان از جاذبیت آنها کاسته می شود، برخی اندیشه ها دیرپایند و از قابلیتهای لازم برای ماندن در اذهان بیشتر برخوردارند. هزاران هزار شاعر داشته ایم که با مهارتهایشان در ریختن اندیشه در قالب شعری، دیگران را به خود جلب می کردند، اما آن اندیشه ها بُرد محدودی داشتند و با گذشتن زمان از یاد رفتند یا از اثر افتادند، در مقابل سعدی، حافظ، فردوسی و مولوی را داریم که اندیشه های آنها همه زمانی است، حضور فیزیکی ندارند اما اندیشه های آنها با حضور در اذهان انسانهای بیشتر و بیشتر، جاودان مانده است. در داخل حرفه کتابداری نیز آنهایی جاویدان مانده اند که اندیشه ای ناب را به جامعه علمی هدیه کردند.

دکتر دیانی گفت: ممکن است بسیاری از شما نام دکتر ناصر شریفی را نشنیده باشید اما همه شما با کتاب مستند مشاهیر که زیر بنای آن را دکتر شریفی با یک عبارت بنا کرد آشنایید. او به این نتیجه رسیده بود که بهترین روش تعیین سرشناسه برای نویسندگان ایرانی قبل از 1300، استفاده از نام اشهر است. یا ممکن است دکتر هوشنگ ابرامی را با کتاب «شناختی از دانش شناسی» بشناسید، اما پیام مهم علمی او این بود که زبان فارسی مناسب ترین زبان برای ساخت سرعنوانهای موضوعی است. ممکن است نه مستقیم، اما به گونه ای غیر مستقیم تاثیر او در جلدهای سرعنوانهای موضوعی فارسی قابل رد یابی باشند.

جان دیوئی آمریکایی را از آن جهت بزرگ می شمارند که چهار شرط لازم برای تبدیل کتابداری به حرفه را محقق ساخت . او بدنه ای از دانش کتابداری فراهم آورد، برای آموزش آنها دوره های رسمی در دانشگاه ها بنا کرد، انجمن کتابداری آمریکا و نشریه انجمن کتابداری را بنیان نهاد.

وی افزود: به گونه ای مشابه اهمیت دکتر حری را نیز در همه این چهارگونه می توان ردیابی کرد:

دکتر حری در دوران فعالیت آموزشی و پژوهشی خود مدرسی ممتاز بوده است، در تدوین، تدریس و تغییر محتوای درسها نقشی فعال داشته است، سردبیر پنج مجله علمی و پژوهشی بود؛ سرپرستی دائره المعارف کتابداری را برعهده داشت، هدایت کننده بسیاری از پایان نامه های کتابداری و اطلاع رسانی در دانشگاه تهران بوده است و داوری بسیاری از پایان نامه هایی را که دانشجویان دیگر دانشگاه ها نوشته اند بر عهده داشته است، کتابها و مقالات بسیاری منتشر کرد ه است. کند و کاو در هریک از این زمینه های فعالیت، ما را به اندیشه هایی می رساند که دکتر حری آفرید و یا آفریناند. هنر کتابداران زنده این است که ناب ترین این اندیشه را بازشناسایی کنند و در شکل دهی به دانش کتابداری و اطلاع رسانی از آنها بهره گیرند.

دیانی ادامه داد: وی در جای دیگری از همان مصاحبه می گوید: "مدرسان از طریق مطالعه متون و شرکت در مجامع و بازدید از مراکز – از تحولات در حرفه آگاه می شوند – طبیعی است که مدرس نمی تواند این نو یافته ها را به دانشجویان منتقل نکند و به صورت جزمی در چارچوب سرفصل ها مقید بماند." ..

دکتر دیانی گفت: گرچه به صراحت بیان نکرده است، اما معنی این جمله این است که وقتی قرار باشد محتوای واحدی به همه تدریس شود، دیگر چه نیازی به استادان با تجربه، روزآمد و نو آور است. موردی که متاسفانه در دانشگاههای پیام نور، در جریان است و موردی که عملا با تاکید بر استخراج سوال از کتابهای درسی مشخص در آزمونهای وزارت علوم جاریست.

دکتر حری در جای دیگر می گوید:

"اعتقاد شخصی دارم که تدوین برنامه آموزشی و گزینش دانشجو را باید به دانشگاه ها و گروه ها واگذاشت. در چنین صورتی است که رقابت علمی و ارتقای سطح دانش فارغ التحصیلان حاصل خواهد شد و اعتبار علمی به یک مرکز آموزشی را می توان ارزیابی کرد. کافیست قوالب و شرایط کلی بصورت متمرکز اعلام شود و تدوین برنامه ها به صورت غیر متمرکز صورت گیرد."

دکتر دیانی بیان کرد: متاسفانه وزارت علوم در هشت سال گذشته بر خلاف نظر این استاد و جامعه دانشگاهی ایران با برگزاری آزمون متمرکز در تمام سطوح آموزش عالی، مسئولیت تنظیم برنامه و پذیرش مسئولیت اجرای برنامه را از گروه های آموزشی گرفت و تحت این شرایط ناخواسته بر ارزیابی های آموزشی بی پایه تاکید دارد. موردی که جامعه دانشگاهی باید برای بازدستیابی به آن هماهنگ شوند، بازدستیابی از این نظر که قبل از سال 1374 واگذاری مسئولیت به گروه ها، بیشتر مورد حمایت وزارت علوم بود.

دکتر دیانی در پایان گفت: در خاتمه یک مورد از نظرات او را درباره انجمن کتابداری نقل می کنم:

انجمن کتابداری مجمعی است تا کتابداران بتوانند از طریق آن به داد و ستد و تعاطی اندیشه ها و یافته ها و تجربه های رشته خویش و فعالیتهای علمی و فنی شان بپردازند. اگر این ویژگی را حائز اهمیت بدانیم شرطی مقدماتی هم دارد و آن این است که گروه گرایی ها و دسته بندی ها را ... کنار بگذاریم و سپس وارد آن شویم. و الا اگر قرار باشد همان گروه گرایی ها به شکلی سازمان یافته تر در انجمن تجلی یابد و جماعتی مصدر کار شود و جماعتی را مورد غفلت و گاه تخطئه قرار دهد، به جای آنکه انجمن "قاتق نان" باشد، "بلای جان" خواهد بود و طبعا "عدمش به ز وجود".

دکتر محمدحسین دیانی اظهار داشت:  به احتمال زیاد "قاتق نان" بودن بیشتر از "بلای جان بودن" در انجمن کتابداری و اطلاع رسانی شناخته خراسان حاکم است، وگرنه نمی توانست با گذشت کمتر از یکسال از زمان از دست دادن آن عزیز، به شکلهای متفاوت زمینه ساز رواج اندیشه های نامیرای آن استاد بزرگوار باشد.