ادبیات داستانی حافظه انسان برای تاریخ بشری است

آیین اختتامیه دهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد عصر امروز(شنبه، 16 دی ماه) با معرفی برگزیدگان در تالار وحدت برگزار شد.

روح حاکم و جانمایه ادبیات داستانی زبان شیرین فارسی است

سید عباس صالحی،  وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنرانی خود در این آیین جایزه جلال آل احمد را جایزه ای ملی و فراگروهی توصیف کرد  و گفت: این جایزه راه طولانی را برای رسیدن به مقصد در پیش دارد تا بتواند در مسیر داستان نویسی معاصر تاثیرگذار باشد.

صالحی روح حاکم و جانمایه ادبیات داستانی را  زبان شیرین فارسی عنوان کرد و افزود: ادبیات داستانی از آنجا که حامل زبان فارسی است جایگاه مضاعفی دارد، این زبان با نگاه های متفاوت برای ما دلنشین و ارزشمند است، زبان فارسی زبانی است که در واژه های زیبا کم نظیر است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی زبان فارسی را دارای واژه هایی توصیف کرد که گاه مانند سنگ مرمر کارش فخیم است و گاه مانند قطره های شبنم می ماند و از دل آن غزلیات حافظ برمی خیزد و گفت که این زبان زیباست زیرا با طراوت است.

او ادامه داد: مهم نیست که سعدی در چه قرنی می زیسته، آنچه مهم است طراوت زبان اوست که هنوز احساس می شود. بسیاری از زبان ها در جهان هستند که وقتی کمتر از یک سده از آن گذشته، نسل جدید با آن زبان نتوانسته ارتباطی برقرار کند اما زبان فارسی همچنان زنده و شاداب است.

وی شاهنامه  را خردنامه ایرانی دانست و تصریح کرد: همچنان با زبان فارسی خشت خشت اندیشه و حکمت را بنا کرده ایم، مهم نیست مضمون یک اثر فلسفه، سیاست یا تاریخ باشد، اینچنین است که زبان فارسی عطر خود را با قوت همراه دارد. زبان فارسی زبان قصه گویی و داستان سرایی است.  این زبان دارای استعداد داستانگویی کم نظیر است، ما با قصه های مادرانه آن زندگی کردیم، این زبان رویاهای شیرینی را به ما داده است.

به اعتقاد وی زبان فارسی در جغرافیای محدود تفسیر نمی شود. این زبان در ایران فرهنگی جریان دارد و ادبیات داستانی در این میان جانمایه این زبان است.

صالحی افزود: ادبیات داستانی چشم بینای زندگی انسانی است و داستان نویسان عکاسانی هستند که با دوربین واژه گان زندگی اطراف خود را تفسیر می کنند، البته آنها فقط ظاهر را نمی بینند بلکه به همه لایه های پر پیچ و خم زندگی سرک می کشند. نویسندگان ادبیات داستانی نیز با آجرهایی که از واژه گان می سازند برج و باروی فرهنگ ایرانی را بنا می کنند، بنابراین این افراد حافظه شکوهمند تاریخ انسانی هستند.

وزیر ارشاد در توصیف ادبیات داستانی گفت: با ادبیات داستانی تاریخ و انسان را بخاطر می آوریم. ادبیات داستانی برای تاریخ بشری حافظه انسانی است و با ادبیات داستانی گفت وگوهای فرهنگی بین فرد و جهان شکل می گیرد، هرچند گفت وگوی میان نسلی نیز از همین طریق است. بیش از یک قرن است که از طریق ادبیات، گفت وگوهای فرهنگی برون مرزی و درون مرزی شکل گرفته است.

 سید عباس صالحی جایزه جلال را ملی و یک رویداد مهم فرهنگی دانست و گفت: این جایزه تلاش می کند آثار یکساله را به داوری بنشاند و البته حوزه هایی در کنار ادبیات از جمله مستند نگاری را دارا است.طی سال های اخیر این جایزه چند قدم پیش گذاشته تا دایره گستره خود را با شمولیت بیشتر پیش برد و به حوزه تمدن فرهنگی توجه بیشتر کند.

اوبا تشکر از دست اندرکاران جایزه جلال، ادامه داد: جایزه جلال تا مسیری که باید بپیماید راه طولانی در پیش دارد تا بتواند در مسیر داستان نویسی معاصر و خرید کتاب های داستانی تاثیرگذار باشد.

جایزه جلال؛ پشتوانه‌ای برای ادبیات داستانی ایرانیان

محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد  نیز جایزه جلال را در جهت پاسداشت ادبیات داستانی و ارج نهادن به تلاش فعالان دانست و گفت:  امید می رود این جایزه بستری برای شکل‌گیری جریان داستان نویسی ایرانیان باشد. تجربیات ارزشمند پیشکسوتان داستان نویس این سرزمین از این طریق در اختیار جوانان قرار می گیرد و هر ساله برغنای ادبیات افزوده می‌شود. نگاهی به چهره های حاضر در جلسه به خوبی گویای ظرفیت‌های متنوع ادبی است که می‌توان آن را طلیعه شکوهی دانست که جایزه جلال به ارمغان آورده است.

جوادی جایزه جلال را پشتوانه‌ای برای ادبیات داستانی ایرانیان دانست که از محتوای عمیق انسانی و اخلاقی برخوردار است و در دل زیبایی سبک و ساختار معانی فاخر انسانی را نیز دارد.

او تاکید کرد: ما به روزی می‌اندیشیم که مترجمان کتاب‌های ایرانیان را به خانه‌های مردم سرزمین‌های دیگر نیز ببرند.

شهریار عباسی، دبیر علمی دهمین دوره جایزه جلال در سخنرانی اختتامیه این جایزه گفت: جایزه جلال جایزه ای ملی در جهت کاهش تصدی گری دولت در فرهنگ و متعلق به همه اعضای ادبیات است. ظرفیت پذیرش همه دیدگاه‌ها و جریان‌های ادبی را نیز دارد.

عباسی افزود: ادبیات بیش از هر فعالیت دیگری در پی به رسمیت شناختن سلیقه‌های مختلف است. ما با ادبیات می‌پذیریم که تفاوت زیباست همه کمابیش مطلعید از شروع این دوره جایزه جلال کسانی در دو سوی افراط و تفریط به ما تاختند. هردو طیف تا توانستند ما را آزردند و افترا و انگ زدند عمیقا معتقدم جهان وسیع ادبیات برای همه است و ما وقتی می‌توانیم به زبان فارسی خدمت کنیم که تحمل نظرات مختلف را داشته باشیم.

دبیر علمی جایزه جلال در انتقاد از مخالفان خود گفت: برادران من، خود حق پنداری انسان را به سمت نادانی و سقوط پیش می‌برد مخالف خویش را به رسمیت بشناسید و حیات ادبی و فکری خویش را در حضور مخالف خود بدانید. جایزه جلال منصفانه و با در نظر گرفتن ارزشهای فنی و هنری اثرها و بی توجه به نام ها احصا می‌شود.

 معرفی برگزیدگان جایزه جلال

بر اساس آراء هیئت داوران در بخش رمان اثر «این خیابان سرعت‌گیر ندارد» نوشته مریم جهانی از نشر مرکز و «بی‌کتابی» نوشته محمدرضا شرفی خبوشان از انتشارات شهرستان ادب به صورت مشترک به عنوان برگزیده معرفی شدند.

در بخش داستان کوتاه کتاب «اسم شوهر من تهران است» نوشته زهره شعبانی از نشر مرکز شایسته تقدیر معرفی شد.

در بخش مستندنگاری دو اثر «آنک پاریس» نوشته میرجلال الدین کزازی از انتشارات صدای معاصر و «سفر دیدار» نوشته محمدرضا توکلی صابری از نشر اختران به صورت مشترک شایسته تقدیر معرفی شدند.

در بخش نقد ادبی نیز دو کتاب «بلاقطع از آتن تا مدینه» نوشته داود عمارتی مقدم از نشر هرمه و کتاب «درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی» نوشته حسین صافی از نشر نی شایسته تقدیر شدند.

در بخش ویژه مربوط به موضوع کار نیز هیئت داوران از آثار زیر تقدیر کرد.

ـ «سایه اژدها» نوشته محمد علی گودینی

ـ «سرگذشت نامه کارآفرینان ایرانی» نوشته رضا یادگاری و مهشید صناعی فر

ـ «پنجره ای به گذشته» نوشته بهراد مهرجو و متین غفاریان

ـ «برج سکوت» نوشته حمیدرضا منایی

ـ «میر نامیرا» نوشته میکائیل عظیمی

ـ «شازده حمام» نوشته محمدرضا پاپلی

ـ «نفحات نفت» نوشته رضا امیرخانی

  گفتنی است رضا امیرخانی هنگام دریافت جایزه خود بین کلمه مجوز با کلمه جایزه تفاوت قائل شد و گفت: من تا زنده‌ام دنبال مجوز می‌دوم و از وزارت ارشاد هم جایزه نمی‌گیرم. به همین خاطر هم بخش معنوی جایزه را پذیرفته و بخش مادی آن را نمی‌پذیرم.

 میرجلال الدین کزازی نیز پس از دریافت جایزه خود خطاب به وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی گفت: آقای وزیر فرهنگ، من خوش نمی دارم دنباله این نامه فرهنگ را به زبان برانم. زیرا بر این باورم ایرانیان مردمانی فرهیخته، اندیشه ورز، خردور بوده اند. حتی آنانکه دانش نیاموخته اند. سرزمین ما همواره سرزمین فر و فرزانگی بوده. آوازه ما در پهنه گیتی به پاس فرهنگ است، پس شما چونان وزیر فرهنگ باریک ترین و ستوهنده ترین کار را در میان دولتمردان شده اند. شما اگر مرد فرهنگ باشید، مرد ایران هستید. در شگفتم که گاه در چنین بزمی سخن می رود که ما در کار ادب و داستان و اندیشه فروتر از دیگرانیم. در حالی که تنها یک داستان کهن ایرانی که در ایران ساسانی پدید آمده با نام «هزار افسان» با دگرگونی که در ایران می یابد با نام «هزار و یک شب» جهانی می شود و امروز باختریان توده مردم خاور زمین را با این کتاب می شناسند. کدام کتاب را در خاور سراغ دارید که چنین بوده باشد.