ارشاد در تابستان به خواب زمستانه رفت

حمیدرضا شیرازی، مدیر مسئول نشر «نیاز دانش» در گفت و گویی با خبرنگار لیزنا، از عدم پاسخگویی مناسب از سوی شورای حل اختلاف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بابت شکایت این ناشر از سرقت علمی یکی از کتاب های مهم دانشگاهی، انتقاد کرد.

حمیدرضا شیرازی در معرفی انتشارات «نیاز دانش» گفت: این انتشاراتی در زمینه چاپ و انتشار کتاب های مرجع دانشگاهی فعالیت می کند. در حدود 80 درصد از حدود 200 کتاب چاپ شده توسط نشر «نیاز دانش» در زمینه های مختلف مثل فیزیک، ریاضی، برق، کامپیوتر و دیگر حوزه های تخصصی، منبع درسی دانشگاه های معتبر ایران محسوب می شود. بیشترین کتاب ها نیز به دانشگاه های شریف، امیرکبیر، و دانشگاه تهران ارائه شده است. همچنین کتاب های منتشر شده از سوی این انتشاراتی با همکاری با افرادی مانند شهید علی محمدی از شهدای هسته ای جمهوری اسلامی ایران، پرفسور علی لطفی زاده پدر منطق فازی جهان، پرفسور علی اکبر عالم زاده پدر ریاضی ایران، دکتر مهرداد شریف بختیار پدر آنالوگ ایران، پروفسور فاضل زرندی، پروفسور جعفر سلطانی، محمد رضا خوش بین خوش نظر و غیره منتشر شده است.

به گفته شیرازی کتاب های انتشارات «نیاز دانش» در زمینه فنی و مهندسی کتاب های سرآمد در حوزه کتاب های تخصصی محسوب می شوند.

کتاب انتشارات «نیاز دانش» به سرقت رفت!

مدیر مسئول نشر «نیاز دانش» با انتقاد از افرادی که اقدام به کپی برداری و انتشار کتاب های شناخته شده و موفق در بازار کتاب می کنند گفت: ما در این زمینه با یکی از همکاران حوزه نشر به اختلاف برخوردیم و حتی برای دریافت توضیحات با وی تماس هم نگرفتیم زیرا اعتقاد داریم که با هدف و دانسته اقدام به این کار کرده است چرا که او می دانست که این کتاب موفق، مال غیر است و حق انتشار و چاپ آن به انتشارات دیگری تعلق دارد.

طبق ادعای وی ناشر دیگری کتاب «تشریح مسائل مبانی فیزیک» این انتشارات را حتی بدون تغییر علامت های نگارشی، تحت عنوان گروه نشر خود منتشر کرده است. این کتاب توسط ناشر متخلف با طرح جلدی متفاوت و با تیراژ 500 نسخه و با قیمت 29 هزار تومان وارد بازار کتاب شده است.

به گفته شیرازی کتاب «تشریح مسائل مبانی فیزیک» در سال1393 از سوی نشر «نیاز دانش» منتشر شده و در حال حاضر چاپ سوم آن ارائه می شود. این کتاب تالیف محمد رضا خوش بین خوش نظر است و ویراست دهم آن توسط انتشارات «نیاز دانش» به چاپ رسیده است. مولف کتاب قبلا برای چاپ ویراست نهم با ناشر متخلف قرارداد داشته ولی برای انتشار ویراست دهم با نشر نیاز دانش همکاری نموده است. در ویراست دهم قسمتی تحت عنوان «مسائل خوب دیگر» به بخش های مختلف کتاب اضافه شده و شامل مباحثی است که برای دانشجویان مقطع ارشد و دکتری مفید است. در کپی برداری از کتاب، این بخش ها نیز کپی شده است.

او با اشاره بر بند چهار از متن دوم قانون حمایت از مولفان و پدیدآورندگان که بر اساس آن حقوق معنوی کتاب قابل فروش و قابل انتقال به غیر نیست، توضیحات داد: بر اساس قانون ناشر اجازه ندارد در ویراست های بعدی از کتاب چاپ شده نام مولف را حذف کند. این ناشر کتاب تالیفی یک مولف را به نام خود منتشر کرده است.  مولف این کتاب برای انتشار ویراست نهم آن با ناشر متخلف قرارداد داشته است. به علت تخلفاتی که ناشر مرتکب می شد، مولف کتاب در حضور یکی از معتبرترین افراد حوزه نشر، نامه ای را مبنی بر اینکه «مطابق این نوشته و مندرجات آن آقای محمدرضا خوش بین خوش نظر مجاز هستند، ویرایش 10 مبانی فیزیک با هر نشری غیر از نشر... (ناشر ویراست نهم) جهت چاپ واگذار نمایند و از طرفی نشر... (ناشر ویراست نهم) می توانند راسا اقدام به چاپ و نشر ویراست دهم کتاب با هر مترجمی و یا گروه پژوهشی نمایند و کتاب را به چاپ برسانند. بدیهی است طبق قوانین وزارت ارشاد اسلامی برداشت های غیر قانونی از ترجمه و تالیف کتاب آقای خوش بین خوش نظر ممنوع است یعنی نشر... (ناشر ویراست نهم) نمی تواند از ترجمه و تالیف کتاب به شکل غیرقانونی استفاده نماید.» از ناشر دریافت می کند. با این وجود این ناشر کتاب را تحت عنوان ویراست دهم و به نام خود منتشر کرده است در حالی که می توانست به مترجم و مولف دیگری کتاب را ارجاع دهد و منتشر کند چرا که در حال حاضر چندین ناشر با ترجمه ها و تالیفات متفاوت این کتاب را منتشر می کنند.

او توضیح داد:  محمد رضا خوشبین خوش نظر، مترجم و مولف این کتاب تنها ایرانی است که نام وی در کتاب «مبانی فیزیک هالیدی» ذکر شده است و انتشارات وایلی، ناشر کتاب از وی به علت ایرادات درستی که به کتاب آورده و مولفان کتاب آن را اصلاح کرده اند، تشکر کرده است. نام تمام کسانی که در تدوین کتاب موثر بوده اند در این کتاب ذکر می شود.

او در ادامه گفت: حتی اگر نام و نشان پدیدآورنده به درستی روی کتاب میامد، چون ناشر متخلف قراردادی از بابت انتشار ویراست دهم کتاب ندارد، حق انتشار کتاب با عنوان جدید را نداشته و ندارند چه برسد به اینکه کتاب را به نام خود ثبت و تحت عنوان ویراست جدید به بازار عرضه کنند! در این صورت اتهام فروش مال غیر و نشر غیر قانونی کتاب نیز متوجه ناشر خاطی است.

شیرازی افزود: ناشر متخلف تخصصی در امر ترجمه و تالیف ندارد و کتاب منتشر شده توسط این ناشر ویراست دهم هم به حساب نمی آید چون در ویراست دهم سوالات کتاب تغییر یافته و به تعداد آن ها اضافه شده است. کتاب کپی برداری شده سوالاتی را که در ویراست دهم به کتاب اضافه شده را شامل نمی شود و سوالات از کتاب حذف شده است. مثلا در فصل اول ۵ سوال در فصل دوم ۲۲ سوال و در فصل سوم ۱۸ سوال و غیره  در کتاب وجود ندارد. چرا که در فصول مهمتر، ارقام در ویراست دهم تغییر داشته و راه حل آن با ویراست نهم فرق دارد. در اینجا اسم چنین عملی جز کتابسازی چیز دیگری نیست. در این کتاب مطالب ویراست نهم کتاب به انضمام بخش جدید کتاب با عنوان «مسائل خوب دیگر» که در ویراست دهم به کتاب ما اضافه شده، بدون ذکر سوالات جدید منتشر شده است.

او تاکید کرد: اگر کتاب تخت عنوان ویراست نهم و به نام خوش بین خوش نظر منتشر می شد، شکایتی وجود نداشت زیرا قرارداد انتشار ویراست نهم کتاب متعلق به آن ناشر است.

شورای حل اختلاف وزارت ارشاد تعطیل شد

مدیر مسئول نشر «نیاز دانش» از عنوان نام ناشر متخلف خودداری کرد و توضیح داد: در ابتدا کارشناسان باید کتاب را بررسی کنند تا ادعای ما ثابت شود. من برای پیگیری موضوع به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مراجعه کردم تا کتاب توسط کارشناسان بررسی شود. هرچند از کتابسازی و کتاب دزدی و فروش مال غیر در بازار کتاب شکایت داشتم، ولی مسئولین شورای حل اختلاف وزارت ارشاد اعلام کردند که تا یک ماه این اداره کار نمی کند. از سوی دیگر به من اطلاع دادند که پس از آغاز کار این اداره نیز حداقل پنج ماه زمان خواهد برد تا کتاب مورد کارشناسی و بررسی قرار گیرد. 

شیرازی ادامه داد: من را به اداره ای زیر نظر وزارت ارشاد به نشانی سعادت آباد، بلوار دریا فرستادند؛ ولی مشخص شد که این اداره نیز زیر مجموعه وزارت ارشاد است و پس از دریافت شکایت، آن را به همین اداره ارجاع خواهد داد که همان پروسه قبلی باز هم اجرا می شود.

او با ابراز تاسف از عدم دریافت پاسخ مناسب از سوی شورای حل اختلاف وزارت ارشاد ادامه داد: کالای مسروقه و متخلف هر دو وجود دارند و ما فقط درخواست داریم تا از این سرقت جلوگیری شود ولی به ما می گویند که 5 ماه بعد این سرقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت!

پلیس فتا هیچ کمکی برای جلوگیری از سرقت علمی  در فضای مجازی نمی کند

وی ادامه داد: قبلا هم عنوان کرده بودم که دو مورد در حال از بین بردن صنعت نشر کشور است؛ یکی کتاب سازی ها به علت افزایش تعداد ناشرانی است که ارشاد به آن ها مجوز می دهد. چنانچه هم اکنون در میدان انقلاب آگهی هایی می بینیم با عنوان «چاپ کتاب با تیراژ دلخواه. در اسرع وقت مجوزها از وزارت ارشاد گرفته می شود». همچنین 90 درصد از کسانی که مجوز نشر دارند فقط از منافع این مجوز مانند بیمه، ارائه جواز برای خروج از کشور و غیره استفاده می کنند.

او با بیان اینکه در حوزه فنی و مهندسی تعداد ناشرانی که واقعا درست فعالیت می کنند کمتر از تعداد انگشتان دست است ادامه داد: مسئله دوم جزوه هایی است که به صورت گسترده منتشر می شود. اکثر کتاب های ما به صورت جزوه در کانال های تلگرامی منتشر می شود. ما برای انتشار حدود 20 کتاب خود به پلیس فتا شکایت کردیم که مدارک آن به شکل ثبت شده در سایت پلیس فتا وجود دارد؛ ولی هیچ فایده ای نداشت و هیچ پیگیری صورت نگرفت. در نهایت خودمان با چند سایت تماس گرفتیم و التماس کردیم که جزوه های کتاب های ما را منتشر نکنند زیرا حدود 30 نفر در این انتشارات کار می کند و با این شرایط انتشارات از بین می رود.

کتابسازی با هدف رزومه سازی در انقلاب!

شیرازی با اشاره بر کپی برداری دانشجویان و اساتید از کتاب ها در همه دانشگاه های ایران افزود: از سوی دیگر به دلیل ضعف وزارت علوم، بسیاری از اساتید سال هاست که جزوه های مشخص خود را تدریس می کنند. برای مثال ما در یکی از زمینه ها جدیدترین کتاب سال 2017 را چاپ کردیم و برای معرفی به دانشگاه تهران بردیم. ولی یکی از اساتید گفت که من باید مباحثی را در واحد درسی خودم تدریس کنم که آن را از روی جزوه خودم تدریس می کنم؛ زیرا 20 سال است که همین جزوه را درس می دهم و تمام سوالات آن را از حفظم! و دیگر حوصله پاسخ دادن به سوالات جدید در این حوزه را ندارم! این اساتید برای تالیف کتاب جدید یا معرفی این کتاب ها به دانشجویان اقدام نمی کنند زیرا از سوی دانشجویان به چالش کشیده می شوند پس ترجیح می دهند در امتحانات با ارائه سوال های مشخص به دانشجویان رضایت آنان برای تضمین ادامه تدریس در ترم بعد را جلب کنند.

او بر پروژه و مقاله فروشی در میدان انقلاب اشاره کرد و ادامه داد: در میدان انقلاب کتاب هایی به شکل دیجیتالی در 5 نسخه چاپ و برای پر کردن رزومه برخی افراد در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری منتشر می شود. 

به گفته وی طبق تفاهم با انجمن فیزیک ایران تمام کتاب هایی که این انجمن تایید کند، توسط نشر «نیاز دانش» منتشر می شود. او با اشاره بر تجربه خود در نشر کتاب های تخصصی گفت: طبق بررسی هایی که برای انتخاب کتاب خوب برای انتشار انجام می دهیم، بیش از 80 درصد کتاب ها متعلق به دانشجویانی است که جزوه های اساتید را به کتاب تبدیل کرده اند تا رزومه ای را برای خود فراهم کنند و یا متعلق به اساتیدی است که خروجی دانشجویان نخبه را به نام خود ثبت می نمایند.

نمی توان اقدامی برای جلوگیری از کتابسازی ها در شهرستان ها انجام داد

شیرازی در ادامه به چاپ گسترده کتاب های تخصصی انتشارات «نیاز دانش» در شهرستان ها اشاره کرد  ادامه داد: کتاب های ما در شهرستان ها زینگ شده و منتشر می شود. حتی یکی از کتاب ها در شهرهایی مثل اصفهان و تبریز به شکل دیجیتالی چاپ شد با قیمت پشت جلد کتاب و با 10 درصد تخفیف به صورت نقدی به فروش رسید.

مدیر مسئول نشر «نیاز دانش» در مورد اقدام به شکایت از متخلفان گفت: به کجا باید شکایت کرد؟ ما در حال حاضر کتاب کتابسازی شده و ناشر آن را می شناسیم ولی اقدامی حتی برای کارشناسی صورت نمی گیرد. در شهرستان ها مسلما اقدامی نمی توان کرد.

او ادامه داد: اگر وزارت ارشاد اینگونه کتابسازی را مجاز می داند انتشارات ما هم امکانات مادی و تجهیزاتی بازنشر  کتاب های موجود در بازار را دارد پس آیا خوب است که ما هم اقدام به این کار کنیم؟! اما اگر این کار خلاف قانون و سرقت کتاب محسوب می شود و ما نیز خود را مقید به رعایت اخلاق حرفه ای می دانیم، پس دیگر ناشران را هم برای رعایت حقوق ناشران مجاب کنند. اگر کار شورای حل اختلاف وزارت ارشاد مقابله با سرقت های علمی است، کارشناسان این شورا باید همیشه آماده باشند تا در اسرع وقت جلوی اینگونه مشکلات گرفته شود.

وی با انتقاد از تعطیلی یک ماهه این شورا گفت: حتی اگر این تعطیلی به علت تغییر وزیر ارشاد هم باشد، باید توجه کرد که با تغییر یافتن وزیر سیاست ها و قوانین تغییر نمی یابد. زمانی که کارهای یک وزارتخانه یک ماه عقب بیافتد خسارت بزرگی به خود آن مجموعه وارد می شود. حداقل در مواردی خاص مانند ادعای ما درخصوص سرقت علمی، باید کارشناسی برای رسیدگی حضور داشته باشد. اگر نامه درخواست من تحویل گرفته می شد و از آن ناشر هم برای شنیدن توضیحات وی دعوت می شد، حداقل این تصور را داشتم که کار شکایت من به جریان افتاده است؛ حتی اگر کار بررسی آن 5 ماه زمان می برد. شاید به من ثابت می شد که آن ناشر خلافکار نیست و من اشتباه کردم.

او ادامه داد: من حتی از حضور در آن شورا خجالت کشیدم و فکر کردم حتی اگر من خودم این خلاف را انجام دهم و کسی از من شکایت بکند، من می توانم 5 ماه کتاب خود را به تعداد زیاد به فروش برسانم و اگر شکایتی شد 500 نسخه چاپ کنم و تحویل دهم! زیرا من مطمئن هستم که تا به امروز حتما حداقل 500 نسخه کتاب فروخته شده است. ما چون در بطن بازار کتاب هستیم از این اقدامات خبر داریم.

وی همچنین از تصمیم خود برای شکایت به دادگاه فرهنگ و رسانه جهت پیگیری موضوع، پس از نا امید شدن از اقدام شورای حل اختلاف وزارت ارشا و انجمن ناشران دانشگاهی خبر داد.

شیرازی تاکید کرد که مسئله شکایت از سرقت علمی انجام شده را تا به انتها پی خواهد گرفت، زیرا به عنوان یک ناشر می خواهد بداند این موضوع چقدر ادامه می یابد و  قانون کجا اجرا می شود تا تکلیف خود را با قوانین حوزه نشر بدانم.

او در پایان بیان کرد: اگر واقعا دنبال این هستند که جلوی کار کتابسازی ها گرفته شود، باید به صورت خیلی جدی و شکل ضربتی اقدام شود.

این ناشر چند صفحه از اثر کتابسازی شده و کتاب منتشر شده توسط انتشارات «نیاز دانش» را ارسال کرد. متن کپی شده اثر کتابسازی شده با رنگ زرد مشخص شده است.

صفحه ای از کتاب اصلی (1)

صفحه ای از اثر کتابسازی شده (1)

صفحه ای از کتاب اصلی (2)

صفحه ای از اثر کتابسازی شده (2)