در حوزه ادبیات کودک از جهان عقب هستیم

منیژه اسلامی، دبیر بازنشسته به دلیل تحصیل در رشته علوم تربیتی معلم مقطع ابتدایی بوده است و  در حال حاضر مترجم و نویسنده حوزه کودک و نوجوان، عضو کانون نویسندگان کودک و نوجوان و عضو هیئت مدیره انجمن آموزشی و پژوهشی پویا است. وی در این انجمن به طور مستقیم با توران میرهادی، مادر ادبیات کودک ایران همکاری می کرده است.

اسلامی در مورد فعالیت های خود گفت: من از سال ۱۳۷۷  فعالیت های قرهنگی و ادبی خودم را آغاز کرده و کتاب های زیادی را ترجمه نموده ام؛ مانند مجموعه شش تایی زندگی نامه برای نوجوانان (مادر ترزا، شارلوت گری؛ لوئیس بریل، بورلی بریچ؛ چارلی چاپلین، پام براون؛ ماریا مونته سوری، میشل پولار؛ هنری دونانت، پام براون؛ سر پیتر اسکات، جولیا کورتنی) رمان خیال پرداز برای نوجوانان و آبنبات چوبی قرمز برای کودکان. خرگوشی که شمردن را دوست داشت، برادرزاده آقا ببره، ماهی‌هایی که دنبال دریا می‌گشتند (بازآفرینی هفت‌اورنگ جامی)، حیله‌ مرغ ماهی‌گیر (بازآفرینی هفت‌اورنگ جامی)، بچه روباه فراموشکار (بازآفرینی هفت‌اورنگ جامی) و یک دشت لاله برای کودکان ه در حوزه دفاع مقدس نوشته شده است نیز  از جمله آثار تالیفی من هستند. یک دشت لاله در حال حاضر به زبان‌های دیگر ترجمه می‌شود. در انجمن پویا نیز کارهای پژوهشی انجام می دهیم از جمله کتابی در زمینه خدمات توران میرهادی نوشته ایم.

این نویسنده در ادامه تفاوت میان ادبیات کودک و ادبیات بزرگسال  را توضیح داد و گفت: این دو حوزه تفاوت بسیاری با همدیگر دارند. البته معمولا این تفاوت در حوزه کودک و بزرگسال برای مردم ما جا نیافتاده است و این تصور وجود دارد که برای مثال آموزش به کودکان در دوره ابتدایی راحت تر از تدریس در دانشگاه است. در حالی که یک بزرگسال هر چه را بشنود می فهمد ولی در سن های پایین تر مربی می بایست این تخصص را داشته باشد که بداند چگونه باید با کودک رفتار شود. ادبیات کودک نیز مانند آموزش به کودکان تخصصی است. یعنی برای بزرگترها هر مطلبی را می توان به راحتی و به هر زبانی نوشت و از هر زاویه دید به مطلب نگاه کرد. در همه این موارد بزرگسالان متوجه مطلب نوشته شده می شوند. اما در ادبیات کودک باید مخاطب را کاملا بشناسید. ما از صفر تا ۱۸ سال را کودک می نامیم در حالیکه این مقاطع با یکدیگر بسیار تفاوت دارند. کودک ۵ ساله به کودک ده ساله و کودک ده ساله با نوجوان بسیار متفاوت هستند. شناخت مخاطب در این حوزه بسیار اهمیت دارد. انتخاب موضوع و زبانی که با مخاطب ارتباط برقرار می شود اهمیت زیادی دارد.

او در ادامه در مورد تاثیر معلمی و مربیگری در مدارس در شناخت مخاطبان خود گفت: رشته تحصیلی من علوم تربیتی بود و در زمینه روانشناسی کودک کار می کردم. در واقع به مدت ۳۰ سال با کودکان زندگی کرده‌ام. وقتی مربی هر روز خود را با دانش آموزان به سر می برد این عوامل در او به عنوان نویسنده در شناخت مخاطبان کودک تاثیر بسزایی خواهد داشت.

اسلامی در مورد جایگاه ادبیات کودک در میان مردم و متخصصین ایران گفت: در حال حاضر ادبیات کودک و نوجوان کم کم جایگاه واقعی خود را پیدا می کند. قبلا این حوزه اصولا برای ما ناشناخته بود. یکی از افرادی که حوزه ادبیات کودک را بنا نهاد توران میرهادی بود. او زمانی که ما هیچ توجهی به حوزه کودک نداشتیم و کتاب مخصوص کودک تالیف نکرده بودیم، به این موضوع توجه کرد و در راه آن اهتمام ورزید.

وی افززود: ماهی سیاه کوچولو اثر صمد بهرنگی را اولین کتابی می دانند که در حوزه کودک نگاشته شده است درحالی که هرچند کتاب به زبان کودکانه نوشته است، اما موضوع آن کودکانه نیست. شاید با هدف ارائه آن به حوزه کودک و نوجوان ننوشته است هرچند نگاه و توجهی به این موضوع نیز داشته است. سپس مهدی آذریزدی کتاب های مختلفی را از داستان های ایرانی برای کودکان بازنویسی کرد. اما باید گفت به طور رسمی بنیاد نهاد کودکی را میرهادی در ایران پایه گذاری نموده است؛ چون مادرش آلمانی بود و از این طریق می دید که در آن کشور کتاب های مخصوص کودکان و بچه ها نوشته می شود ولی در ایران این کمبود وجود دارد.

اسلامی اظهار امیدواری کرد که حوزه کودک و نوجوان هرچند شاخه ای است که به تازگی به آن توجه می شود، در آینده پیشرفت های بهتری داشته باشد و گفت: در حال حاضر نیز این حوزه به خوبی پیش می‌رود اما هنوز جایگاه واقعی خود را نیافته است. کارهای کودک خوب انگشت‌شمار هستند و ما در این حوزه از جهان عقب هستیم.  امیدوارم با توجهی که به این موضوع می‌شود، نگاه مردم به کتاب‌های کودک و نوجوان و ادبیات تغییر یابد و ما نیز جایگاه واقعی خود در ادبیات کودک را پیدا کنیم.