«استانداردهای کتابخانه‌های تخصصی ایران» در پنل کتابخانه‌های تخصصی کنگره چهارم

 گیتی حیدری رئیس کمیته کتابخانه‌های تخصصی انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران و دبیر پنل کتابخانه‌های تخصصی کنگره چهارم در گفتگو با خبرنگار لیزنا، از برنامه‌ها و فعالیت‌های این کمیته در طول یکسال گذشته و برنامه‌های پیش رو خبر داد.

حیدری گفت: کمیته کتابخانه‌های تخصصی از سال 1388 فعالیتش را در انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران بطور غیر رسمی در جهت طرح و رفع مشکلات این کتابخانه‌ها و پیوستن به انجمن‌های بین‌المللی آغاز کرد و طی چند سال، گام‌هایی در این زمینه به ویژه برای پیوستن به انجمن کتابخانه‌های تخصصی (اس. ال. ای.)، برداشت. اما به دلیل مسئله‌ی تحریم این امر میسر نشد و فعالیت کمیته هم پس از آن مسکوت ماند. با فضایی که در آستانه برگزاری سومین کنگره متخصصان علوم اطلاعات ایجاد شد، این کمیته ضمن  بازسازی، فعالیت خود را بطور جدی مجددا از سر گرفت و با ایجاد یک گروه تلگرامی تحت عنوان کمیته کتابخانه‌های تخصصی، اساتید، حرفه‌مندان و دانشجویان علاقمند این حوزه را فراخواند و بستری فراهم کرد تا  تجربه و دانش خود را به اشتراک بگذارند. در عرض مدت بسیار کوتاه جمع کثیری به این گروه پیوستند و مسائل و مشکلات کتابخانه‌های خود را مطرح کردند. و در عین حال موضوعاتی را نیز برای نشست پیشنهاد دادند. موضوعات پیشنهادی اعضا جمع‌بندی شد و در چندین جلسه حضوری توسط متخصصان خبره این حوزه مورد بررسی قرار گرفت و از دل آن‌ها موضوع اصلی نشست و محورهای آن مشخص گردید و در نهایت حاصل آن نشستی درسومین کنگره متخصصان علوم اطلاعات تحت عنوان «باز تعریف نقش و جایگاه کتابخانه‌های تخصصی در ایران» بود.

او گفت در نشست سال قبل  وضعیت موجود کتابخانه‌های تخصصی، بیان مشکلات و علل بروز آن‌ها و همچنین چشم‌انداز وضعیت مطلوب آن‌ها همراه با ارائه راهکارهای موثر نظیر: بازنگری در اهداف، وظایف، استانداردها، کارکردها و ساختار اجرایی و سازمانی، تجهیز مدیران و کتابداران به مهارت‌های لازم برای کار در کتابخانه‌های تخصصی، بهبود کیفیت ارائه خدمات، مدیریت اطلاعات و دانش برون و درون سازمانی، نقش انکار نشدنی کتابخانه‌های تخصصی در امر پژوهش، اشاعه خدمات نوین اطلاع رسانی، نقش آموزش و تبلیغات در تثبیت جایگاه کتابخانه در سازمان‌ها و از همه مهمتر نبود یک نهاد فراسازمانی به‌عنوان حامی این کتابخانه‌ها همانند سایر انواع کتابخانه‌ها، توسط اعضای نشست به بحث گذاشته شد. در ادامه دو تجربه موفق تحت عناوین «نقش کتابخانه‌های تخصصی در راهبری مدیریت دانش سازمانی: استقرار مدیریت دانش در شرکت توانیر و شرکت‌های زیرمجموعه» توسط  مدیرکتابخانه تخصصی شرکت توانیر و «سامانه تحویل مدرک با تاکید بر سیستم سایه» توسط کارشناس کتابخانه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارائه شد و در پایان نیز  بیانیه نشست در 9 بند قرائت شد و کنگره به کار خود پایان داد. در ارزیابی همه جانبه از کنگره توسط انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران نشست کمیته کتابخانه‌های تخصصی توانست رتبه نخست را  در رده‌بندی نشست‌های  کسب کند.

حیدری افزود: در خصوص پنل امسال، برنامه‌ها و فعالیت‌ها باید عرض کنم که انتخاب موضوع نشست امسال به اولین بند بیانیه نشست سال قبل یعنی بازنگری یا تدوین استاندارد‌های کتابخانه‌های تخصصی بر می‌گردد. از اردیبهشت ماه سال جاری کمیته، که هسته اصلی آن متشکل از اعضای نشست کنگره سوم است، فعالیت خود را بر این موضوع متمرکز کرد. چندین جلسه با حضور اعضای کمیته که پس از کنگره سوم تعداد آن‌ها به دلیل پیوستن برخی از اساتید و حرفه‌مندان این حوزه افزایش یافته بود، برگزار شد. در این نشست‌ها "استانداردهای انجمن بین‌المللی کتابخانه‌های تخصصی (اس‌ال‌ای)"؛ "استانداردهایی برای کتابخانه‌ها در مؤسسات آموزش عالی ایران" و همچنین استانداردهای کتابخانه‌های تخصصی برخی از کشورها مورد بررسی قرار گرفت و درباره نحوه بهره‌گیری از آن‌ها در تدوین استانداردهای جدید متناسب با شرایط روز تصمیم‌گیری شد. تعیین چارچوب برای تدوین استانداردها با استفاده از شیوه‌نامه تدوین استانداردهای انجمن؛ انتخاب مدل و رویکرد فرایندی بر مبنای سه بخش اصلی ورودی‌ها، خروجی‌ها و فرایندها برای پوشش استاندارد، سطح‌بندی کتابخانه‌های تخصصی، اقلام آماری و معیارهای سطح‌بندی با استفاده از تجربه کمیته استانداردهای انجمن در زمینه سطح‌بندی کتابخانه‌های عمومی ایران، تعیین شاخص‌های کتابخانه‌های تخصصی بر اساس استانداردهای موجود، روش تدوین آن و در نهایت تهیه طرح پژوهشی از جمله تصمیمات این  جلسات کمیته بود. پس از آن کمیته به دلیل نقش و اهمیت بازنگری یا تدوین استاندارد، برای نشست کمیته کتابخانه‌های تخصصی در چهارمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات موضوع «استانداردهای کتابخانه‌های تخصصی ایران» انتخاب و محورهای موضوعی و اعضای نشست پس از برگزاری سه جلسه پیش پنل با حضور اعضای کمیته و همچنین  مشورت با اساتید و حرفه‌مندان خبره این حوزه تعیین گردید و قرار است مباحث زیر در نشست امسال مطرح شوند:

 وی درباره موضوعات مورد بحث اعضای پنل بیان کرد: تعریف، مفهوم، تنوع و گوناگونی کتابخانه‌های تخصصی، نقش و اهمیت استانداردها در توانمندسازی کتابخانه‌ها، وضعیت استانداردهای موجود کتابخانه‌ها تخصصی با تاکید بر استانداردهای کتابخانه‌های تخصصی در ایران و ضرورت بازنگری یا تدوین این استانداردها، شاخص‌ها، مولفه‌ها و متغیرهای استاندارد‌ها، ظرفیت‌های سازمانی برای تدوین و اعتبارسنجی استانداردهای کتابخانه‌های تخصصی و در نهایت گزارش یک تجربه در خصوص تامین منابع اطلاعاتی لاتین کتابخانه بانک مرکزی ج.ا.ا. پس از تحریم، توسط اعضای پنل در این نشست به بحث گذاشته می‌شود.

او گفت: همراه با اجرای برنامه تدوین استاندارد، جذب اعضا، تدوین شرح وظایف، برقراری ارتباط با کمیته‌های کتابخانه‌های تخصصی استان‌ها و همچنین تلاش در جهت ارتقاء وضعیت شغلی کتابداران کتابخانه‌های تخصصی از طریق همکاری با کمیته مطالعات صنفی، روزآمدسازی فهرست کتابخانه‌های تخصصی و ایجاد شبکه کتابخانه‌های تخصصی به منظور فراهم آوردن بستری مناسب برای توسعه مجموعه‌ها، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و اشتراک منابع بین کتابخانه‌های هم موضوع تا مرحله گردآوری اطلاعات تعدادی از  کتابخانه‌های استان‌ها بر اساس کار تحقیقی یکی از اعضای کمیته کتابخانه‌های تخصصی و رایزنی از طریق دو نهاد کتابخانه ملی یا ایرانداک و  با استفاده از دو پایگاه موجود ( شابکا یا آک) و از همه مهمتر رسمیت بخشیدن به کمیته کتابخانه‌های تخصصی (که  در تاریخ 12/09/97  توسط هیات مدیره انجمن به تصویب رسید،) نیز از جمله فعالیت های کمیته پس از کنگره سوم بود. 

حیدری درباره گروه تلگرامی این کمیته بیان کرد: کمیته‌های کتابخانه‌های تخصصی در کوتاه مدت توانست با ایجاد یک گروه تلگرامی تحت همین عنوان بستری فراهم آورد تا جمع کثیری از کتابداران این کتابخانه‌ها در این فضای مجازی به تبادل اطلاعات بپردازند و تجربه و دانش خود را به اشتراک بگذارند و در عین حال مسائل و مشکلات کتابخانه‌های خود را مطرح کنند و تجربه‌های خود را جهت رفع آن‌ها بیان کنند نتیجه آن این شد که کتابخانه های تخصصی از لاک تنهایی خود بیرون بیایند و با هم تعامل داشته باشند و به کمیته کتابخانه‌ها تخصصی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی رسمیت ببخشند و در آن تصمیم بگیرند .

وی درباره برنامه های کمیته گفت: در میان مدت، تلاش بر آن است پایگاه کتابخانه‌های تخصصی شکل بگیرد و کتابخانه‌های هم موضوع بتوانند یکدیگر را پیدا کنند و منابع خود را به اشتراک بگذارند و از این طریق مجموعه خود را توسعه و گسترش دهند و در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند و در عین حال در ارائه خدمات همکاری داشته باشند.

در دراز مدت استانداردهایی برای کتابخانه‌های تخصصی به عنوان مرجع مستند، تدوین شود تا بتوانند در توانمند‌سازی کتابخانه‌ها از آن بهره بگیرند و جایگاه خود را در سازمان‌ها تثبیت کنند.

قطعا در کوتاه مدت نمی‌توانیم شاهد تاثیر این نشست یا فعالیت‌های کمیته در بهتر شدن وضعیت کتابخانه‌های تخصصی باشیم اما می‌توانیم بگوییم تا حدودی زمینه ایجاد تغییر و بهبود وضعیت برای این کتابخانه‌ها فراهم شده است.

دبیر پنل کتابخانه‌های تخصصی در پایان گفت: کنگره یک رویداد بسیار مهم در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است. سال گذشته بیش از هزار نفر شرکت‌کننده از سراسر کشور داشت و توانست اساتید، حرفه‌مندان و دانشجویان را گرد هم آورد تا به تبادل اطلاعات و انتقال دانش و تجربیات بپردازند، در مباحث متعدد شرکت کنند و با هم تعامل داشته باشند و در عین حال ضرورت‌های جامعه کتابداری و اطلاع‌رسانی را به بحث بگذارند و پیشنهادات و راهکارهای موثر برای رفع مشکلات و معضلات کتابخانه‌ها ارائه کنند. امیدوارم امسال هم شاهد حضور وسیع و پررنگ اساتید، حرفه‌مندان و دانشجویان به ویژه حرفه‌مندان کتابخانه‌های تخصصی از سراسر کشور باشیم.

کنگره متخصصان علوم اطلاعات روزهای شنبه و یکشنبه ۲۶ و ۲۷ آبان ماه برگزار می شود.

 برای ثبت نام آنلاین در کنگره اینجا  و برای ثبت نام حضوری اینجا کلیک کنید.