علی‌اصغر سیدآبادی و نادر موسوی نامزد دریافت جایزه‌یIREAD (من می‌خوانم) ۲۰۲۴

به گزارش لیزنا، بنیاد شن ژن در چین و دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان(IBBY)، اخیراً جایزه‌ای برای مروجان برجسته‌ی کتابخوانی به نام IREAD(من می‌خوانم) تعیین کرده‌اند. هدف از طرح این جایزه، تشویق به تعهد پایدار در حوزه‌ی ترویج کتابخوانی و گسترش ترویج کتابخوانی در میان همه‌ی مردم کره‌ی زمین است. افرادی که برای دریافت این جایزه نامزد می‌شوند، باید حداقل سه سال با نوآوری و خلاقیت در زمینه‌ی خواندن و شیوه‌های مختلف آن در میان کودکان و نوجوانان فعالیت مستمر کرده باشند. شورای کتاب کودک به‌عنوان شاخه‌ی ملی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوانIBBY) ) نامزد این جایزه را انتخاب و معرفی می‌کند.
معیارهای انتخاب نامزد برای جایزه‌ی IREAD (من می‌خوانم) : پایداری، اثرگذاری، الهام بخشی، کاوشگری و نوآوری در اجرای پروژه‌های کتابخوانی، پایبندی و احساس مسئولیت در ایجاد عشق به خواندن، توانمند کردن کودکان در امر خواندن در مناطق محروم و بی‌ثبات و تداوم آن از طریق فعالیت‌های مختلف مانند طرح پروژه‌های کتابخوانی، اجرای فعالیت‌های پویا در این پروژه‌ها، ترویج مؤثر خواندن، داشتن راهبرد در این راستا و حمایت از حق کودکان برای خواندن است.

علی اصغر سیدآبادی

علی‌اصغر سیدآبادی نویسنده، مروج کتاب‌خوانی و پژوهشگر ایرانی ادبیات کودک و نوجوان در طول بیش از ۳۵ سال کار، در هر جایگاه و با هر عنوانی، همواره کتاب‌خوانی را به‌مثابه‌ یک کنش و فعالیت اجتماعی دنبال کرده است و در شرایط سخت اجتماعی کوشیده است، کتابخانه را به مثابه پناهگاهی امن و کتابخوانی و کار داوطلبانه ترویج کتابخوانی به مثابه راهی برای پایداری و مقاومت معرفی کند. 

او در سال ۱۳۵۰ در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد. دومین سال دبستان را سپری می‌کرد که در ایران انقلاب شد و چند ماهی مدارس تعطیل شد. تا پنجم دبستان در روستای زادگاهش تحصیل کرد و چون در روستایشان مدرسه راهنمایی نبود، برای تحصیل در دوره راهنمایی راهی شهر تاریخی نیشابور شد و در مدرسه‌ای شبانه‌روزی که برای بچه‌های با استعداد روستایی راه‌اندازی شده‌بود، پذیرفته شد، مدرسه‌ای که دیوار به دیوار آرامگاه خیام نیشابوری و در حاشیه‌ی باغ قدیمی آن بود. او تازه دبیرستان را شروع کرده بود که به جبهه رفت و تجربه‌هایی را به دست آورد که بعدها در رمان‌ها و کتاب‌هایش خود را نشان داد. توجه به صلح و نفی خشونت به یکی از دغدغه‌های اصلی‌اش تبدیل شد. در نوجوانی مسئولیت کتابخانه روستای زادگاهش را برعهده گرفت و ایده‌های تازه‌اش باعث شد به عنوان کتابدار برگزیده روستایی شهرستان نیشابور انتخاب شود.

سپس کنکور ورودی دانشگاه در رشته روزنامه نگاری قبول و راهی تهران شد. در تهران به محافل ادبی پایتخت رفت و آمد و در نشست‌های ادبی شرکت می‌کرد. او از سال اول ورود به دانشگاه با برخی از نشریات کودک و نوجوان به صورت پاره‌وقت شروع به همکاری کرد و چند سال بعد به عنوان دبیر گروه فرهنگی و شورای سردبیری با روزنامه‌های پرتیراژ اصلاح‌طلب ایران همکاری کرد و نوشتن درباره کتاب و کتاب‌خوانی در روزنامه‌ها بخش مهمی از کار او شد.

نخستین کتاب سیدآبادی برای کودکان در سال ۱۳۷۵ منتشر شد.در سال‌های بعد به طور منظم به نوشتن برای کودکان و نوجوانان پرداخت و امروز حدود ۷۰ کتاب از او منتشر شده است. بخشیاز کتاب‌های سیدآبادی درباره مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان است.

او از ۲۰ سال پیش فعالیت‌های فردی خود در ترویج کتابخوانی را به فعالیت‌های نهادی و گروهی تبدیل کرد که به تاسیس برخی از نهادهای ترویج کتابخوانی در ایران انجامید و طرح‌های بلندپروازانه‌ای را اجرا کرد که در گسترش کتابخوانی در سراسر ایران تاثیرگذار بود.

سیدآبادی با همراهی خانواده‌اش در روستای سیدآباد مجموعه‌ای به نام «گوین» تاسیس کرد که بخش بزرگی از آن کتابخانه‌ی عمومی به نام «گیتی» است. تاسیس کتابخانه با استقبال اهالی روستا مواجه شد. هزینه‌های کتابخانه از طریق تولید صنایع دستی و کتاب پارچه‌ای کارگاه مجموعه تامین می‌شود. این مجموعه به عنوان الگویی مورد توجه قرار گرفته است و کمپینی برای ساخت کتابخانه در پنجاه روستای منطقه با همکاری نهادهای محلی مثل شوراها و دهیاری‌ها راه اندازی شد.

او از سال ۱۳۹۳ طرح‌های ترویج کتاب خوانی در سراسر ایران را با ایده‌های نو و ابتکاری شروع کرد که نتیجه‌اش شکل‌گیری حرکت‌های بزرگ ترویج کتاب‌خوانی با مشارکت و همراهی نهادهای غیردولتی و مدنی، دستگاه های دولتی و نهادهای عمومی در شهرها و روستاهای ایران بود و در دوران کرونا به یکی از شبکه‌های موثر ارتباط میان کودکان و نوجوانان و مروجان کتابخوانی تبدیل شد. این فعالیت‌ها ۱۸۰ شهر و ۱۴۰۰ روستای ایران را درگیر کرد و منجر به تاسیس بیش از ۱۷ هزار باشگاه کتابخوانی در شهرها و روستاها و ۴۰ هزار باشگاه کتابخوانی در مهدکودک‌های سراسر ایران شد.

علی اصغر سیدآبادی با نزدیک کردن افراد و گروه‌هایی که در ترویج کتابخوانی فعالیت مجزا و منفرد دارند، به هم ، به انتقال تجربه‌ها کمک کرده است و شبکه‌ای غیررسمی و خودکار شکل گرفته است که به گسترش، انسجام‌بخشی و سازماندهی مدنی فعالیت‌های کتابخوانی در ایران کمک می‌کند.

لازم  به ذکر است علی‌اصغر سیدآبادی یکی از نامزدهای شورای کتاب کودک برای دریافت جایزه‌ی IREAD  (من می‌خوانم) ۲۰۱۹و دریافت جایزه یادبود آسترید لیندگرن (آلما) در سال و ۲۰۲۴و۲۰۲۳ نیز بود.

دلایل نامزدی علی اصغر سیدآبادی برای  دریافت جایزه‌یIREAD  (من می‌خوانم) ۲۰۲۴:

• استمرار  بیش از ۳۵ سال فعالیت‌های ترویج کتاب‌خوانی متنوع و خلاقانه در کسوت‌ مدیر کتابخانه روستایی، روزنامه‌نگار مروج کتاب‌خوانی(معرفی و ترویج کتاب کودک و نوجوان)،
• عضو فعال و مؤثر لاکپشت‌پرنده
• نویسنده و تدوین کننده کتاب‌های آموزشی در زمینه ترویج کتاب‌خوانی،
• طراحی و برگزاری جام باشگاه‌های کتاب خوانی کودک و نوجوان،
• تأسیس فراگیرترین شبکه‌‏ی اجتماع‌محور و گفت‌وگو محور کتاب‌خوانان کودک و نوجوان و مروجان کتاب‌خوانی کودک و نوجوان در ایران، با بیش از ۱۵ هزار تسهیلگر داوطلب و بیش از ۲۰۰ هزار کودک و نوجوان در سراسر ایران و به ویژه مناطق محروم و روستاها، در یک دهه‌ی گذشته،
• برگزاری کارگاه‌های آموزش ترویج کتاب‌خوانی برای بیش از۱۵ هزار تسهیلگر داوطلب،
• طراحی و مشارکت مؤثر در چند نهاد ازجمله انجمن نویسندگان کودک و نوجوان،
• طراحی و راه اندازی پروژه‌‌های ترویج کتاب‌خوانی کودک ونوجوان، شبکه‌ای از گروه‌های مردمی ترویج کتاب‌خوانی مانندشبکه گروه‌های ترویج کتاب‌خوانی. شبکه‌ی روستاهای دوستدار کتاب، شبکه‌ی شهرهای دوستدار کتاب
• ایده‌پردازی و طراحی رویدادها و نهادهای ترویج کتاب‌خوانی غیردولتی مثل نذر کتاب (پیوند یکی از سنت‌های دینی مردم ایران با ترویج کتاب‌خوانی در مناطق محروم)، ارائه طرح راه‌اندازی جایزه مهر که یک طرح کتاب‌خوانی موفق است(دختران ساکن در خوابگاه‌های نیکوکاری تهران داوران آن هستند و در سال‌های اخیر دختران افغانستانی ساکن در خوابگاه‌های تهران نیز به این داوران پیوسته‌اند و…)،
• طراحی و تدوین سیاست‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های ترویج کتاب‌خوانی در گستره ملی با همکاری دولت، نهادهای عمومی و نهادهای غیردولتی،
• زمینه‎ساز و تسهیگر فعالیت‎های ترویج کتاب‎خوانی برای همه افراد و گروه‌های مطرح ترویج کتاب‌خوانی در ایران،
• سفرهای ترویجی به روستاها و حضور در کتابخانه‌ها و دیدار و گفت‌وگو با بچه‌ها

نادر موسوی  

نادر موسوی برای دومین بار از سوی شورای کتاب کودک نامزد دریافت این جایزه شده است.

وی نویسنده و آموزشگر و مروج کتابخوانی، به شکل مستمر و خستگی‌ناپذیر درزمینه‌ی ترویج کتابخوانی در میان کودکان و نوجوانان افغانستانی مناطق مهاجرنشین ایران فعالیت دارد. او نه‌تنها مروج کتابخوانی، بلکه مؤسس چندین شعبه مدارس خودگردان برای کودکان مهاجر افغانستانی در ایران است.

نادر موسوی در روستای علی چوپان شهر مزار شریف استان بلخ در افغانستان به دنیا آمد‌. نادر در زمستان سال ۱۳۶۲ به دلیل جنگ و درگیری‌ها همراه با خانواده به ایران مهاجرت کرد. او دوران دبستان و دبیرستان را در شهر بندرعباس گذراند و پس از غلبه بر تنگناهای موجود برای تحصیلات دانشگاهی مهاجران افغانستانی، کارشناسی خود را در رشته‌ی مهندسی کشاورزی از دانشگاه تهران گرفت. موسوی مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته‌ی جامعه‌شناسی با پایان‌نامه‌ای درباره‌ی کارکردهای مدارس خودگردان، در سال ۱۳۹۱ دریافت کرد.

در سال ۱۳۷۷ با تسلط کامل طالبان بر افغانستان، موج دوم مهاجران افغانستانی به ایران آمدند: هزاران خانواده که در افغانستان خطر طالبان، ناامنی و گرسنگی تهدیدشان می‌کرد در شهرهای مختلف ایران مستقر شدند که بسیاری از کودکان این خانواده ها نیاز به مدرسه و آموزش داشتند اما جایی برای درس خواندن آنان‌ نبود. نادر موسوی که از نخستین سالهای دبیرستان رویای تاسیس مدرسه را در سر داشت با راه اندازی چندین شعبه مدرسه خودگردان در مناطق مهاجرنشین، توانست بسیاری از کودکان بازمانده از تحصیل مهاجر را دوباره پشت نیمکت های درس و مدرسه بنشاند. در سال ۱۳۸۴ خورشیدی در سراسر ایران حدود چهارصد مدرسه‌ی خودگردان وجود داشت که بیش از نود هزار دانش‌آموز مهاجر افغانستانی در آن‌ها درس می‌خواندند، نادر موسوی به اکثریت این مدارس که فعالیت بیشتر آنان زیر زمینی بود، کتاب و مجله و پیک نوروزی و دیگر خدمات آموزشی و فرهنگی ارائه می کرد.

چیزی که فعالیت نادر موسوی را در این حوزه از دیگران متمایز می‌کند، فعالیت‌های فرهنگی مختلف و تسهیل دسترسی کودکان مهاجر به خدمات آموزشی است .موسوی هزاران نسخه از مجله‌های «طراوت»، «کودکان آفتاب»، «پیک گل سرخ» و کتاب«بازگشت» را با محتوای آموزشی آمیخته با فرهنگ، تاریخ و جغرافیای افغانستان برای کودکان مهاجر تالیف، چاپ و پخش کرده است. این مجله‌ها به کودکان مهاجر که هرگز افغانستان را ندیده‌اند، کمک می‌کند که در هوای افغانستان نفس بکشند و از وضعیت سرزمین مادری خودآگاه شوند.

او نخستین ناشر تخصصی شعر و ادبیات افغانستان ( انتشارات آمو) است که تاکنون یکصد و هشت عنوان کتاب شعر و داستان ویژه‌ی بزرگسال و بیست و چهار عنوان کتاب برای کودکان و نوجوانان منتشر کرده است. نادر موسوی از سال ۱۳۹۰ به‌ عنوان پرکارترین ناشر و نماینده‌ی کشور افغانستان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت کرد

نادر موسوی از سوی شورای کتاب کودک در سال ۲۰۲۲ نامزد جایزه‌ی IREAD (من می خوانم) و در سال ۲۰۲۳ نامزد دریافت جایزه‌ی استرید لیندگرن (آلما) شد. او در سال‌های ۲۰۲۰ و۲۰۲۳ از سوی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان نامزد دریافت جایزه‌ی استرید لیندگرن (آلما) شد.

دلایل انتخاب نادر موسوی برای  دریافت جایزه‌ ی آیرید  ۲۰۲۴:

• بیش از ۲۳ سال فعالیت فرهنگی و آموزشی مستمر برای کودکان مهاجر، همکاری در تحقیقات دانشگاهی و پژوهشی مربوط به این حوزه، تألیف و چاپ کتاب‌های کودک و انتشار مجله.
• تأسیس مدارس خودگردان آفتاب ویژه‌ی کودکان افغانستانی ساکن ایران در مناطق محروم و مهاجرنشین. این مدارس ابتدا در تهران و پس‌از آن در سراسر ایران گسترش پیدا کرد،
• خدمت رسانی فرهنگی و آموزشی به بیش از ۳۵۰ مدرسه‌ی خودگردان در سرتاسر ایران با بیش از ۱۵۰ هزار کودک (۷تا ۱۸ سال) محروم از تحصیل در حاشیه‌ی شهرها و مناطق کم برخوردار،
• تأسیس کتابخانه در مدارس خودگردان و ترویج خواندن در میان کودکان باهدف علاقه‌مند شدن آن‌ها به مطالعه،
• تأسیس خانه‌ی کودکان افغانستان برای کودکانی که ازلحاظ قانونی امکانی آموزش نداشته‌اند،
• انتشار مجله‌های مخصوص کودکان افغانستان،
• تألیف کتاب‌های تاریخ و جغرافیا برای آشنایی کودکان مهاجر افغانستانی با سرزمین مادری خود،
• برگزاری کارگاه داستان‌نویسی برای پرورش خلاقیت مخاطبان و ترویج کتابخوانی با همکاری انجمن نویسندگان کودک ایران،
• طراحی و اجرای مسابقات دنباله‌دار (نامه‌نویسی) در سرتاسر ایران،
• راه اندازی مرکز تربیت‌معلم و مربی از بین دانش‌آموختگان مدارس خودگردان،
• تهیه و تدوین برنامه‌ی آموزشی و فرهنگی برحسب نیاز کودکانی که آسیب‌های اجتماعی بسیاری دیده‌اند،
• تشکیل باشگاه‌های کتابخوانی در مناطقی که مدارس خودگردان تحت پوشش خانه کودکان آفتاب قرار دارند،
• برگزاری (مسابقات افغانستان شناسی) جهت آشنایی کودکان افغان با زادگاه خود و تشویق آن‌ها به پژوهش و تحقیق در این حوزه،
• جذب پشتیبان برای کمک‌هزینه‌ی تحصیلی، تهیه‌ی کیف و کفش و نوشت‌افزار کودکان بی‌بضاعت یا بی‌سرپرست. تاکنون با همیاری حامیان حدود ششصد کودک بورسیه‌ی تحصیلی دریافت کرده است،
• تلاش برای شنیده شدن صدای کودکان افغانستان از طریق شرکت در سمینارها و گفتگوهای مطبوعاتی و تلویزیونی و نوشتاری،
• تلاش برای تحت پوشش قرار دادن ۱۵۰۰ دانش آموز مدارس فرهنگ پس از سقوط طالبان و افزایش شمار مهاجرین با شعار «هیچ کودکی نباید پشت در مدرسه بماند»،
• راه اندازی باشگاه «آواز دوستی» به منظور پرورش و آرامشروانی کودکانی که روح آنان‌ خسته از جنگ‌های طولانی و مهاجرت مکرر است برای آموزش آموزش ترانه‌هایی که در آن مفاهیم انسانی مانند دوستی و مهر و همدلی و همزیستی مسالمت آمیز با دیگر انسان‌ها و جانوران و گیاهان نهفته است