داخلی
»مطالب کتابداری
»کتابخانه و کتابداری
شابك علت اصلی توسعه صنعت نشر در ایران بود
به گزارش لیزنا بر اساس اعلام روابط عمومی موسسه خانه كتاب؛ كارگاه «آشنایی با فیپا و شابك» با حضور روح‌الله سلطانی؛ مدیر امور شابك و شابم، در سی‌ویكیمن نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران روز بیستم اردیبهشت ماه سال جاری در سرای اهل قلم برگزار شد
در ابتدای نسشت سلطانی درباره تاریخچه كد بین‌المللی شابك گفت: دهه شصت میلادی با توجه به اینكه میزان انتشار كتاب‌ها در سطح دنیا روبه افزایش بود كدی به نام (اس بی ان) ایجاد شد. این كد نشان داد كه می‌تواند جایگزین اطلاعات كتاب‌شتاختی باشد و به طبع آن پردازش اطلاعات به راحتی انجام شود.
وی افزود: پس از موفقیت این كد مجموعه‌ای از ناشران، كتابداران و كتابفروشان به بررسی این كد پرداختند و پس از این بررسی آن تبدیل به كد بین‌المللی شد. سپس نام كد جدیدی كه در سطح بین‌المللی كابرد پیدا كرد «آی اس بی ان» یا همان شابك نام گرفت. این كد در سازمان ایزو هم مورد تایید شد
سلطانی ادامه داد: در همین سال‌ها سازمانی در آلمان تحت عنوان سازمان جهانی شابك ایجاد شد كه مسئولیت مدیریت و توسعه این كد را برعهده گرفت. بعد از استفاده این كد در كشور های اروپایی و موفقیت آن در سیستم‌های توزیع كتاب، در سایر كشورهای دیگر هم استفاده این كد شروع شد. در حال حاضر شابك در هر كشور نماینده دارد تا بتواند آن را بسط و گسترش دهد.
وی با اشاره به نماینده شابك در ایران گفت: در ایران هم خانه كتاب نماینده رسمی كد شابك (آی اس بی ان) است. در سال ۱۳۷۲ معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد كشور در ایران تصمیم گرفت كه نمایندگی آن را در ایران ایجاد كند و در سال ۱۳۷۳ ایران به صورت رسمی عضویت سازمان بین المللی شابك درآمد و كد ۹۶۴ كه كد ملی ایران است اختصاص داده شد.
این كارشناس امور شابك خاطرنشان كرد: در آن سال‌ها دولت استفاده كردن از شماره شابك و فیپا را برای ناشران الزامی كرد. به واسطه این الزام استفاده از شابك(آی اس بی ان) گسترش پیدا كرد. در حال حاضر نزدیك به ۱۴ الی ۱۵ هزار كد شابك مورد استفاده قرار گرفته است.
سلطانی درباره مزایای شابك گفت: اگر شابك یا همان (آی اس بی ان) نبود كتابفروشان در ایران عملا نمی‌توانستند به فروش كتاب بپردازند، همچنین اطلاع‌رسانی نمایشگاه مختل بود و یا طرح‌های فصلی خانه كتاب را هم نمی‌توانستیم اجرا كنیم.
وی توسعه كنونی صنعت نشر را در استفاده از كد شابك دانست و گفت: علت اصلی توسعه صنعت نشر همان تصمیمی بود كه دولت برای ناشران و كتابفروشان به استفاده از كد شابك الزام كرد. درواقع شابك(آی اس بی ان) شماره استاندارد بین‌المللی كتاب است كه به هر كتاب اختصاص پیدا می‌كند تا هر كتاب در سیستم اطلاع‌رسانی و گردش اطلاعات منحصر به فرد باشد. این منحصربه‌فرد بودن نه تنها در ایران بلكه در بین‌الملل هم كاركرد خود را دارد و هر كتابی كه دارای شابك است در فضای بین‌المللی هم منحصر به فرد است.
وی افزود: كتاب‌ها با شابك در هر جای دنیا قابل شناسایی است و در تمام كتابخانه‌ها و كتابفروشی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. شابك از ده رقم تشكیل شده است. كه هر سه رقم با یك خط تیره جدا شده است.
سلطانی با اشاره به ورود كتاب‌های دیجیتالی و صوتی در صنعت نشر كشور گفت: با ورود كتاب‌های الكترونیكی و كتاب‌های صوتی و چند رسانه‌ای‌های آموزشی كد شابك به همه آن‌ها تعلق گرفت. شابك(آی اس بی ان) از سال ۲۰۰۷ از ده رقم به سیزده رقم تغییر یافت و تبدیل به استاندارد جهانی شد.
وی خاطرنشان كرد: تمام شابك‌ها با ۹۷۸ شروع می‌شود كه نشانگر كتاب است شناسه‌های بعدی به محدوده‌های جغرافیایی و زبانی اختصاص پبدا می‌كند. سه كد از سازمان جهانی شابك به ایران اختصاص دارد.
سلطانی درباره مدیریت شابك در سطح بین‌المللی و داخلی گفت: شابك دارای سه سطح مدیریت است اولین سطح همان سازمان جهانی شابك است كه وظیفه دارد نمایندگانی را در كشورهای دیگر داشته باشد تا با استفاده از آن‌ها این استاندارد را توسعه و بسط دهد این سازمان وظیفه آموزش و برگزاری كارگاه‌هایی را برای این كشورها بر عهده دارد.
سلطانی گفت: در سطح دوم مدیریت شابك نمایندگان كشورهای مختلف هستند كه در هر كشوری یك موسسه وجود دارد تحت عنوان موسسه شابك كه در ایران خانه كتاب وظیفه این امر را دارد. سطح سوم مدیریت درواقع ناشران هستند كه اطلاعات دقیق كتاب‌ها درج شود.
به گفته سلطانی ناشران در این سیستم نقش پر اهمیتی دارند چراكه اولین گام را در سیستم شابك ناشران برمی‌دارند.
وی درباره سیستم ارئه شابك در ایران گفت: در ابتدا به صورت سنتی بوده است كه در طول سال‌ها تغییر یافته است و در حال حاضر به صورت اینترنتی انجام می‌شود.
مدیر امور شابك در خانه كتاب خبر از راه‌اندازی سایت اینترنتی جدی برای امور شابك ناشران خبر داد و گفت: امسال در حال راه‌اندازی یك سایت جدید هستیم تا كنترل بهتری در فرآیند صدور شابك داشته باشیم، با توجه به تعداد فراوان ناشر در ایران تصمیم بر آن شد تا شماره شابك به صورت گروهی در اختیار ناشران قرار نگیرد و هر ناشر به صورت اینترنتی پس از وارد كردن اطلاعاتشان به صورت كامل، بدون فوت وقت در همان لحظه و آنلاین كد شابك خود را دریافت كنند.
به گفته سلطانی این روش هم در سیستم‌های رایانه‌ای قابل دریافت است و هم در سیتم‌های اندروید می‌توان دریافت كرد.نكته قابل توجه اینجاست كه با این روش اطلاعات كامل از كتاب‌ها از سوی ناشران دریافت می‌شود و در آینده می توانیم آمار دهیم و تفكیك كتاب‌ها به خوبی مشخص می‌شود.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.