قادر به پرداخت حق اشتراك الزوير و چند ناشر بزرگ ديگر نيستيم

به گزارش لیزنا، انجمن مشاوران اساتيد دانشگاه هاروارد طي بررسيهايي پس از امضاي 10000 عضو هيات علمي در اعتراض به قيمتهاي غير معقول و غير منطقي مجلات از سوي شركت الزوير بيانيه زير را صادر كرد. در  بيانيه هاروارد كه به تاريخ 7 آوريل 2012 منتشر شده است موضوع بصورت كلي اشاره شده و به ناشر خاصي نمي پردازد و راه حل پيوستن به دسترسي آزاد پيشنهاد مي شود . ليكن در ادامه شرح و تفصيل و اظهار نظرهاي الزوير و دانشگاهيان را در مورد اين بيانيه ملاحظه خواهيد نمود:

بيانيه انجمن مشاوره اساتید دانشگاه درباره قیمت­گذاری مجلات:

"حق اشتراک اعلام شده براي نشریات قابل تحمل نیست

ما بر آنیم تا درباره وضعیتی غیر قابل دفاع که کتابخانه دانشگاه هاروارد با آن روبروست سخن بگوییم. بسیاری از ناشران بزرگ نشریات ادواری محیط ارتباط علمی را از نظر مالی ناپایدار و از نظر آکادمیک محدود ساخته اند. این وضعیت بوسیله فعالیت های ناشرانی خاص و یا به اصطلاح "فراهم آورندگان" برای تهیه و بسته بندی، و افزایش قیمت نشریات ادواری، تشدید شده است.

هزینه سالیانه هاروارد برای تهیه نشریات ادواری از چنین فرآهم آورندگان اکنون به 3.7 میلیون دلار می رسد.  برخی از مجلات دارای هزینه اشتراک بیش از 40000 دلار در سال هستند. هزینه برای منابع آنلاین از دو فرآهم آورنده در طی شش سال گذشته بیش از 145 درصد افزایش داشته است که نه تنها شاخص قیمت مصرف کننده، بلکه شاخص مراکز آموزش عالی و کتابخانه ها را نیز دربر می گیرد.  بدین ترتیب این نشریات سهمی پیوسته رو به رشد را از کل بودجه مجموعه سازی ما به خود اختصاص می دهند. اگر چه تولید علمی همچنان به رشدخود ادامه داده و چاپ و نشر نیز می تواند گرانقیمت باشد، حاشیه سود بیش از 35% این موسسات نشان می دهد هزینه هایی که مجبور به پرداخت آنها هستیم، تنها به دلیل افزایش هزینه تهیه مقالات جدید نیست.

کتابخانه هرگز بازپرداخت کاملی برای این مخارج از سوی دانشگاه به عنوان کمک هزینه و بودجه تحقیقاتی دریافت نکرده است.

انجمن مشاوره اساتید دانشگاه، به عنوان نماینده اساتید تمامی دانشکده ها و مشاور ریاست کتابخانه دانشگاه هاروارد، چنین نتیجه گیری نموده است: عمده هزینه اشتراک نشریات ادواری، به ویژه نشریات الکترونیکی  منتشر شده به وسیله فراهم آورندگان کلیدی در طول سالها، قابل تحمل نیست: ادامه این وضعیت اشتراک با روند فعلی از نظر اقتصادی قابل دفاع نیست. انجام این کار تلاش های مجموعه سازی را در بسیاری حوزه های دیگر به صورت جدی به خطر می اندازد.

عقد قرارداد با حداقل دو فرآهم آورنده عمده بر اساس توافق های صورت گرفته در گذشته دیگر قابل دفاع نیست. هزینه ها اکنون بسیار گران هستند. به علاوه، برخی فرآهم آورندگان نشریات بسیاری را در یک بسته برای اشتراک ارائه می دهند، و مجلات با استفاده بالا را همراه با مجلات با بسامد پایین قرار می دهند. از آنجا که کتابخانه در حال حاضر باید وضعیت اشتراک خود را تغییر دهد، و از آنجا که هیات علمی و دانشجویان مقطع فوق لیسانس کاربران اصلی این نشریات هستند، لطفا به گزینه های ذیل که برای اعضای هیات علمی و دانشجویان F و کتابخانه L در نظر گرفته شده است توجه فرموده و چنانچه پیشنهاد و نظر دیگری دارید به اشتراک بگذارید:

1. از طریق ثبت آثار در DASH اطمینان حاصل کنید که تمامی  مقالات شما بر اساس خط مشی دسترسی آزاد پایه گذاری شده توسط هیات علمی برای همگان قابل دسترس است.
2. ثبت مقالات در مجلات دسترسی آزاد، و یا مجلاتی را که هزینه اشتراک منطقی و قابل پذیرشی را دارا هستند در نظر بگیرید؛ در جهت ارزش و اعتبار بخشیدن به خط مشی دسترسی آزاد تلاش کنید.
3. اگر در هیأت تحریریه نشریه های مذکور هستید،  امکان نشر به صورت دسترسی آزاد، و یا مستقل از ناشران با وضعیت هزینه اشتراک یاد شده را تعیین کنید و یا پیشنهاد انصراف را مطرح نمایید
4. با سازمان های حرفه ای برای طرح این مسائل تماس حاصل کنید
5. انجمن های حرفه ای را تشویق نمایید تا کنترل متون علمی را در حوزه خود بدست گرفته  و یا مدیریت مجلات الکترونیکی خود را به سازمانهای دوستدار کتابخانه انتقال می دهند
6. سایر همکاران خود را به در نظر گرفتن این موارد و بحث و اظهار نظر درباره آنها تشویق کنید
7. قراردادهایی را امضا کنید که اشتراک به صورت بسته ای را کنار گذاشته و بر مجلات با استفاده بالا تمرکز دارند
8. مجلات را به یک سیستم پرداخت در قبال استفاده قابل پذیرش انتقال دهید
9. بر قراردادهای اشتراکی اصرار داشته باشید که شرایط آنها قابل اعلام عمومی باشد

انجمن مشاوران اساتيد دانشگاه هاروارد  -  هفتم آوريل 2012 "

به گزارش لیزنا، در توضيح اين بيانيه آمده است كه ناشران بزرگ تجاري محيط ارتباط علمي را شكننده و ناپايدار كرده اند، كتابخانه هاي بزرگ و ثروتمندي چون كتابخانه دانشگاه هاروارد ديگر ظرفيت ادامه اين افزايشهاي بي رويه را ندارد و اساتيد و پژوهشگران با بي ثباتي در دسترسي روبرو هستند

دانشگاه هاروارد با فاجعه آميز خواندن شرایط به علت هزینه های فزاینده اشتراک ازسوي سه ناشر بزرگ، اعضای هیأت علمی خود را به دسترس پذیر کردن آزادانه پژوهش های خود از طریق مجلات با دسترسی آزاد و انصراف از خريد نشریاتی که مقالات را در پشت دیوار پرداختهاي سنگين نگهداری می کنند، تشویق کرد.

پيام کتابخانه دانشگاه هاروارد به 2100 نیروی آموزشی و پژوهشی اين دانشگاه زماني نوشته مي شود  که  افزایش قیمت های تحمیل شده از سوی بسیاری از ناشران نشریات ادواری بزرگ، که سالیانه 7/3 میلیون دلار برای این کتابخانه هزینه در بر دارد، به وضعیت هشدار رسیده است.

چنانكه ملاحظه مي شود اين افزايش قيمتهاي سرسام آور  یکی از ثروتمندترین و معتبرترین موسسات جهان را چنان تحت فشار قرار داده است که به كانون بحث براي يافتن راه حلهاي جايگزين و ساد تر كردن و كم هزينه تر كردن  دسترسی به نتایج تحقیقات دانشگاهی تبدیل شده است.

همانگونه كه در بين ناشران هميشه الزوير نقش رهبري داشته، اين نقش را به گونه اي دانشگاه هاروارد در بين دانشگاههاي دنيا داشته و احتمال مي رود كه نتیجه تصمیم دانشگاه هاروارد در ارتباط با ناشران توسط دانشگاه های برجسته در سراسر جهان همه گير شود و آنان را به عملکردي مشابه ترغیب نمايد.

در یادداشت انجمن مشاوره اساتید دانشگاه هاروارد آمده است که ناشران برجسته "وضعیتی غیرقابل دفاع" و " از نظر آکادمیک محدود" را در دانشگاه به وجود آورده اند. در حالی که در حدود 35 درصد یا بیشتر سود دریافت می کنند. هزینه ها برای دسترسی آنلاین به مقالات از طریق دو ناشر برجسته، در طی شش سال اخیر تا حدود 145% افزایش یافته و هزینه اشتراک برخی از مجلات به 40000دلار می رسد.

بيش از 10000 نفر از دانشگاهيان تا كنون در اعتراض به خط مشي هاي دسترسي و قيمت گذاري نشريات الزوير، ناشر بزرگ هلندي، به جنبش تحريم الزوير پيوسته اند. بسياري از كتابخانه هاي دانشگاهي بيش از نيمي از بودجه مربوط به نشريات ادواري خود رو به سه ناشر الزوير، اشپرينگر و وايلي مي پردازند.

رابرت دانتون مدير كتابخانه دانشگاه هاروارد اعلام كرد: " اميدوارم ساير دانشگاه ها نيز به همين ترتيب عمل كنند. همه ما با چالشي مشابه مواجه هستيم. ما اساتيد و اعضاي هيات علمي به انجام پژوهش مي پردازيم، مقاله مي نويسيم و مقالات ساير محققين را داوري مي كنيم، در هيات تحريريه مجلات فعاليت مي كنيم، و تمامي اين امور را به صورت مجاني انجام مي دهيم...و سپس نتايج كار خود را با قيمت هاي گزاف از اين ناشران بازخريد مي كنيم. " اين سيستم نامعقول است، و صدمات بسيار بدي را به كتابخانه ها تحميل مي كند. هزينه اشتراك يك سال مجله Comparative Neurology  به اندازه اي افزايش يافته كه اينك  برابر با قيمت متوسط 300 كتاب يا تك نگاشت  است در صورتيكه قيمت اين مجله در حدود 8 سال پيش براير با قيمت متوسط خريد 25 كتاب يا تك نگاشت بوده است. به زبان ساده مي گوئيم: "ما قادر به پرداخت هزينه هاي فزاينده اشتراك نيستيم". راه حل دراز مدت اين مسئله انتشار نشريات با دسترسي آزاد خواهد بود، اما براي دستيابي به اين هدف به تلاشي سخت نياز است.

به گزارش لیزنا، براساس بيانيه هاروارد، هزینه اشتراک نشریات ادواری در حال حاضر به اندازه ای بالاست که ادامه این اشتراک : " به طور جدی به  تلاش های مجموعه سازی را در بسیاری از حوزه های دیگر آسیب وارد كرده است". بيانيه از اعضای هیات علمی می خواهد تا سازمان حرفه ای خود را به کنترل بر روی  انتشارات علمی تشویق کرده، به ارسال آثار به نشریات با دسترسی آزاد و انصراف از هیات های ویراستاری مجلاتی که دارای دسترسی آزاد نیستند بپردازند.

علاوه بر 6 بند اول بيانيه كه توصيه به پژوهشگران است، سه بند آخر، (چنانكه در بيانيه بالا مي بينيد) توصيه هايي به كتابخانه ها است.

6-      قراردادهایی را امضا کنید که اشتراک به صورت بسته ای را کنار گذاشته و بر مجلات با استفاده بالا تمرکز دارند

7-      مجلات را به یک سیستم پرداخت در قبال استفاده قابل پذیرش انتقال دهید

8-      بر قراردادهای اشتراکی اصرار داشته باشید که شرایط آنها قابل اعلام عمومی باشد

مشكل خريدهاي بسته اي يا بزرگ بارها مورد اشاره همه كتابداران و اعضاي هيات علمي بوده است. در اين شيوه چه بصورت خريد كل بسته چه بصورت خريد بسته هاي موضوعي اين مشكل مصداق دارد كه ناشران با قرار دادن تعداد كمتري مجلات خوب و قابل استناد تعداد بيشتري مجلات در جه دو و پائينتر قرار مي دهند و با اصرار بر اينكه حجم چيزي كهبه شما مي دهيم بسيار زياد است، قيمت بالايي نيز پيشنهاد مي كنند كه بطور معمول كمتر از 20% مجلات پاسخ بيش از 80% پرسشها را مي دهند و باقي مجلات اين ليستها، سياهي لشكر هستند و هيچ فايده اي براي خريدار ندارند.

الزویر در پاسخ به بیانیه هاروارد (بيانيه بالا) اعلام كرده است: "در نامه انجمن مشاوره اساتید دانشگاه هاروارد از هیچ ناشر خاصی نام برده نشده است. ما رابطه خوبی با کتابخانه های دانشگاه هاروارد داشته و به تازگی به توافقات جدیدی دست یافته ایم که معتقدیم  همان است كه آنها مي خواهند.  چرا که انعطاف پذیری زیادی در انتخاب عناوین مورد درخواست آنها می دهد. ما معتقد نیستیم که حقایق نام برده شده در نامه مرتبط با افزایش هزینه ها مربوط به الزویر باشد.  میانگین افزایش هزینه های فهرست چاپی الزویر همواره پایین ترین مقدار را در طی سالهای گذشته در این صنعت داشته، به طور میانگین 5% بوده است. و در پايان مي افزايد ما باور داريم كه هاروارد ارزش چاپ در الزوير را به خوبي مي داند.

البته بايد اين قرارداد تازه را ديد، كه آيا براي هاروارد اجباري كردن بسته ها را برداشته اند و اگر چنين كرده اند به چه قيمتي و آيا اگر امتياز ويژه اي داده شده اين امتياز مربوط به دانشگاه هاروارد است يا همه دانشگاههاي جهان و از جمله ايران هم مي توانند از اين امتيازات استفاده نمايند. و درمورد افزايش 5% روي مجلات چاپي هم ظاهر حقوقي خوبي است كه الزوير به خود گرفته است، حال آنكه همه ما مي دانيم كه اين افزايشها در حوزه الكترونيك بسيار بالاتر از 5% بوده و هست و رقم 145% افزايش در 6 سال كه در توضيحات رياست كتابخانه دانشگاه هاروارد آمده به واقعيت نزديك تر است.

دیوید پروسر، مدیر اجرایی کتابخانه های پژوهشي در وزارت علوم  بریتانیا (RLUK) در باره بيانيه هاروارد اين گونه اظهار نظر مي نمايد: هاروارد یکی از غنی ترین کتابخانه ها را در سرتاسر جهان دارد. اگر هاروارد نتواند تمامی مجلات مورد نیاز پژوهشگران خود را تامین نماید، آن گاه چه انتظاری از ما خواهد بود؟ شرایط  قرارداد بهتر در معامله شاید کمک کمی به ما باشد، اما راه حلی برای مشکل نخواهد بود. مشکل ساختاری درازمدتی در این تجارت وجود دارد که به سادگی قابل حل شدن نیست.

هیتر جوزف مدیری اجرایی ائتلاف انتشارات دانشگاهي و منابع علمي، كه اتحاديه اي آمريكايي است كه ناشران موسسات دانشگاهي آن را ايجاد كرده اند گفته است: " سایر دانشگاه ها نیز ممکن است از هاروارد پیروی کنند. برجسته کردن نقش اساتید دانشگاه دقیقا همان چیزی است که نیاز است ما اجرا کنیم. کتابخانه ها تلاش کرده اند تا زنگ خطر را به صدا درآورند، اما این اساتید دانشگاه هستند که تولید کننده و استفاده کننده اصلی مقالات محسوب می شوند. کلید ایجاد تغییرات قابل توجه در این تجارت به دست آنهاست. اعلام این فراخوان به اساتید دانشگاه از سوی هاروارد حرکتی قابل توجه محسوب می شود. وی می افزاید: سایر کتابخانه ها نیز محتمل است که نمونه هاروارد در این زمینه پیروی کنند. اگر این حرکت از دانشگاهی در اندازه هاروارد آغاز شود، سایر دانشگاه ها نیز  امکانپذیر بودن این تصمیم را برای خود با جدیت بیشتری مورد نظر قرار خواهند داد.