«تاریخ طب در ایران» تالیف محمود نجم آبادی بررسی شد

به گزارش لیزنا، یازدهمین جلسه از مجموعه نشست های «صد کتاب ماندگار قرن» به منظور پاسداشت نگاشته های برتر ایرانیان در یک قرن اخیر، با بررسی کتابِ «تاریخ طب ایران» تالیف دکتر محمود نجم آبادی، با سخنرانی محمدحسین عزیزی عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی و محمد صدر عضو هیئت علمی دایرۀ المعارف اسلامی به میزبانی سازمان اسناد وکتابخانه ملّی ایران برگزار شد.

در این نشست امین متولیان استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که دبیری این نشست را به عهده داشت؛ ضمن خوش آمدگویی به حاضران گفت: برپایی نشست های « صد کتاب ماندگار قرن» و معرفی آثار ماندگارِمکتوب، ایده اصیل و ماندگار فرهنگی است که در مسیر معرفت و دانش کشور گام بر می دارد. با نگاهی به عناوین کتاب های معرفی شده در این سلسله نشست ها، می توان به حُسن انتخاب و عمقِ نگاه فرهنگی میزبانان پی برد.

وی ادامه داد: کتابِ « تاریخ طب ایران» حاصل چهل سال تحقیق، تفحص و تخصص دکتر محمود نجم آبادی در عرصه تاریخ طب است. بخش مهمی از این کتاب به اخلاق پزشکی، تاریخ پرستاری ،و پیراپزشکی اختصاص دارد که به واقع نگارش آن نقطه عطفی در حوزه پزشکی، پرستاری، و پیراپزشکی است. به اعتقاد بنده این کتاب کلاس درس معرفتی است که امروز کمتر در دپارتمان های پزشکی ارائه می شود. بخش دوم شرح کاملی از تاریخ علم طب در قبل از اسلام، بررسی مراکز طب هندی و جندی شاپور، طب در بعد از اسلام تا حمله مغول را در بر می گیرد.  

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اظهار داشت: کتابِ « تاریخ طب ایران» در سیر مکتوبات تاریخ علم یک اثر ارزشمند است، زیرا این کتابِ تالیفی به عنوان یک نوشته مکتوبِ برجسته و الگوساز قابل تقدیر است و توسط یک طبیب و متخصص در حوزه تاریخ نگاری به رشته تحریر در آمده است.

تاریخ نگاری پزشکی با تاکید بر خدمات ارزنده دکتر نجم آبادی شکل گرفته است

محمدحسین عزیزی عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به ویژگی های کتابِ « تاریخ طب ایران» گفت: تاریخ نگاری پزشکی معاصر ایران با تاکید بر خدمات ارزنده دکتر نجم آبادی شکل گرفته است، زیرا تاریخ پزشکی بخشی از تاریخ علم است. ایشان در تاریخ نگاری طبابت سراغ نسخه های خطّی، چاپی، مقاله های معتبر و دیگر منابع رفته است.

وی ادامه داد: منابعی که در تاریخ پزشکی موجود است به سه قسمتِ منابع اولیه، منابع ثانویه، و منابع ثالث تقسیم می شود. منابع اولیه آن دسته از منابع ارزشمندی است که بدون واسطه و همزمان با رویداد نوشته شده است؛ منابع ثانویه مجموع آثاری است که درباره و یا در تفسیر و تحلیل منابع اولیه نوشته شده است و منابع ثالث یک موضوع ویژه ای را بر می گیرند و درباره آن صحبت می شود که زنده یاد نجم آبادی از منابع اولیه و ثانویه استفاده می کرد و از این حیث کتابِ ارزشمندی است. علاوه بر این، کتابِ « تاریخ طب ایران» از بعد جامعه شناسانه و باستان شناسانه نیز به تاریخ علم پزشکی نگاه ویژه ای داشته است. بنابراین موظف هستیم اندیشمندان و پیشکسوتانی را که باعث تحول در جامعه شده اند ارج نهیم و به نسل های آینده بشناسانیم که چه افرادِ ارزشمندی برای این سرزمین تلاش کردند.

آثار نجم آبادی در زمره بهترین آثار پزشکی است

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم پزشکی با بیان این مطلب که دکتر محمود نجم آبادی انسان تک بعدی نبوده است؛ گفت: ایشان علاوه بر فعالیت در عرصه تاریخ نگاری پزشکی، در حوزه های نگارش آثارِ پیرامونی نیز تبحر ویژه ای داشت و مجله «جهان پزشکی» را منتشر کرد. یکی از آثار تحقیقاتی و تالیفی نجم آبادی نگارش کتاب «طبقه بندی پزشکان و مجلس مشاوره طبی و حق الزحمه پزشکان در ایران باستان» بود که دوران حکومت ساسانیان را در بر می گرفت. 

وی تصریح کرد: دکتر نجم آبادی علاوه بر کتابِ «تاریخ طب در ایران»، آثار مکتوب دیگری چون «تعالیم پزشکی صدساله فرانسویان در ایران»، «فهرست کتاب های چاپی فارسی طبی»، «بلای عظیم نسل بشر، سیفیلیس و سوزاک» و غیره را به رشته تحریر در آورده است که هر یک از این کتاب ها در زمره بهترین آثار علمی پزشکی بوده است.

توجه نجم آبادی به نسخ خطّی پزشکی اهمیت دارد

محمد صدر عضو هیئت علمی دایرۀ المعارف اسلامی دیگر سخنرانِ یازدهمین جلسه از مجموعه نشست های « صد کتاب ماندگار قرن» صحبت های خود را در سه بخشِ سابقه فرهنگی و علمی خانواده، مروری بر فعالیت و زندگی و اهمیت دکتر نجم آبادی و آرای او در زمینه تاریخ پزشکی دسته بندی کرد و گفت: نجم آبادی در خانواده ای اهل فرهنگ بزرگ شده است. جدّ مادری او شیخ هادی نجم آبادی از علما و  جدّ پدری او محمد نجم آبادی متولی مدرسه سپهسالارقدیم یا مدرسه عالی شهید مطهری فعلی است.

وی ادامه داد: نجم آبادی در سال 1282 در تهران متولد شد و در مدرسه آلمانی ها تحصیل کرد و با شروع جنگ جهانی دوم در مدارس دارالفنون، دار المعلمین درس خواند و وارد مدرسه طب شد. وی به دلیل علاقه بسیاری که به علم طب داشت قبل از پایان دوره مدرسه کتابی درباره بیماری سیفیلیس و سوزاک نوشت. در سال 1309 به قوچان و بعد از آن به سبزوار رفت و در نهایت راهی فرانسه شد و در سال 1952 از دانشگاه پاریس فارغ التحصیل گردید.

علم پزشکی هم در حیطه سنتی و هم مدرن برای تامین سلامت انسان است

محمد صدر با طرح این سئوال که چرا نجم آبادی برای تاریخ علم ایران و به خصوص پزشکی اهمیت دارد؛ گفت: نجم آبادی با تسلط بر زبان های آلمانی و عربی به خوبی توانست آثار تحقیقی درباره رازی تحریر کند. در واقع آنچه در مجموع این تحقیقات حائز اهمیت است توجه نجم آبادی به نسخ خطّی منسوب به این دانشمند و ترجمه آن به فارسی است.

وی با اشاره به آرای دکتر محمود نجم آبادی گفت: پزشکی سنتی و مدرن در طول تاریخ پزشکی همواره مقابل یکدیگر گذاشته شده اند. اما دکتر نجم آبادی با این رویارویی به شدت مخالف بود و معتقد بود علم پزشکی هم در حیطه سنتی و هم مدرن برای تامین سلامت انسان است.

در پایان این نشست تخصصی پرسش و پاسخ برگزار شد و از کارشناسان به سئوالات حضّار پاسخ دادند.