داخلی
»گزارش
اجرایی شدن؛ گام تکمیلی فعالیتهای پژوهشی در نهاد کتابخانههای عمومی کشور
به گزارش لیزنا، مراسم تقدیر از فعالان حوزه پژوهش نهاد کتابخانههای عمومی همزمان با ایام هفته پژوهش، چهارشنبه ۲۴ آذرماه با حضور امین متولیان، معاون پژوهش، برنامه ریزی و فناوری اطلاعات، سجاد محمدیان، مدیرکل دفتر آموزش و پژوهش، سیامک محبوب، مدیرکل دفتر برنامه ریزی، لیلی هاشمی، مدیرکل فناوری اطلاعات، فرزانه پارسا، رییس اداره آموزش، مهدی توکلیان، مدیرکل روابط عمومی و امور بینالملل نهاد و محمد هادی ناصری طاهری، مدیرکل کتابخانههای عمومی استان تهران و حامد محقق به عنوان دبیر نشست، بصورت مجازی و به میزبانی کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران برگزارشد.
امین متولیان در ابتدای این نشست به بیان روند فعالیتهای پژوهشی در نهاد کتابخانه های عمومی کشور پرداخت و گفت: با قدردانی و سپاسگزاری از همه تلاش هایی که در گذشته در حوزه پژوهش نهاد صورت گرفته بود، از دوره مدیریت اخیر در نهاد کتابخانههای عمومی کشور که بنا شد مسیر جدیدی برای حرکت علمی در نهاد شکل بگیرد و به نقطه اجرا برسد، ما تلاش کردیم نظام علمی نهاد را به سمت حل مسائل و گره گشایی از آنها در نهاد ببریم.
وی با اشاره به نظریات مختلفی که در حوزه مبانی مقوله حل مسئله مطرح است گفت: نظریه پردازانی که به مقوله «حل مسئله» نگاه عمیقتری دارند، آن را در دو مقوله میگنجانند؛ یک مقوله حل مسئله به شیوه «مهندسان» است. مهندسی در اینجا استعاره است از فرایندی که وقتی با یک مسئله مواجه می شود، طراحی می کند، سپس می سازد و در ادامه از مصنوعات برای حل مسئله استفاده میکند. هدف اصلی در این شیوه تغییر واقعیت است.
معاون پژوهش، برنامه ریزی و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه های عمومی کشور ادامه داد: نگاه دوم روش حل مسئله به روش «فیلسوفان» است . در این روش از حل مسئله لزوماً به دنبال تغییر نیستیم، بلکه بیشتر به دنبال تبیین واقعیت هستیم. یک واقعیت انسانی، مدیریتی، فقهی، تاریخی و غیره شکل گرفته که ما قصد داریم آن را تبیین کنیم. اما چون میخواهیم آن را به عنوان یک مسئله حل کنیم، ابتدا آن را تبیین میکنیم و سعی میکنیم در کنار آن، توصیه ها و تجویزهایی هم ارائه کنیم.
وی با اشاره به فعالیتهای صورت گرفته در نهاد بر اساس این دو رویکرد گفت: در نهایت اگر فعالیتهای پژوهشی صورت گرفته در نهاد طی این سالها را مرور کنیم، متوجه خواهیم شد که بسیاری از کارهای ما مصادیقی از این دو نوع رویکرد بوده است. اما اقداماتی که در این دوران انجام شد و زحماتی که همکاران من در عرصه پژوهش کشیدند دارای اوصافی هم بوده که شاید بتوان گونه سومی از رویکردهای «حل مسئله» را برای آنها معتبر دانست. رویکردی که من نامی برای آن نیافتم اما ویژگی متمایز و برجسته آن غلظت ذوق، قریحه و درون نگری بود که در این پژوهش ها و کارهای علمی مشاهده میکردیم. نوآوری و خلق مفهوم و مهمتر از همه خلق روش برای اینکه بتوانیم مسئله را خوب تشخیص بدهیم و سپس خوب حل کنیم.
متولیان تصریح کرد: ادعا نمی کنیم که آنچه که فراهم شده راه حل همه مسائل نهاد است اما آنچه که فراهم شده یک مرحله دیگری نیز دارد که امیدوارم در دوره جدید نهاد محقق شود و آن این است که همه این دستاوردها باید مسیر اجرایی شدن را پیدا کنند که امیدواریم این نگاه در دوره پیش رو تکمیل شود. یعنی لااقل واقعیتهای موجود را به نفع کاربران و کتابداران تغییر دهند.
معاون پژوهش، برنامه ریزی و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه های عمومی کشور در پایان سخنان خود با تقدیر از همه پژوهشگران و کتابدارانی که در فعالیتهای پژوهشی نهاد مشارکت داشتهاند گفت: از همه عزیزانی که در داخل و خارج از مجموعه نهاد در قامت پژوهشگر، مربی، معلم، متعلم، داور و مشاور علمی به ما کمک کردند و در این فضا فضای کار علمی و پژوهشی سهیم شدند، تشکر میکنم. این جلسه به صورت نمادین تشکیل شده تا از این بزرگواران تقدیر داشته باشیم. انشالله این مسیر با همت و حمایت بیشتر ادامه یابد تا کارنامه قابل قبولی در نهاد کتابخانههای عمومی از لحاظ دانشی و معرفتی شکل گیرد و شبکه ای که امروزه در آن بیش از 50 دانشگاه، مرکز علمی و آموزشی و دانش بنیان یل فناور نقش آفریناند ، بسط معقول و کارامدی موثر یابد.
خلق زبانی مشترک در عرصه مطالعات کتابخانههای عمومی
در ادامه این مراسم سیامک محبوب، مدیر کل دفتر برنامهریزی نهاد کتابخانه های عمومی کشور نیز در سخنانی گفت: در حدود ۱۳ سالی که در نهاد کتابخانههای عمومی کشور در خدمت همکاران بودم، یک مشکل مهم را از همان ابتدا در این حوزه مشاهده میکردم و به نظرم آمد که باید جدیتر در مورد آن فکر و تلاش کرد و آن مسئله «زبان» در حوزه مطالعات کتابخانههای عمومی بود. چراکه واژگانی که بشود درباره کتابخانههای عمومی صحبت کرد بسیار محدود و چند معنایی بود.
وی افزود: بر این اساس یکی از کارهایی که در دفتر برنامه ریزی تلاش کردیم به انجام برسانیم، سامان دادن به «زبان» درحوزه کتابخانههای عمومی بود تا در اسناد و تعاریفی که در کارگروه آمار ارائه می شود، مورد استفاده قرار گیرد. چراکه معتقد بودیم تا زمانی که زبان در این حوزه شکل نگیرد، جاری نشود و بقیه نیز به آن زبان صحبت نکنند، احتمالاً آن حوزه به عنوان یک حوزه علمی به رسمیت شناخته نخواهد شد و به پیشرفت نخواهد رسید.
لزوم تقویت و حمایت از زبان مشترک در مطالعات کتابخانهای
مدیر کل دفتر برنامهریزی نهاد با اشاره به تاثیرات زبان تولید شده در دفتر برنامه ریزی نهاد گفت: واژههایی مانند پیشخوان، ساختکده، موضوع محدوده خدمتی که در آمایش خود را نشان میدهد، جمعیت خدمتگیر و غیره خلق شد و مورد استفاده قرار گرفت. گام دوم ما اشاعه این زبان بود، که وقتی این واژه در زبان جاری می شدندب، برای ما یک شاخص برای اثربخشی بود و به نظر میآمد ما به موفقیت نزدیک تر شدیم.
سیامک محبوب با تقدیر از همکاران خود در معاونت برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات، تاکید کرد: این کار باید ادامه داشته باشد. شروع کار با ما بود، اما ادامه کار با همه کسانی است که به حوزه کتابخانههای عمومی اهمیت میدهند و تلاش میکنند که کتابخانههای عمومی به آن درجه از اعتبار و عملکرد برسد که بتواند گره از کار مردم بگشاید. اهمیت این موضوع از آن جهت است که زبان، ذهنها را سامان میدهد؛ ذهنها دستها را سامان میدهد و دستها موارد عینیت یافته را خلق میکند.
فناوری اطلاعات و تسهیل فرایندها و روندهای نهاد کتابخانه های عمومی کشور
لیلی هاشمی، مدیر کل دفتر فناوری اطلاعات نهاد نیز در ادامه این نشست طی سخنانی گفت: طی چند دهه اخیر تکنولوژی و فناوری اطلاعات در جوامع بشری نقش بسیار مهمی ایفا کرده است؛ به طوری که بر تمام جنبه های فردی و اجتماعی تأثیر گذاشته و بسیاری از فرایندها و روندها را تغییر داده و از حالت سنتی به حالت مدرن تبدیل کرده است. این موضوع علاوه بر تغییرات مثبت بسیاری که در زندگی فردی و اجتماعی ایجاد کرده، زمینهساز ایجاد تحولات گسترده در موضوع فناوری اطلاعات در سازمانها شده است.
وی افزود: نهاد کتابخانههای عمومی کشور نیز به عنوان یک سازمان بزرگ با نزدیک به 7500نفر پرسنل و بیش از 2600 هزار کتابخانه، در سالهای گذشته بسیار تحت تاثیر تکنولوژی و فناوری اطلاعات قرار داشته و کارکردها و عملکرد ها در کتابخانه ها بسیار تغییر کرده است. به عنوان مثال در حوزه های اداری و پرسنلی تمامی فرایند و مانند تشکیلات، ساختار، حضور و غیاب، کارگزینی، مالی و حسابداری، امور رفاهی پرسنل و غیره، همگی باز مهندسی شده و باعث شده تا کارکرد های سنتی تغییر پیدا کند.
فناوری اطلاعات و امکان خدمتدهی و دریافت خدمات بهتر
هاشمی با اشاره به مزایای بهرهبرداری از این امکان، ادامه داد: با توجه به مکانیزه شدن این فرایندها کتابدارن وقت آزاد بیشتری برای خدمت به اعضا به عنوان مشاور داشتهاند و از سوی دیگر این امکان نیز برای مردم به وجود آمده که در هر موقعیت مکانی و زمانی بتوانند به خدمات کتابخانه های عمومی کشور دسترسی داشته باشند و انحصار خدمات از چهارچوب ساختمان فیزیکی کتابخانه از بین برود.
مدیر کل دفتر فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه های عمومی کشور ادامه داد: علیرغم همه اقدامات مطلوبی که در حوزه فناوری اطلاعات در حال انجام شدن است، اما هنوز بسیاری از کارهای انجام نشده و طرحهای نوآورانه وجود دارد که با تعامل و همکاری موثر بین حوزههای پژوهشی و فناوری اطلاعات میتواند در آینده اتفاق بیفتد. امیدوارم که در آینده، نهاد کتابخانههای عمومی کشور یکی از نهادهای پیش رو بسیار مطرح در حوزه فناوری اطلاعات و خدمات مبتنی بر این تکنولوژی در میان سایر دستگاههای فرهنگی کشور باشد.
روند شکلگیری نظام مسائل در نهاد کتابخانه های عمومی کشور
ادامه این مراسم با سخنان سجاد محمدیان، مدیر کل دفتر آموزش و پژوهش نهاد همراه بود که وی طی سخنانی گفت: وظیفه اصلی دفتر آموزش و پژوهش نهاد شناسایی حل مسائل بود که در این زمینه توفیقاتی نیز حاصل شد. ما باید خودمان مسئله را شناسایی کنیم و به نظام مسائل دست یابیم. برای این منظور ابتدا باید متوجه شویم که مسئله ما چیست و یا چه چیزی را مسئله می دانیم. پذیرفتن تعریفی برای این کار از اولین اقدامات و دفتر پژوهش آموزش بود تا مسائل مبتنی بر هدف نهاد را تعریف کنیم.
وی افزود: ما در این مسیر از یک سو با مسائلی روبهرو بودیم که اساساً مسیری برای رسیدن به آن نداشتیم و طراحی نکرده بودیم. از سوی دیگر با مسائلی مواجه بودیم که مسیری برای آن تعریف شده، اما موانعی در این مسیر وجود داشت که باید این موانع برداشته میشد. بر این اساس ما نظام مسائل نهاد را شکل دادیم و در این سال ها بیش از 50 درخواستنامه پژوهشی در حوزه های مختلف نوشته شد.
ایجاد ارتباط میان مسائل کتابخانههای عمومی با سایر رشتهها
مدیر کل دفتر آموزش و پژوهش نهاد: در نتیجه این رویکرد در بخش پژوهش، امروز ما با بیش از ۳۰ دانشگاه کشور تعامل و قرارداد داریم که در سطح اجرای طرح، در سطح داوری، نظارت و ارزیابی همچنین در جریان است. همچنین علاوه بر دانشگاهها، شرکتهای دانشبنیان، با چندین و چند مرکز پژوهشی نیز همکاری داریم. تلاش ما در این ارتباطات این بود که مسائل کتابخانه های عمومی را به ادبیات رشته های دیگر وارد کنیم. این چالشی بوده که از سال گذشته مطرح شده و در حال تلاش هستیم که پژوهشگران رشته های مختلف را دعوت کنیم و ادبیات رشته کتابداری را به سایر رشته ها گره بزنیم.
محمدیان با اشاره به برخی اقدامات صورت گرفته در این زمینه گفت: برگزاری مسابقه ملی «طراحی کتابخانه عشایری» که با استقبال خوب جامعه طراحان صنعتی، طراحان معماری و غیره قرار گرفت و همچنین برگزاری وبینارهای بین المللی با حضور پژوهشگران و متخصصان رشتههای مختلف از کشورهای مختلف، از جمله این اقدامات بوده است. همچنین رویدادهای دیگری نیز در این زمینه مانند «همایش بین المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی؛ الگوها، تجربهها و ایدهها» و مسابقات جنبی آن نیز در اردیبهشت سال آینده در شیراز برگزار میشود.
وی در پایان سخنان خود ضمن تقدیر از حمایتهای معاون پژوهش، برنامهریزی و فناوری اطلاعات نهاد گفت: از همه پژوهشگران و افرادی که در دفتر آموزش و پژوهش نهاد در این سالها به پیشبرد اهداف نهاد کمک کردند تشکر میکنم، به ویژه از جناب آقای جوهرچی، مدیرکل سابق دفتر آموزش و پژوهش نهاد که نقش بهسزایی در پیشبرد این اهداف داشتند.
معرفی برگزیدگان مراسم هفته پژوهش نهاد کتابخانه های عمومی کشور
ادامه این مراسم به معرفی پژوهشگران برگزیده، مدیران کل استانی برگزیده، فراگیران و مدرسان دورههای آموزشی و کارشناسان آمار و پژوهش برگزیده اختصاص داشت.
در بخش پژوهشگران برگزیده، کیومرث تقی پور، مجری طرح پژوهشی «طراحی و تدوین دورههای آموزش کاربران کتابخانههای عمومی همراه با طرح کسب و کار و تامین مالی هردوره»؛ سید عباس رجایی، مجری طرح پژوهشی «آمایش سرزمینی کتابخانههای عمومی استانهای تهران و البرز» و منصوره فیضآبادی، مجری طرح پژوهشی «شناسایی و سنجش نیازهای معلولان به منظور طراحی خدمات و برنامههای متناسب برای کتابخانههای عمومی» معرفی و تقدیر شدند که کیومرث تقی پور به نمایندگی از پژوهشگران برگزیده با حضور تصویری در این مراسم، به ارائه مختصری از طرح پژوهشی خود پرداخت.
در بخش مدرسان، زهرا امینی، برای دوره های «فلسفه برای کودکان»، «تسهیلگری پرورش مهارتهای تفکر کودکان و نوجوانان «و «کتاب کودک اندیشه ورزی»؛ زینب برخورداری برای دوره های «اخلاق حرفه ای»، «پودمان یاران اخلاق» و «تولید محتوا و تدریس مجموعه دوره مهارتهای اخلاقی»؛ وحیده شاه حسینی، برای دوره «تولید محتوا و تدریس دوره مبانی سواد رسانهای برای کتابداران و کارشناسان»؛ روح الله کریمی برای تدریس و مدیریت دوره «فلسفه برای کودکان»؛ محمود گلزاری، برای تدریس و مدیریت دوره «مجموعه دوره مدیریت خانواده» و فاطمه نوری راد، برای تولید محتوا و تدریس دوره «مبانی سواد رسانهای برای کتابداران و کارشناسان» تقدیر شدند.
روح الله کریمی به نمایندگی از پژوهشگران برگزیده به بیان مختصری از طرح پژوهشی خود پرداخت و گفت: تمام تلاش ما در طرح «کتابخانه، کودک و تفکر» که آن را در ۵ استان تهران، البرز، یزد، آذربایجان شرقی و غربی برگزار کردیم این بود که به کمک کتابداران موتور محرکهای را در ذهن کودکان روشن کنیم. اینکه چگونه می توانیم موتور محرکه را در کودک روشن کنیم تا خود کودک سراغ کودک برود، بطوریکه دیگر رها کننده کتابخانه نخواهد بود و آن عشق به کتاب و دانایی او را به کتابخانه باز خواهد گرداند.
وی افزود: بر این اساس آموزشهایی را در کتابخانههای این استانها ارائه کردیم و بازخوردهایی که از کتابداران دریافت کردیم ارزیابی مثبتی را از اجرای این طرح دارم. از جناب آقای متولیان تشکر می کنم که حامی و مشوق این طرح بودند. همچنین از سرکار خانم پارسا و جناب آقای دکتر جوهرچی که در زمان خدمت ایشان در نهاد یاریگر ما بودند.
همچنین در ادامه محمود گلزاری نیز با تقدیر از دبیرکل سابق نهاد کتابخانههای عمومی کشور طی سخنانی گفت: بنده بیش از ۴۰ سال در مسئولیت های مهم فرهنگی اجتماعی مختلف کشور حضور داشتهام و می دانم که فعال بودن یک نهاد و موسسه بسیار ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با تفکرات مدیر ارشد سازمان دارد. تنها جایی که به طور علمی، عملی، کاربردی و بدون شعار در حوزه آسیبهای اجتماعی ورود و ارائه خدمت کرد نهاد کتابخانههای عمومی بوده است. امیدوارم قدردان مدیرانی مانند آقای مختارپور و معاونان و مدیران کاردان ایشان باشیم و دبیرکل بعدی تصور نکند که برای انجام دادن کار جدید باید با عوض کردن مدیران باید همه این کارها را از ابتدا انجام دهد.
در بخش مدیران کل برگزیده معصومه حسنی خوانسار، مدیرکل کتابخانههای عمومی استان کرمانشاه، حامد زارعی، مدیر کل کتابخانههای عمومی استان سیستان و بلوچستان، محمد مخدومی، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان کردستان و محمدهادی ناصری طاهری، مدیر کل کتابخانه های عمومی استان تهران بواسطه مدیریت و همکاری در اجرای طرحهای پژوهشی مورد تقدیر گرفتند.
محمدهادی ناصری طاهری در این مراسم به نمایندگی از مدیران کل استانی منتخب طی سخنانی گفت: در مجموع حدود ۸ سالی که در نهاد کتابخانههای عمومی کشور در خدمت دوستان بودم، یکی از حوزههای پرکاری که در نهاد مشغول فعالیت بوده حوزه معاونت برنامه ریزی پژوهش و فناوری اطلاعات بود که امروز به عنوان یک مجموعه قابل اعتنا مهم و ارزشمند برای انجام امور نهاد در سطح کشور فعال است که نتیجه فعالیتهای پربار این حوزه در گزارشه، کتابها و نشریات که در این حوزه منتشر شده قابل ملاحظه است.
مدیر کل کتابخانه های عمومی استان تهران در ادامه به اجرای طرح «مدرسه دانایی» و طرح «آمایش سرزمینی» به عنوان مهمترین فعالیتهای پژوهشی صورت گرفته در دوران مدیریت خود در استان تهران اشاره و بر لزوم مستند سازی و تدوین طرحهای پژوهشی در نهاد به منظور معرفی بیشتر و بهتر تاکید کرد.
حامد زارعی، مدیر کل کتابخانههای عمومی استان سیستان و بلوچستان نیز در این مراسم در ارتباط تصویری، با اشاره به بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری گفت: اینکه توصیه اول مقام معظم رهبری در بخش دوم این بیانیه که به توصیه هایی برای ادامه حرکت انقلاب اختصاص دارد، به مباحثی مربوط به پژوهش و علم اشاره دارند، بسیار قابل توجه است.
وی افزود: پژوهش پشتوانه فعالیتهای کارشناسی ما هستند و ما را از بیبرنامگی و سردرگمی نجات میدهند. بر این اساس دانشگاه های استان ما در این چند سال اخیر موفق شدند دو مسئله شناسایی و سنجش مطالعاتی قوم سیستان و قوم بلوچ به عنوان دو مسئله مهم استان مورد توجه قرار گرفت که به عنوان یک کار پژوهشی در تصمیم سازی های ما کمک رسان خواهند بود.
در بخش فراگیران برگزیده که از میان فراگیران دوره های ویژه کتابداران از جمله ۹ دوره مشاوران کتابدار، مرور نویسی برای مشاوره خوانندگان، دوره آیین نگارش و مکاتبات اداری، دوره ارتباط موثر و آموزشها و ارزشیابی کتابداران با ملاک هایی مثل رعایت انضباط آموزشی، حضور منظم در جلسات آموزشی، ثبت نام به موقع و اخذ بالاترین نمره در آزمون، انتخاب شدند که بر این اساس سولماز انوشی، کتابدار کتابخانه سرداران شهید شهرستان خمین استان مرکزی، فرزانه جعفری، مسئول کتابخانه ملاصدرا شهرستان فرخشهر چهارمحال بختیاری، مهسا ذوالفقاری، مسئول کتابخانه فرمهی شهرستان فرهان استان مرکزی، محمدرضا زمانی، مسئول کتابخانه حضرت آیت الله بروجردی شهرستان اشترینان لرستان، زهرا زینعلی، کتابدار بخش کودک کتابخانه دیدار شهرستان تفت استان یزد، مریم فرزام، مسئول کتابخانه حضرت رسول اکرم شهرستان رضوان شهر استان گیلان، طاهر فیروزآبادی، مسئول کتابخانه المهدی سیرجان استان کرمان و اعظم معارفی، کتابدار بخش امانت کتابخانه مرکزی همدان به عنوان نفرات برگزیده انتخاب شدند که که مریم فرزام به نمایندگی از فراگیران برگزیده به ارائه نکاتی درباره مزایای دورههای آموزشی پرداخت.
در بخش کارشناسان آمار و پژوهش برگزیده نیز محمد اسلامی نژاد استان فارس، فهیمه اکبری کارشناس آمار و پژوهش اداره کل کتابخانه های عمومی استان سیستان و بلوچستان، سمیرا بهرامیان، کارشناس آمار و پژوهش اداره کل کتابخانه های عمومی استان سمنان، الهام جاهد کارشناس آمار و پژوهش اداره کل کتابخانه های عمومی استان خراسان جنوبی، میر حامد هاشمی مجد، کارشناس آمار و پژوهش اداره کل کتابخانه های عمومی استان البرز مازندران به عنوان نفرات برگزیده انتخاب شدند که سمیرا بهرامیان به نمایندگی از کارشناسان برگزیده به بیان نکاتی درباره فعالیتهای خود پرداخت.
۱. از توهین به افراد، قومیتها و نژادها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهامزنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیامها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمانها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.