نشست «ما همانیم که می خوانیم: کتاب آیینه روزگار» برگزار شد

به گزارش لیزنا، هفدهمین نشست متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی منطقه جنوب کشور به مناسبت هفته کتاب توسط انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران شاخه منطقه جنوب کشور و با همکاری اداره کل کتابخانه های عمومی فارس در تاریخ پنج شنبه ۱۰ آذر ماه ۱۴۰۱ ساعت ۹ الی ۱۱ به صورت حضوری در سالن کتابدار اداره کل کتابخانه های عمومی فارس در شیراز و همزمان به صورت مجازی برای چهار استان فارس، بوشهر، کهگیلویه و بویر احمد و هرمزگان برگزار شد.

در این نشست دکتر محمد رضا قانع رئیس هیأت مدیره انجمن منطقه جنوب کشور ضمن خوش آمد گویی گفت:  اگر گرامیداشت هفته کتاب و تقدیر از کتابداران برگزیده چهار استان را با تأخیر برگزار کردیم برای دوری از هیجانات نشست ها و مسابقات کمیّتی است که متاسفانه برگزاری مراسم متعدد اصل موضوع را به حاشیه می برد.

وی گفت:  کتابداران در هر کتابخانه و سازمان که در حال خدمت هستند به عنوان شاغلان تحقیقاتی و یاوران علمی محسوب می شوند.

وی افزود: کتابخانه­‌های آموزشگاهی و کتابداران این نوع کتابخانه ­ها مورد بی­ مهری قرار گرفته ­اند و انجمن کتابداری منطقه جنوب کشور در راستای همکاری با آموزش و پرورش استان فارس و انجمن اولیاء و مربیان برنامه­ هایی در طی هشت سال گذشته ارائه داده است که از طرف آنها اشتیاقی برای همکاری مشاهده نشد.

 در ادامه دکتر منوچهری مدیر کل اداره کتابخانه های عمومی فارس در رابطه با کتاب و کتابخوانی و فعالیت­های اداره کل کتابخانه‌های عمومی فارس با تاکید بر ایجاد کتابخانه مرکزی شیراز مطالبی ارائه کرد.

سخنران اول این نشست دکتر بابک شمشیری عضو هیأت علمی گروه آموزش و پرورش دبستانی و پیش ­دبستانی دانشگاه شیراز با عنوان «نقش پشتیبانی کتابخانه و کتابدار در نظام تعلیم و تربیت» گفت:  در رابطه با شکل­ گیری مدارس در سطح جهان باید به قرون وسطی نگاهی داشت. در این دوران مدارسِ صومعه و کلیسا اولین مؤسسات آموزشی قرون وسطی بودند که مرکزیت کتابخانه در آنها قابل مشاهده است.

وی ضمن اشاره به آموزش در قرن ششم و هفتم و معرفی کتاب "تاریخ آموزش در اسلام" گفت: مدارس به بهترین کتابخانه­ ها مجهز بودند. وی در ادامه با نگاهی به آموزش قبل از اسلام و وجود کتابخانه بزرگ در دانشگاه جندی شاپور به عنوان مرکز علمی مهم دوره ساسانی، مطالبی ارائه کرد.

وی در سخنان خود این سؤال را مطرح کرد که چرا کتابخانه اهمیت دارد. در پاسخ به این سوال مهم به جایگاه ویژه کتابخانه در نظام تعلیم و تربیت اشاره کرد و گفت:  اصل یادگیری در کتابخانه اتفاق می­ افتد نه در کلاس درس، زیرا از بُعد تعلیم و تربیت کتابخانه محلی است برای خلاقیت، نوآوری، تفکر، تأمل، یادگیری مشارکتی، کنجکاوی و گفتگو. از منظر دیوئی یادگیری در تعلیم و تربیت مبتنی بر حل مسئله است که این فرآیند در کلاس درس صورت نمی­گیرد بلکه کتابخانه محل مناسبی برای این فرآیند است. بنابراین، کتابخانه را نمی­توان از نظام آموزش و پرورش حذف کرد. کتابخانه محل نگه­داری کتاب و منابع دیگر نیست؛ کتابخانه مانند یک فرهنگسرا است. جایی که فرهنگ به تعبیر دیوئی بازسازی می شود. بنابراین، در کتابخانه­ ها به رویدادهای فرهنگی توجه می­شود.

در ادامه دکتر شمشیری گفت: کتابخانه ­ها بخشی برای بازی کودکان دارند و به تعبیر پیاژه بازی تفکر کودکان است. از این رو، کتابخانه مکانی ارگانیکی است، نه مکانیکی و بهترین مکان برای تفکر و اندیشه است. با توجه به این نوع نگاه به کتابخانه، مفهوم کتابدار تغییر می­ کند و کتابدار در خدمت یادگیرنده است، با او در ارتباط است و  خود را محدود به کتاب و منابع نمی­ کند. بر این قرار، در کتابخانه مدارس کتابدار مانند معلمان عضوی از مجموعه یاددهنده ­ها است.

به تعبیر وی، کتابدار مشاور اطلاعاتی و راهنمای سواد اطلاعاتی است. بنابراین، در پروژه یادگیری و پژوهش عنصر مهم مشاور است. کتابدار دانش­ شناس است و روند علم را دنبال می ­کند. بنابراین حضور کتابدار در هر پژوهشی نیاز است.

وی گفت: با وجود امکانات و تجهیزات برای دسترسی به منابع در فضای مجازی، ضرورت وجود کتابخانه و کتابدار همچنان به قوت خود باقی است.

وی در ادامه موضوع اهمیت کتابخانه­های آموزشگاهی را مورد تأکید قرار داد و گفت: متاسفانه آموزش و پرورش نقش کتابدار را نادیده گرفته است و شغل کتابدار را در مدارس حذف کرده است.

 وی در رابطه با اهمیت حضور کتابدار در مدارس گفت: در تعابیر بکار رفته برای مدرسه، "اجتماع مدرسه (School Community)" جا افتاده است. در این تعبیر تأکید بر مناسبات انسانی، ارگانیک و فراگیری چند بُعدی است که به فعالیت های اجتماعی برمی­گردد. با توجه به اینکه این مناسبات از مسائل فرهنگ، تعلیم و تربیت هستند، در این اجتماع کتابدار حضور پررنگ دارد. با این نگاه، وی بیان داشت که کتابخانه مدارس نه تنها به دانش ­آموزان بلکه به معلمان خدمات ارائه می­دهد. و فراتر از این با خانواده دانش­ آموزان در ارتباط است. در این فرآیندها کتابخانه پیوند را ایجاد می­کند. بنابراین، کتابخانه و کتابدار در تعلیم و تربیت نقش اساسی دارند.

سوال دیگری که از طرف دکتر شمشیری مطرح شد: چرا این اتفاق نیافتاده؟ وی گفت: عدم اطلاع کافی متولیان امر از ساختار نظام آموزش و پرورش به لحاظ مدیریت و برنامه درسی، به این منجر شده است که کتابخانه نقش نداشته باشد. علت دیگر در کتاب ـ محور بودن آموزش است. حکمرانی در تعلیم و تربیت باید مبتنی بر بازسازی باشد. چون در نظام کتاب ـ محور، کتابخانه معنا پیدا نمی کند. به این مفهوم که تأکید بر آموزش یک بُعدی است و در مدارس توجه به مطالعه کتاب درسی است با هدف موفقیت در کنکور برای ورود به دانشگاه که مبنای فکری حاکم بر آموزش و پرورش است. در این شرایط توجه به خلاقیت و نوآوری و تفکر که مورد توجه کتابخانه­ ها است مورد غفلت واقع شده است.

در پایان دکتر شمشیری به برنامه­ ریزی درسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به عنوان عامل دیگر کرد و گفت: بخشی از این برنامه ­ریزی در راستای تعلیم و تربیت است و جایگاه گروه ­های آموزشی علم اطلاعات و دانش­ شناسی در دانشکده های علوم تربیتی به درستی انتخاب شده است.

در سخنرانی دوم دکتر جواد عباسپور  عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز با عنوان «آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی: تجربه های دانشگاه شیراز» مطالب خود را ارائه داد. وی با گرامیداشت جایگاه علمی و اجتماعی استادان پیشکوست رشته: دکتر جعفر مهراد، دکتر عبدالرسول جوکار، دکتر زهیر حیاتی، استاد رکن الدین احمدی لاری، استاد مظفر محلاتی، استاد بابک پرتو، استاد لیلا سودبخش و زنده­یاد استاد فرزانه فرزین در این دانشگاه، چالش های بخش را چنین برشمرد: بازنشستگی تعداد قابل توجهی از استادان بخش، تغییر و تحول سر فصل­های درسی دوره کارشناسی، ایجاد گرایش ­های جدید دوره­ های کارشناسی­ ارشد و دکتری، و اپیدمی کرونا و آموزش مجازی

وی در  رابطه با تغییر و تحول سر فصل­های درسی گفت:  مواجهه شدن با سرفصل­های جدید و کمک از بخش­های آموزشی دیگر به لحاظ ماهیت میان­رشته­ای برای ما تجربه ­های ذی­ قیمتی به ارمغان آورد. یکی از تجربه­ های زیسته موضوع فهم مشترک در یادگیری است. به این معنا که دانشجویان دکتری که برای آموزش برنامه­نویسی به بخش کامپیوتر دانشگاه شیراز معرفی شده بودند در کنار دانشجویان کارشناسی ارشد و با پیش فرض یک دانشجوی برنامه نویسی آموزش داده می­شدند. این موضوع با همفکری استادان برای جداسازی دانشجویان ارشد و دکتری و محتوای درسی مورد نیاز برطرف گردید که در نهایت با به­کار­گیری یکی از استادان برنامه ­نویس در بخش علم اطلاعات و دانش ­شناسی دانشگاه شیراز روند تثبیت شده فراهم گردید.

 دکتر عباسپور در رابطه با اشتغال دانش آموختگان بخش گفت: به لحاظ کیفی بودن دوره آموزش، فارغ التحصیلان ما برای جذب در دانشگاه­ها و  سازمان­ های دیگر کمتر با مشکل مواجه بوده ­اند.

وی گفت:  با وجود مشکلاتی که با آنها روبرو بودیم، توانستیم مواردی را در راستای آموزشِ استاندارد مورد نظر داشته باشیم از جمله: تأکید بر کیفیت در برابر کمیّت، تمرکز بر دو جنبه آموزش و پژوهش، تلاش برای دستیابی به اهداف و چشم اندازها، استفاده از پتانسیل­های دانشجویان مقاطع مختلف، تعامل سازنده با دانشجو، توسعه ارتباطات بخشی با سایر بخش­ها، نهادها و سازمان­‌های مرتبط، پویایی و همگامی با تغییر و تحولات رشته در سطح ملّی و بین المللی

در ادامه دکتر پگاه تاجر نایب­رئیس انجمن کتابداری منطقه جنوب کشور و مدیر­مسئول خبرنامه (فصلنامه) نامه انجمن از انتشار شماره اخیر با موضوع کتابخانه­‌های دانشگاهی و دسترسی به مطالب این شماره و شماره‌­های پیشین را از طریق آدرس  اطلاع­رسانی کرد.

 وی گفت: شماره آینده با موضوع آرشیو دیجیتال است که علاقه­مندان می­توانند مطالب خود را به ایمیل این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید  تا تاریخ 20 دی ماه 1401 ارسال کنند.

 در پایان دکتر قانع بر چاپ کتاب جشن­‌نامه مهراد توسط نشر کتابدار و تقاضا برای انتشار جلد دوم این کتاب تاکید کرد و از 48 کتابدار برگزیده از چهار استان فارس، بوشهر، کهگیلویه و بویر احمد و هرمزگان و دو کتابدار بازنشسته تقدیر شد.