کتابخانه ها باید فضاهای جدیدی را برای خود ترسیم کنند

به گزارش لیزنا، دهمین نشست مکتا در روز پنج‌شنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ در کتابخانه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

دکتر غلامرضا امیرخانی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در این نشست ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع مدیران و کتابداران مجمع تخصصی کتابخانه های استان قم، گفتن: سوالی که شاید در ذهن خیلی از ما خطور کرده باشد اینکه در آینده نه چندان دور باقی منابع کتابخانه ای هم دیجیتال خواهد شد و به راحتی در اختیار همگان قرار خواهد گرفت، در این میان چه بر سر کتابخانه ها و کتابداران خواهد آمد و دیگر چه کارآیی خواهند داشت؟ شاید برخی اساتید و پیشکسوتان کتابداری مثل دکتر فتاحی و دیگر عزیزان به یاد داشته باشند، در گذشته چیزی به نام «NUC» وجود داشت (national union catalog) که در ساختمان قبلی کتابخانه ملی قرار داشت و حدود 700 جلد بود و یک طبقه را اشغال کرده بود. این کتابها، فهرست کتابهای کنگره امریکا بود که فهرستنویسان برای فهرستنویسی به آن رجوع می کردند. الان همه آنها به تاریخ پیوسته است. به هر حال الان الگویی که در حوزه کتاب و کتابخانه ها عوض شده، پیش روی ما نیست، بلکه ما الان در مسیر آن هستیم و باید فکری کرد و به فکر راهکارهای جدید و انطباق با شرایط جدید بود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به نقل از نیچه فیلسوف آلمانی گفت: نیچه در اثر خود به نام زایش تراژدی اشاره می کند که وقتی اسکندر مقدونی آتن را شکست داد، گروهی از متفکران در اسکندریه امروز، به دنبال تحقیق فرهنگ یونانی رفتند و خود را درگیر منابع کتابخانه ای و آرشیوی کردند و از آن زایش لازم برخوردار نشدند و آن خلاقیت را از دست دادند. نیچه به این رویکرد انتقاد دارد و آن را با آلمان در زمان معاصر خودش (قرن19) مقایسه می کند و می گوید: تکیه بیش از حد به منابع آرشیوی و کتابخانه ای، خلاقیت لازم را از بین برد و باعث ایجاد آموزش عالی به جای تفکر خلاق شد. و باعث تولید عده ای کتابدار شد که چشمان خود را در غبار کتابها از دست دادند. این انتقادها و این تفکرات  از همان دوران بوده که شاید ما خیلی آن را نپسندیم ولی در طول تاریخ نشان داده که کتابخانه ها جایگاه خود را حفظ کرده اند. اینکه از این به بعد خدمات کتابخانه ها باید به چه شکل باشد، برمی گردد به تدابیری که مدیران کتابخانه ها خواهند داشت.

وی در ادامه تاکید کرد: من معتقدم که کتابخانه ها باید فضاهای جدیدی را برای خود ترسیم کنند که همین کار دوستان در مکتا جنبه ای از همین کار باشد، یعنی محلی برای گردهمایی نخبگان و به اشتراک گذاری تجربیات و نشستهای فرهنگی در حوزه های کتابخانه ای، با این روش کتابخانه ها روز به روز جایگاه مهمتری پیدا خواهند کرد، هم در سطح ملی و هم در سطح بین المللی و منطقه ای و هم در بحث دیپلماسی فرهنگی که بسیار جایگاه مهمی است. که این جایگاه را به کتابخانه ها می بخشد که صرفاً از نقش سنتی خود خارج شوند وگرنه با مشکل مواجه خواهند شد.

دکتر امیرخانی در پایان تصریح کرد: بنده از سال 94 که با مجمع مکتا آشنا شدم، از نزدیک شاهد بودم که خالصانه کار کردند و اقدامات آنها نتیجه بخش و ثمربخش بوده و از همه عزیزان تشکر می کنم و سازمان اسناد و کتابخانه ملی هم در خدمت شما و کل کتابخانه ها در کل ایران بوده، هست و خواهد بود و این وظیفه را دارد. امیدواریم که ما را از انتقادات و پیشنهادات سازنده خود بهره مند سازید.