ایران در شاخص نوآوری جهانی (GII) رتبه 53 جهان و 2 منطقه را کسب کرد

 دکتر حسن زاده در گفتگو با لیزنا گفت: در سال 2022 جمهوری اسلامی ایران با ارتقای 7 رتبه به جایگاه 53 از بین 132 کشور  جهان دست یافته است. ایران در بین کشورهای مشابه در بازه درآمدی جایگاه سوم، و در منطقه جایگاه دوم را به دست آورده است. این رتبه بندی از سال 2007 به این سو توسط سازمان بین جهانی مالکیت معنوی منتشر می شود و ایران  در سال 2014 رتبه 120 را به دست آورده بود. به این ترتیب، رتبه کسب شده در سال 2022 بهترین رتبه کشور در همه سال ها بوده و ایران سریع ترین رشد را تجربه کرده است.

استاد دانشگاه تربیت مدرس اضافه کرد: در سال 2022 کشورهای سوئیس، ایالات متحده آمریکا، و سوئد رتبه های یک تا سه را به خود اختصاص دادند. کشورهای بروندی، عراق و گینه رتبه های 130 تا 132 را به خود اختصاص دادند. از جمله نکات قابل توجه در رتبه بندی امسال، حضور کشورهایی از آسیادر بین ده کشور اول جهان است. حداکثر امتیاز قابل کسب در این رتبه بندی 100 است. که بیشترین امتیاز کسب شده امسال 64.6 بوده و تنها 18 کشور امتیاز بالاتر از 50 را کسب کرده اند. کشورهایی مانند برزیل، آفریقای جنوبی، آرژانتین، اندونزی، مصر، تونس، مراکش، صربستان، و مکزیک از جمله کشورهایی هستند که بعد از ایران قرار گرفته اند. کشورهایی اروپایی مانند روسیه و رومانی با فاصله بسیار کمی بالاتر از ایران قرار دارند. رشد کشور چین به عنوان پرجمعیت ترین کشور جهان و نزدیک شدن آن به مجموعه 10 کشور اول (با رتبه 11) نشان از حرکت رو به رشد این کشور و سرمایه گذاری شدید در عرصه نوآوری است. ورود کشورهای هند و ترکیه به جمع 40 کشور جهان نیز از منظر تلاش های منسجم این کشورها در سالیان گذشته حائز اهمیت است.

دکتر حسن زاده، استاد رشته علم اطلاعات و دانش شناسی افزود: شناسایی خوشه های نوآوری در سطح جهان یکی از بخش های مهم رتبه بندی شاخص جهانی نوآوری به حساب می آید طبق خوشه بندی سال 2022، خوشه ژاپنی توکیو – یوکوهاما در سال 2022 بزرگترین هاب علم و فناوری در جهان بوده بعد از آن خوشه شنژن – هنگ کنک – گوانگجو (چین و هنگ کنک) قرار داشته است. سومین خوشه به پکن، سئول و سن خوزه فرانسسکو (ایالات متحده آمریکا) اختصاص داشته است. خوشه تهران با رتبه 32 جهان بدون تغییر نسبت به سال گذشته بالاتر از سنگاپور، استکهلم، ملبورن، استانبول و سایر خوشه ها قرار گرفته است. این در حالی است که کشورهایی مانند پرتغال، عربستان سعودی، آرژانتین و غیره در رتبه بندی 2022 در بین 100 خوشه برتر نماینده ای نداشته اند. ایران یکی از 5 کشور جهان در کنار برزیل، هند، ترکیه و روسیه است که دارای سهم در بین 100 خوشه برتر نوآوری جهانی است.

به گفته رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در رتبه بندی شاخص جهانی نوآوری 5 دسته از شاخص ها مورد توجه قرار می گیرند که عبارتند از: محیط نهادی، سرمایه انسانی و پژوهش، زیرساخت ها، پیشرفتگی کسب و کار، بروندادهای دانش و فناوری، بروندادهای خلاق. بهترین عملکرد ایران با رتبه 33 در رسته بروندادهای خلاق بوده است. این بدین معنی است که ایران دراین رسته بالاتر از 100 کشور رتبه بندی شده جهان قرار گرفته است. در رسته بروندادهای دانش و فناوری ایران حائز رتبه 50 شده است. دو شاخص اصلی که د راین رسته نیاز به بهبود دارد صادرات محصولات های تک (فناوری بالا) و صادرات خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات است که در هر دو حوزه ظرفیت بسیاری بالایی در کشور وجود دارد اما به اندازه که شایسته است به فعلیت نرسیده است.  رسته سرمایه انسانی با رتبه 54 به رتبه کلی ایران نزدیک بوده است اما رسته زیرساخت با رتبه 75 و رسته های پیشرفتگی کسب و کار و محیط نهادی از رتبه کلی کشور فاصله داشته است. به عبارت دیگر، چنانچه در این دو رسته پیشرفتی حاصل شود یا داده های موجود به صورت منسجم و دقیق گردآوری و منتشر شود می توان شاهد ارتقای مجدد جایگاه کشور در بین کشورهای پیشرفته بود.

از جمله زیرمجموعه های تشکیل دهنده این رسته ها می توان به محیط کسب و کار، کیفیت تنظیم گری، سیاست های کارآفرینی، همکاری بین دانشگاه-صنعت، سرمایه گذاری خطرپذیر در نوآوری، اشتغال دانش بنیان اشاره کرد. وضعیت بروندادها با کسب رتبه 38 جهان، نسبت به رتبه دروندادها که 73 جهان را به خود اختصاص داده است، از وضعیت بهتری برخوردار بوده است. این وضعیت نشان دهنده وجود ظرفیت برای تقویت دروندادها و انتظار عملکرد بهتر در سمت بروندادهاست.

دکتر محمد حسن زاده در پایان اظهار داشت: پیش بینی می شود که دو موج مبتنی بر نوآوری یعنی موج عصر دیجیتال و موج علم عمیق در سالهای آتی مبنای رشد اقتصادی جهان خواهد بود.  موج اول بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، هوش مصنوعی و تحول دیجیتال استوار است. موج دوم ریشه در پیشرفت های علمی در حوزه زیست، فناوری نانو، سلامت، مواد جدید، امنیت غذا، فناوری های سالم و نظایر آن دارد. در حالیکه جهان در بین سال های 1300 تا 1800 میلادی به صورت میانگین 0.2 درصد رشد را تجربه کرده بود از سال های 1800 تا 1950 که به انقلاب صنعتی معروف شده است، رشد متوسط 1.1 درصد را پشت سر گذاشته است. از نیمه دوم دهه 1990 تا 2021 متوسط رشد اقتصادی 1.9 درصد بوده است و انتظار می رود امواج مبتنی بر نوآوری در سالهای بعد از 2022 تعیین کننده آهنگ رشد اقتصادی در جهان باشد. از این منظر سرمایه گذاری و توجه دولت ها و نظام های اقتصادی در نوآوری قابل ارزیابی و توجیه خواهد بود.