داخلی
»تورقی و درنگی و گوشه چمنی
مصطفی امينی، پژوهشگر پسادكتری دانشكده مديريت و اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس: معتقدم وقتی مي‌گوييم «علم اطلاعات و دانش‌شناسی» يعني از مفهومی ميان‌رشته‌ای صحبت مي‌كنيم كه علاوه بر مفاهيم مهمی همچون فلسفه اطلاعات و اطلاع‌شناسی، سازماندهی اطلاعات و دانش، بازيابي اطلاعات و دانش و مديريت اطلاعات و دانش، به مفاهيم بنيادينی چون فلسفه داده، داده‌گرايی و داده‌شناسی، مديريت داده و مديريت داده‌محور نيز بصورت تلويحی اشاره داريم. ميان‌رشته‌ای بودن علم اطلاعات و دانش‌شناسی نشانه ضعف آن نيست بلكه مزيت رقابتی آن است؛ در هر كسب‌و‌كار و صنعتی نیز مي‌توان روی مهارت‌های حرفه‌ای و دانش نظری آن حساب باز كرد. معتقدم برگ برنده متخصصان علم اطلاعات در ميان‌رشته‌ای عمل كردن آنها است. ميان‌رشته‌ای بودن علم اطلاعات و دانش‌شناسی به معنای بي‌اصالت بودن آن نيست بلكه برعكس. ريشه و سابقه اين رشته و حرفه به مراتب بسيار عميق‌تر و قديمي‌تر از رشته‌ها و حرفه‌های نوظهور است. درخت اين رشته و حرفه آنقدر تنومند و ريشه‌دار هست كه توانسته در طول تاريخ زنده باشد، رشد كند، و شاخ و برگ و ميوه‌های جديد دهد. حتی بعضی از رشته‌های ديگر نيز از سايه‌ی بلند آن بهره می‌‌برند. اين نگاه، متكبرانه نيست بلكه نگاهی است برخاسته از تجربه عملی. اما بدون شك مثل هر درختی نياز به هرس دارد. اين درخت تنومند و زيبا را بايد هر چند وقت اصلاح كرد تا زیباتر شود و بیشتر به چشم آید: هرسی جمعي و همه‌جانبه که شامل خودمان هم می‌شود. مثل کتابی که داوری و ویرایش می‌شود؛ از ساختار تا محتوا.
با این حال به نظر می‌رسد مسئوليت اصلی آن برعهده «پيشكسوت‌های دنياديده» و «جوانان تغييرپسند» باشد. هنوز در حوزه مديريت محتوای ديجيتال، مديريت اطلاعات، مديريت داده، جامعه‌شناسی داده، تاريخ اطلاعات، اقتصاد داده، اقتصاد اطلاعات و دیگر حوزه‌های تازه، و حتا به نظر آشنا و قدیمی مسائلي هست كه به آنها نپرداخته‌ايم. بايد خودمان را به دانش ميان‌صنعتي و ميان‌رشته‌اي مجهز كنيم تا سیراب شویم و سرریز شود چشمه‌ي نوآوري‌هاي علم اطلاعات. در گذشته به بعضي از اعضای محترم انجمن كتابداري و اطلاع‌رسانی ايران عرض كردم ما احتياج داريم تا در انجمن، «كميته ميان‌رشته‌ايی‌ها» را راه‌اندازي كنيم. جزييات اين ايده را در نوشته‌اي ديگر بيان خواهم كرد. اين ايده نشات گرفته از اين نكته است كه ما متخصصان و مهندسان و مديران مختلفي از ساير رشته‌ها داريم كه به رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی آمده‌اند. برعكس اين حالت هم صادق است. همچنين متخصصان كتابداري مهارت‌ها، تجارب و دانش‌هايی دارند كه مي‌توانند به ارتقای ديدگاه‌های تازه‌واردان به رشته علم اطلاعات كمك كنند و برعكس. اين كميته پيشنهادي به دانشجويان علم اطلاعات كمك مي‌كند تا در صورت تمايل به ورود به ساير رشته‌ها افراد مرتبط را راحت‌تر بيابند. ضمن اينكه اين كار به گسترش داستان‌هاي موفقيت و الگوسازي در رشته و حرفه كمك مي‌كند. ما به گفتگوهای ميان‌رشته‌اي احتياج داريم. فراموش نكنيم گفتگو، تعامل ميآورد و تداوم اين گفتگوها، نوآوري خلق مي‌كند.
در ادامه مجموعه‌اي از موضوعات ميان‌رشته‌اي را براي دانشجويان تحصيلات تكميلي پيشنهاد مي‌كنم تا شايد نقطه‌ي آغازي براي تلاش‌های علمي آنها باشد. بدون شك اين موارد صرفا ايده هستند و بهتر است با راهنمايی اساتيد رشته غنی شوند:
آرزومند تعالي رشته و حرفه علم اطلاعات و دانش‌شناسي
امینی، مصطفی (1400) .« درخت تنومند علم اطلاعات و دانش‌شناسی باید هرس شود!». ستون تورقی و درنگی و گوشه چمنی لیزنا: شماره 37، 10مهر ۱۴۰۰.
ارائه نکات ارزشمند و ظریفی که توسط جناب آقای امینی در خصوص علم اطلاعات و دانش شناسی و نیز دانش های میان رشته ای بیان گردید، بسیار لذتبخش و زیبا بود. و همچنین از یادداشت هوشمندانه ای که توسط جناب آقای محسنی نگاشته شد، تشکر میکنم.
آرزوی سلامتی و بهروزی برای شما بزرگواران
منتظر ادامه یادداشت هستم که در متن آن قولش را به خوانندگان لیزنا دادی. پیوند را به آن یکی پیوند بزن!
ضمن احترام به نظر آقای دکتر امینی، باید عرض کنم تا زمانیکه دانشجویان این رشته در کنکور از میان دانش آموزان توانمند گزینش نشوند، راه به جایی نخواهیم برد. چطور می توانیم از داده و علم داده صحبت کنیم، وقتی دانشجو در یک درس آمار ساده حتی در انجام چند عمل اصلی ریاضی ضعف بنیادی و زیربنایی دارد.. واقعیت امروز این است که دانشجویان بسیار بسیار ضعیفی وارد حوزه علم اطلاعات می شوند، دیگر کمتر شاهد آن دانشجوهای باانگیزه و قوی هستیم، باور بفرمائید در تدریس دروسی مثل پایگاه داده، ساختمان داده، برنامه نویسی پردازش زبان طبیعی و... جان به لب می شویم تا دانشجو متوجه گوشه ای از ماجرا بشود..
کاش حداقل گزینش دانشجو فقط از بین دانش آموزان رشته ی ریاضی و حداکثر تجربی انجام پذیرد.
ممنونم
از اعلام نظرات متشکرم. طبیعتا در هر رشته و حرفه ای قرار نیست همه حرفه ای باشند. شما مثال رشته های ریاضی مبنا و آمار مبنا را زدید. تا حدودی به شما حق می دهم. اما می توان از جنبه های دیگری هم موضوع نگریست. همچون فعالیت های انجمنی و تلاش های علمی گروهی.
طبیعتا گزینش دانش آموز امکانپذیر نیست زیرا سایر رشته ها هم همین توقع را خواهند داشت. به نظرم راه آن توسعه نگاه میان رشته ای است.
یادداشتی بود عالی!
پس از مطالعه یادداشت شما به این فکر افتادم که بهتر بود علاوه بر استعاره هرس درخت از واژه های فرمدهی و پیوند درخت نیز استفاده می کردیم. این گونه بهتر می توانستم منظورمان را منتقل کنم.
تشکر