محدود کردن ویرایش به تغییرات زبانی و صوری، محدود کردن نگرش به نشر است

به گزارش خبرنگار لیزنا، در این کارگاه، عبدالحسین آذرنگ نویسنده و نظریه‌پرداز ویرایش و نشر در ایران در تعریف ویراستار گفت: در نشر استاندارد جهانی، کسانی که موسسات انتشاراتی را اداره می‌کنند ادیتور (ویرایشگر یا ویراستار) نامیده می‌شوند. همچنین تمام کسانی که در موسسات انتشاراتی در زمینه‌های مختلف نشر کار می‌کنند هم، به این نام با صفت‌های مربوط به خود خوانده می شوند.

وی ادامه داد: بنابراین در نشر به کسانی که کار حقوقی یا کار هنری را انجام می‌دهند، به ترتیب ویراستار حقوقی و ویراستار هنری گفته می‌شود که متاسفانه این موضوع را در ایران و کشورهای در حال توسعه نداریم.

آذرنگ در تعریف  ویراستار کتاب گفت: بنا به آمارها در بیشتر نقاط جهان بین 85 تا 90 درصد ویرایش‌ها، نسخه ویرایی (copy editing) است. نسخه ویرایی ترکیبی است از ویرایش صوری که به اشتباه به آن ویرایش فنی می‌گویندو ویرایش زبانی که به اشتباه ویرایش ادبی میگویند.

آذرنگ محدود کردن واژه ویرایش به تغییرات زبانی و صوری را محدود کردن نگرش به نشر دانست که پیامدهای نامناسبی را نیز به دنبال دارد.

وی  بدترین نوع ویرایش را ویرایش غیابی عنوان کرد که در آن ویراستار بدون دیدن و گفتگو با پدید آورنده، اثر را از ناشر تحویل می گیرد و به وی تحویل می دهد.

او ادامه داد:  ناشران کتاب‌هایی را به ویراستارانی می‌دهند که هرگز زبان خارجی نمی‌دانند و تنها براساس ترجمه فارسی تغییرات را لحاظ می‌کنند درحالی که در ویرایش ترجمه، مراجعه نکردن به متن امکان ناپذیر است. ویراستار حتما باید زبان خارجی بداند و در جهت هماهنگی ترجمه را با متن اصلی تطبیق دهد، همچنین بدون آشنایی با اصول و مبانی تالیف و بدون آشنایی با اصول و مبانی ترجمه، ویرایش ناقص است.

 وی در رابطه با اعتبار منابع اینترنتی گفت: منابع اینترنتی به هیچ وجه قابل اعتماد نیستند مگر اینکه پدیدآورنده آنها مشخص باشند، بعنوان مثال مطالب موجود در ویکی پدیا را هر فردی می‌تواند تغییر دهد از این جهت نمی‌توانیم به آن اعتماد یا استناد کنیم لذا در هنگام مراجعه به منابع اینترنتی ابتدا باید به اصل و قابل اعتماد بودن آنها پی ببریم.

آذرنگ ماخذشناسی را برای ویراستار بسیار واجب دانست زیرا هیچ ویراستاری نیست که به تمام موضوعات تسلط داشته باشد و این امکان هم وجود ندارد که برای هر رشته تخصصی ویراستار تخصصی وجود داشته باشد.

طبق گفته آذرنگ در کلاس‌های درسی نظری امکان تربیت یک ویراستار ممکن نیست یا بسیار دشوار است ولی در کارگاه عملی این امکان به خوبی وجود دارد.

او زبان فارسی را  یکی از شگفتی‌های عالم توصیف کرد و افزود: این موضوع را تمام کسانی که مطالعه تطبیقی دارند مطرح می‌کنند؛ چرا که از هزاران سال پیش به این زبان اثر نوشته و خلق شده و زبان فارسی از این بابت جزو زبان‌های نادر است.

به گفته وی تا پیش از دوره قاجار 20 هزار عنوان کتاب به زبان فارسی نوشته شده است.

برپایی کلاس یا کارگاه، حضور مخاطبان با تجربه و بی تجربه در این دوره‌ها، تربیت شدن افراد ضمن این دوره‌ها برای سازمان و انتشارات مختلف را  از جمله مواردی عنوان کرد که برای تربیت ویراستار ضروری است  و بر لزوم برگزاری آزمون برای مشخص شدن توانایی و علاقه شرکت کنندگان تاکید کرد.

آذرنگ از برگزاری دوره ویراستاری از سوی موسساتی که  آموزش ماشین‌نویسی،حسابداری و انبارداری دارند انتقاد کرد و گفت که این مورد تنها جنبه‌هایی از ویرایش زبانی و صوری است.

وی برجسته‌ترین دانشگاهیان را افراد اهل اقلم عنوان کرد که در خدمت ناشران قرار می‌گیرند. افرادی که ممکن است برای نشر فقط سرمایه به ارمغان آورده باشند و حتی تحصیلات مربوطه را هم نداشته باشند.

آذرنگ گفت:  اگر مرز بین اتحادیه ویراستاران با اتحادیه ناشران مشخص شود و بخش‌های مختلف نشر صنف‌های مخصوص به خود را داشته باشد آنگاه به طرف نشر سالم حرکت خواهیم کرد.