ساختار نمایشگاه های استانی امکان عرضه کتابسازی را نمی‌دهد، اشکال در جای دیگر است

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام روابط عمومی موسسه نمایشگاه های فرهنگی ایران، در جوابیه این موسسه به اظهارات مجید غلامی جلیسه در خصوص کتاب سازی در نمایشگاه های استانی آمده است:

 نمایشگاه‌های كتاب استانی، از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی در تراز منطقه‌ای (در سطح استان های كشور) است كه برپایی آن از سال 1371 توسط مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران مطابق نظر و فرمایش مبارک مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بازدید از ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آغاز شده است که اظهار داشتند: «نمایشگاه کتاب تهران به استان‌های کشور نیز برده شود.»

 متعاقب آن، اولین نمایشگاه کتاب استانی در سال 1371 (یکسال قبل از  تاسیس خانه کتاب) در استان گیلان برگزار شد و تاکنون تعداد 343 نمایشگاه در کلیه استان‌های کشور برگزار شده است.

 ترویج و گسترش فرهنگ كتاب و کتاب‌خوانی، بالا بردن میزان سطح آگاهی و دانش جامعه، به‌ویژه مناطق دوردست كشور، موج‌آفرینی فرهنگی و ایجاد فضای پرشور و نشاط فرهنگی در كشور طی مدت برگزاری و تشویق مردم، مسئولان و سازمان-ها و نهادها به مشاركت در فعالیت های کتاب‌خوانی، تقویت کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌ها، خارج ساختن فعالیت های علمی، فرهنگی از حالت متمركز و توزیع این‌گونه فعالیت ها در استان‌های كشور؛ از مهم‌ترین اهداف برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی است.

فرآیند برگزاری نمایشگاه، انتخاب ناشران برای حضور در نمایشگاه‌های کتاب استانی، رسیدگی به تخلفات ناشران و شیوه حضور و عرضه کتاب در این نمایشگاه‌ها، مطابق شیوه‌نامه مصوب معاونت امور فرهنگی است که در سایت این موسسه قابل‌مشاهده است.

در گزارش منتشرشده دو نکته از زبان مدیرعامل محترم موسسه خانه کتاب آمده است:

 الف) دعوت به تحریم نمایشگاه‌های کتاب استانی؛

ب) توصیف کتاب‌های عرضه‌شده توسط ناشران، به «کتاب‌سازی‌ها و سری‌دوزی‌های کتاب» که در همین نمایشگاه‌ها به فروش می‌رسد.

دعوت به تحریم نمایشگاه‌هایی که برگزاری آن از سیاست‌های مصوب معاونت امور فرهنگی و در راستای اجرای دستور مقام معظم رهبری برای دسترسی آحاد مردم به تازه‌های نشر است، آن‌هم هم‌زمان با هفته کتاب و از زبان مسئولی که خود هدایت یکی از مؤسسات تابعه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به عهده دارد، کار زیبنده‌ای تلقی نمی‌شود. این در حالی است که بسیاری از ناشران معتبر کشور (علیرغم اینکه ممکن است گلایه یا نظراتی در این خصوص داشته باشند)، خود به‌صورت مرتب در نمایشگاه‌های کتاب استانی حضور می‌یابند و در طول برگزاری همه نمایشگاه‌های استانی کتاب، ‌تلاش ادارات کل ارشاد استانی و دستگاه‌های فرهنگی استان، مصروف دعوت از مردم برای حضور در نمایشگاه و ترویج فرهنگ مطالعه می‌شود.

افزون بر آن، نمایشگاه‌های استانی کتاب، نمونه کوچکتری از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و در سطح استانی آن است که ابراز مخالفت با اصل برگزاری آن، سابقه نداشته است.

 اصرار بر بیان مخالفت و دعوت از ناشران برای تحریم فعالیتی که وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی درزمانی که سکان‌دار معاونت امور فرهنگی این وزارتخانه بوده، در اکثر استان‌ها برای افتتاح این نمایشگاه‌ها حاضر بوده و همواره به برگزاری آن تأکید و اهتمام ویژه داشته‌اند، جای سؤال است.

در ذیل به بخشی از سخنان وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمان حضور و افتتاح نمایشگاه‌های کتاب استانی در سال گذشته اشاره می‌شود:

«برگزاری نمایشگاه‌های کتاب در استان‌ها سبب دسترسی بیشتر به کتاب، دیده شدن مؤلفان و عنوان‌های جدید می‌شود » (افتتاح چهاردهمین نمایشگاه کتاب هرمزگان)؛

«نمایشگاه‌های کتاب استانی، بخشی از اقتصاد نشر است و اقتصاد نشر با این نمایشگاه‌ها بهتر شکل می‌گیرد» (افتتاحیه نمایشگاه کتاب زنجان)؛

«برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی، موجب افزایش مصرف کتاب در کشور می‌شود» (افتتاحیه چهاردهمین نمایشگاه کتاب ارومیه).

جالب است که جناب آقای دکتر جوادی معاون محترم امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در تازه‌ترین حضور خود در نمایشگاه استانی کتاب فارس (2 آذرماه) اعلام داشته‌اند: «نمایشگاه‌های کتاب استانی باعث شنیده‌شدن صدای کتاب در زمانی محدود در بین مردم می‌شود.»

در خصوص توصیف واژه‌های «کتاب‌سازی و سری‌دوزی» برای کتاب‌های عرضه‌شده در نمایشگاه‌ها، که متضمن توهین به زحمات و تولیدات ناشران محترم شرکت‌کننده در نمایشگاه‌های کتاب است،‌ نکات زیر را یادآور می‌شود:

-اگرچه واژه «کتابسازی» به‌صورت پراکنده از سوی برخی دلسوزان به‌عنوان یکی از آفت‌های تولید کتاب مطرح شده است، ولی تاکنون نه تعریف مشخصی از آن و مصادیق و ویژگی‌های کتابسازی ارائه شده و نه در مقررات چنین عنوانی پیش‌بینی شده و در این مورد هم اجماعی وجود ندارد.

همچنین مفهوم واژه «سری‌دوزی» (که از اصطلاحات صنعت خیاطی است) و ارتباط آن با نمایشگاه کتاب استانی آن‌هم در پاسخ به پرسشی که در این مورد نبوده است، مشخص نیست.

-  اصولاً برچسب «کتابسازی» ناظر به مرحله «تولید» کتاب است و نمایشگاه کتاب ناظر به مرحله «توزیع». پس از تولید کتاب (طی مراحل اختصاص شابک، دریافت فیپا، دریافت مجوز و دریافت اعلام وصول)، محصول تولیدشده وارد چرخه توزیع می‌شود. چرخه توزیع کتاب، ممکن است گستره وسیعی از روش‌ها ازجمله توزیع از طریق مراکز پخش، فروش مستقیم توسط ناشر، فروش از طریق سایت‌های فروش کتاب، فروش از طریق کتاب‌فروشی‌ها، فروش در نمایشگاه‌های استانی و فروش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب را دربر گیرد. اکنون پرسش اینجاست که چه تناسب و رابطه مستقیمی بین کتابسازی و نمایشگاه استانی کتاب وجود دارد؟ و چگونه به‌غلط نتیجه گرفته شده که «کتاب‌سازیها» فقط در نمایشگاه‌های استانی عرضه می‌شوند ولی در کتاب‌فروشی‌ها نه؟!

-  اصولاً تمام ناشران موظف‌اند برای حضور در نمایشگاه‌های کتاب استانی از طریق پایگاه الکترونیکی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران به آدرس (www.icfi.ir) اقدام و لیست کتاب‌هایی که قرار است در نمایشگاه عرضه نمایند را بر اساس آمار موسسه خانه کتاب ارائه دهند. بر این اساس کتاب‌هایی در نمایشگاه‌های کتاب (اعم از استانی و بین‌المللی) در معرض دید بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد که عیناً مطابق آمار و اطلاعات سایت موسسه خانه کتاب (تحت هدایت گوینده این فرمایشات) باشد و این موسسه دخالتی در محتوای کتاب‌ها و انتخاب آثار ندارد. بدیهی است چنانچه موسسه محترم خانه کتاب اقدام به عدم ثبت مصادیق «کتابسازی و سری‌دوزی کتاب» در آمار خود نمایند، قطعاً از عرضه این قبیل کتب در نمایشگاه‌های استانی و بین‌المللی جلوگیری خواهد شد.

با این مقدمه، این انتظار از مدعیان عرضه کتابسازی و سری‌دوزی در نمایشگاه‌های کتاب وجود دارد که به‌طور مشخص فهرست مصادیق منطبق با این ادعا را با ذکر نام کتاب، نام ناشر و دلایل مدعا، رسماً اعلام نمایند.

روابط عمومی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران