«تاوان کلمات» و «عذاب دوست داشتن» را در نیستان بشنوید

به گزارش لیزنا، عبدالجبار کاکایی حتی پیش از دل دادن به ترانه­ها و سخن گفتن بی­پرده و پیرایه با زبان عامیانه مردم و روزگارش، شاعری برخاسته از بطن خواست اجتماعی جامعه­اش بوده است. شاعری که بدون توجه به رنگ و لعاب­های شاعرانه مد شده در زمانه زیست خود هم­صدا و هم­نوا با مخاطبش و به یاد آشیانی که از آن دور افتاده­اند و به یاد آرمان شهر آنها شعر گفته و برایشان با کلمات آهنگی موزون ساخته است.

با این مقدمه «تاوان کلمات» از این منظر مجموعه شعری مهم و قابل اعتنا به شمار می­رود که گزیده­ای است از تمام این دوران از زندگی او؛ گزیده­ای از تمامی اشعاری که وی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا چند سال اخیر آن را سروده است که در موخره و در بخشی تازه با مجموعه­ای از تازه سروده­های او نیز همراه شده است.

شعر کاکایی به اذعان او در این گزیده، شعری است اجتماعی که این موضوع به ویژه در غزلیات او بیشتر از سایر قالب­ها نمود دارد. شعری است که تنها خودش را وامدار و آرزومند برای مردم سرزمینش می­بیند؛ نه وامدار جریان و جناح و خوش­آمد سیاسی عده­ای است و نه به دنبال سانتی­مانتالیسم بیانی و جستجو کردن در بازی­های فرمی و روایی.

کاکایی در این اشعار به روشنی نشان داده که سعی دارد در شاعرانگی­های خودش به سنت­های کلاسیک غزل مدرن ایران که در سال های ابتدایی انقلاب توسط سید حسن حسینی و قیصر امین پور تجربه شده است وفادار باشد و آنها را برای مخاطبش زمزمه کند.

کاکایی در شعر خود از تجربه­هایی سخن به میان می­آورد که آرمان و آرزوی مردم خود به شمار می­روند، از کلماتی که مردمش همواره به ساده­ترین شکل ممکن در ناخودآگاه روزمره خود مرورشان می­کنند و گاهی نیز یادآور حسرت­های همیشگی آنهایند.

تاوان کلمات مجموعه شعری است که ذائقه­های متفاوت و متعددی را سیراب می­کند. مجموعه شعری که هم دینی است و هم اجتماعی و در عین حال به لطیف­ترین شکل ممکن شعری است مردمی.

نام کاکایی هم چنین در سال‌های اخیر در میان ترانه‌سرایان کشور جدای از اینکه به عنوان یکی نوگرایان یاد می‌شود، به عنوان شاعری بر سر زبان‌هاست که از مقابل ابیات ترانه‌هایش نمی‌توان به سادگی عبور کرد؛ باید در مقابل آنها ایستاد و با تانی به مرور آنها دست زد.

کاکایی از شاعرانی است که پس از تجربه قابل اعتنا و موفقیت­آمیزش در سرایش اشعار به ویژه در قالب‌های کلاسیک و با مضامین حماسی در سال‌های اخیر جدای از گرایش به غزل نو و نوگرایی مفهومی در شعر کلاسیک، به سراغ قوالب تازه نیز رفته است و حتی می‌توان گفت فصل نوین ترانه‌سرایی در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی در ایران نمی‌تواند به سادگی از کنار نام او عبور کند.

مجموعه «عذاب دوست داشتن» شامل بخشی از ترانه‌های کاکایی است که در سال‌های دور و نزدیک سروده شده است. بسیاری از ابیات این ترانه‌ها برای مخاطب صفحات کاغذی این کتاب گوش‌آشنا است.

 زمزمه بسیاری از این ترانه‌ها در حافظه تاریخی مخاطبانش، آنها را در موقعیتی نوستالژیک و در مواجهه با موقعیتی برای یادآوری تصویری خاطره انگیز در سینما یا تلویزیون و یا قطعه‌‌ای خاص از یک آلبوم موسیقی قرار می‌دهد.

کاکایی در ترانه‌هایش وفاداری خود به شعر کلاسیک را نشان داده است. او از سویی حاضر به شکستن بی حد و اندازه قواعد شعر کلاسیک برای رسیدن به ساختار ترانه‌هایش نیست و از سوی دیگر سر آن ندارد تا مخاطب ابیات ترانه‌هایش به سادگی سر از مفاهیمی در بیاورد که او در شعرهایش القا می‌کند.

از این زاویه باید ترانه‌های کاکایی را لابیرنتی دانست که مخاطب در مواجهه با هریک از آنها با موقعیت‌ها و اتفاقات متعددی روبروست. همچنین موقعیت ویژه بدنه ترانه‌‌های او که به شکلی قابل توجه تنها اجازه حضور مفاهیمی خاص را در ظرف خود می‌دهد در کنار استعاره‌ها و ایهام‌های هنرمندانه‌ای که او از سنت شعر فارسی امانت گرفته از ترانه­های او نه یک متن سطحی و دم دستی، که قطعاتی موزون و آهنگین و با فخامت یک شعر کهن یا نو ساخته است.

ترانه‌های کاکایی به تصریح خود او در ادامه سنت شاعرانه وی و برای خلق بیانی مدرن ‌و روایتی امروزین از اندیشه او سروده می‌شود. او با ترانه زبانی را برای شعر گفتن انتخاب کرده است که سریع­تر و راحت‌تر بتواند حس درونی خود را با مخاطبش به اشتراک بگذارد. به باور کاکایی ترانه راهی برای خارج کردن شعر از انزوای شاعرانه خود و دور شدن از فضایی که در آن تنها مخاطب شعر شاعران هستند.

هر دو کتاب صوتی «تاوان کلمات» و «عذاب دوست داشتن» که با صدای گرم و دلنشین خود عبدالجبار کاکایی منتشر شده اند، در سایت و اپلیکیشن «نوار» و «کتابراه» و «فیدیبو» قابل دسترسی و خرید است.

برای شنیدن نمونه اینجا را کلیک کنید.