نگهداری دو هزار نسخه از آثار «محقق حلی» در کتابخانه آستان قدس رضوی

به گزارش لیزنا، بر اساس اعلام روابط ‌عمومی کتابخانه آستان قدس رضوی، رئیس ادارۀ مخطوطات این سازمان اعلام کرد: ابوالقاسم جعفر بن حسن بن يحيی بن سعيد حلی، فقيه، اصولی و شاعر بزرگ شيعه در قرن هفتم و مشهور به «محقق حلی» و «محقق اول» است که مجموعه ارزشمندی از آثار وی در قالب بيش از 740 نسخه نفيس خطی، 1 هزار و 260 نسخه چاپ سنگی، 135 نسخه چاپی و 14 نسخه ديجيتالی، در گنجينه کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

حجت الاسلام نوری‌نیا، با بيان اينکه آثار محقق حلی در موضوع فقه، از ابتدا تاکنون جزو کتب درسی حوزه‌های علميه بوده است، افزود: از آثار وی که از نظر لفظ و معنی، از مهم‌ترين کتب فقه شيعه است، «شرايع الأسلام في مسائل الحلال و الحرام» نام دارد و نسخه‌های متعددی از آن، از قرن هفتم تا قرن چهاردهم در آستان قدس موجود است که از جمله آن، نسخه‌ای به کتابت 740 هجری قمری به کتابت حسن بن حسام است.

وی اضافه کرد: همچنين، شروح و تعليقات و توضيحات متعددی با عناوينی قابل توجه، بر شرائع نگاشته شده که «جواهرالکلام» در 43 جلد بزرگ، نمونه‌ای از آن است و نسخه آستان قدس از اين شرح، مربوط به قرن سيزدهم است.

وی به شروح ديگری که بر اين اثر نوشته شده، اشاره و تصريح کرد: نسخه‌اي از «غايه المرام فی شرح شرايع الاسلام» به کتابت قرن دهم که شارح آن، مفلح بن حسن صميری است، شرحی از موسوی آملی از علمای قرن سيزدهم به نام «مدارک الأحکام فی شرح شرائع الإسلام»، شرحی از محمدحسن مامقانی از علمای قرن سيزدهم با عنوان «ذرايع الأحلام في شرح شرايع الإسلام»، و شرح شهيد ثانی بر شرائع با نام «مسالک الأفهام فی شرح شرايع الإسلام» از آن جمله است.

رئیس ادارۀ مخطوطات آستان قدس به يکی ديگر از آثارمحقق، که گزيده شرائع است، اشاره کرد و گفت: نام اين اثر، «المختصر النافع فی فقه الأماميه» است که به علت اختصار و فراگيرندگی آن مورد توجه محافل علمی و تحصيلی بوده و نسخه آستان قدس، به کتابت 915 هجری قمريست؛ «رياض المسائل» از سيد علي طباطبايی شرح آن است.

نوری‌نیا ادامه داد: «از ديگر شروح مختصر النافع، «المذهّب» از ابن فهد حلی است که نسخه آستان قدس به کتابت 979 هجری قمريست، و شرحی ديگر از «فاضل مقداد» از علمای قرن نهم با نام «التنقيح الرائع» موجود است.

وی بيان کرد: از ديگر آثار محقق حلی، رساله جعفريه است که موسوی استرآبادی در قرن دهم شرحی با نام «المطالب المظفريه في شرح جعفريه» بر آن نوشته و نسخه آستان قدس از اين شرح، به کتابت 976 هجری قمريست.

وی در پايان افزود: از ديگر آثار وی، «نکت النهايه»، «النافع فی مختصر الشرائع»، «المعتبر فی شرح مختصر النافع»، «المعارج فی اصول الفقه»، «شرح نکت النهايه»، «المعتبر فی شرح مختصر المسائل المصريه»، و «المسائل البغداديه» است.

 گفتنی است که محقق حلی در سال 602 هجری قمری در شهر حله عراق به دنيا آمد و در 676 قمری درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد. در هيئت و رياضيات و منطق و کلام تبحر يافت و در فقه، کسی را مقدم بر وی نمی‌دانند.