داخلی
»مطالب کتابداری
»کتابخانه های عمومی
نشست نقد و بررسی کتاب «ر» برگزار شد
به گزارش لیزنا بر اساس اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نشست نقد و بررسی کتاب «ر» با حضور مریم برادران، نویسنده؛ حمید شاکری، منتقد؛ محمدهادی ناصری طاهری، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ مهدی حیدری، فرزند شهید رسول حیدری و جمعی از اعضا در کتابخانه عمومی پیروزی تهران برگزار شد.
در ابتدای این نشست مریم برادران با اشاره به نوشتن کتابی با موضوع زندگی شهید رسول حیدری، گفت: نوشتن از دغدغه‌های اصلی زندگی من به شمار می‌آید، اما شغل من نیست و هدفم از نوشتن، انتقال لذت همراهی و هم‌نشینی با افراد ارزشمند و دوست‌داشتنی و معرفی بیشتر آنان و خدمات شان به جامعه است.
نویسنده کتاب «ر» با اشاره به اهمیت مستندنگاری در خلق آثار خاطره‌نویسی گفت: نوشتن مقدمه، از مهم‌ترین بخش‌های یک اثر خاطره‌نویسی است و باید در ابتدای این نوع آثار گنجانده شود که متأسفانه در تألیف بسیاری از خاطرات، مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
برادران با اشاره به روند شکل‌گیری کتاب «ر» و ذکر آن در مقدمه اثر، گفت: پیشنهاد آغاز این کار از طرف فرزند شهید حیدری مطرح شد. البته من نیز همواره به تحقیق درباره شهدا یا نیروهای اطلاعاتی و ثبت خاطرات شان علاقه‌مند هستم، اما پس از خواندن نامه‌های شهید حیدری به همسرش، برای نوشتن این کتاب، انگیزه زیادی به دست آوردم.
برادران گفت: این کتاب بر مبنای مصاحبه‌هایی نوشته‌شده است که با کمک فرزند شهید حیدری، برادر ایشان و حمایت خانواده این شهید گرانقدر، پیگیری و انجام شده است.
نویسنده مجموعه «حنانه» و «اینک شوکران» افزود: پس از چند نوبت بازنویسی به این متن رسیدم و همواره تلاش کردم تا ضمن حفظ ویژگی‌های اثر مستند از جذابیت کتاب برای خواننده نیز غافل نشوم. تطابق متن با عکس‌ها، نامه‌ها و یادداشت‌ها از دیگر ویژگی‌های این کتاب است تا بتوان ضمن حفظ استناد، قرابت بیشتری را میان مخاطب و اثر به وجود آورد.
وی ادامه داد: «ر» اثری شخصیت محور است و زندگی رسول را در طول زندگی، به‌ویژه در مقطع حضورش در بوسنی روایت کند. داستان از بوسنی آغاز شده و در همان‌جا پایان می‌یابد.
وی با اشاره به لزوم جذابیت آثاری با موضوع زندگی و فعالیت‌های سرداران جنگ برای نسل جوان، تأکید کرد: مخاطب جوان امروز، سؤالات زیادی درباره امنیت کشور و لزوم جنگ و دفاع در مناطق مختلف دارد و حضور سرداران جنگ در مناطقی مانند بوسنی، عراق و سوریه باید به‌روشنی برای وی شرح داده شود.
برادران، ارائه پاسخ به جوانان را آغازی برای ایجاد چالش‌های نو در نسل جدید دانست و تأکید کرد: نسل جوان باید بداند که سردارانی مانند شهید حیدری و شهید حججی با چه دلایل و آرمان‌هایی، کیلومترها دور از محل زندگی خود به شهادت رسیده‌اند و سعی در نشر چه اندیشه‌ای داشته‌اند.
در ادامه احمد شاکری، با تقدیر از مریم برادران برای انتخاب این سوژه و تألیف خاطرات شهید حیدری در اثری مکتوب گفت: کتاب «ر» برگزیده جایزه ادبی جلال آل احمد در بخش خاطره و مستند نگاری بوده که یکی از ملاک‌های متعدد انتخاب برای نقد در این نشست است.
وی افزود: ادبیات مستند به‌ویژه در حوزه دفاع مقدس در دهه اخیر رونق چشمگیری داشته و گوی سبقت را از گونه‌های دیگر ادبی مانند رمان، ربوده است و عواملی مانند تأثیرگذاری، اقبال مخاطب، تیراژ و انعکاس ارزش‌ها و آرمان‌های انقلابی و اسلامی، آن را ممتاز ساخته است. با این‌وجود شایسته است در تبلیغ و ترویج آن، دقتی ویژه به کار گرفته شود.
این نویسنده با اشاره به روش‌های مختلف نقد یک کتاب خاطره یا مستند نگاری گفت: «نقد موضوعی» یکی از روش‌های بررسی آثار است که ارزش معیارهای کتاب را برای روایت مستند، تعیین می‌کند. در این شیوه، موضوع به‌عنوان ماده خام روایت خاطره، ارزیابی می‌شود.
وی با اشاره به گونه‌های دیگر نقد، افزود: در «نقد تاریخی» خاطرات و مستند نگاری، باید نفس واقعه را بازگو کند و هرگونه دخل و تصرف چه از طرف گوینده خاطره و چه از سوی تدوین‌کننده آن، نباید واقعیت را خدشه‌دار کند. روش بعدی «نقد محتوایی» است که به سیره و سبک زندگی شخصیت می‌پردازد. بدیهی است که ادبیات متعهد به ارزش‌ها و مبانی پایبند بوده و برخلاف ادبیات مستند نگار غرب، آنچه در روایت تاریخ اهمیت دارد، سازنده بودن و تأثیرات معنوی آن است.
شاکری با توضیح «نقد صوری» ادامه داد: توجه به‌صورت، فرم و ساختار از ویژگی‌های این نوع نقد است و در نقد صوری سؤال اصلی این است که «آیا روایت، بهترین شیوه را برای بیان خاطرات به کار گرفته است؟» و «این شیوه تا چه حد، تأثیرگذار و عمیق است؟»
نویسنده مجموعه داستان‌های «سرزمین پدری» و «بازتاب» انتخاب موضوع و محدوده زمانی روایت را از نکات مهم داستانی شدن خاطره دانست و افزود: بیشتر خاطرات شخصیت محور است، نه حادثه محور؛ کتاب «ر» نیز از این قاعده مستثنی نیست. کتاب، روایت زندگی و زمانه رسول حیدری است و خاطرات کودکی تا شهادت وی را در قالبی خارج از ترتیب زمانی، بیان می‌کند.
این منتقد گفت: از نکات دیگر این کتاب، تعدد زاویه دید است که از وحدت هنری اثر می‌کاهد. طبعاً مجموعه اطلاعات یا مقدار قابل‌توجهی از آن، نتیجه مصاحبه با شاهدان عینی است؛ در بخش‌هایی از کتاب نیز از منابع کتابخانه‌ای و دست‌نوشته‌ها استفاده‌شده است؛ اما این سؤال مطرح است که «چرا تنها بعضی از مصاحبه‌ها و نقل‌قول‌ها به‌صورت غیرقابل تغییر در متن آورده شده؟»
شاکری افزود: نکته دیگر، تأکید نویسنده بر «روایت انسانی» از یک شخصیت جنگی است که برادران آن را دلیلی بر عدم پرداخت به صحنه‌های جنگی در این اثر می‌داند؛ اما ظاهراً منظور نویسنده از نگاه انسانی، نگاهی غیرنظامی است.
وی با تأکید بر لزوم رعایت کارکردهای نمایشی در روایت، افزود: موقعیت ممتاز شخصیت رسول برای مستند نگاری، مقطعی است که وی به بوسنی می‌رود. تعداد آثاری با این موضوع بسیار اندک است و حضور یک رزمنده دفاع مقدس در بوسنی و موقعیت‌های جدید آن، می‌تواند برای مخاطب جالب باشد، اما این موضوع تنها یک‌سوم مطالب این کتاب را به خود اختصاص داده است، همچنین شرح بیشتر صحنه شهادت رسول حیدری نیز می‌توانست تصور بهتری از وی در ذهن مخاطب به‌جا بگذارد.
همچنین در پایان جلسه نقد و بررسی رمان «ر»، حاضران در نشست به پرسش و پاسخ با نویسنده کتاب پرداختند.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.