فنلاند؛ بهشتی برای دوستداران کتابخانه +عکس

به گزارش لیزنا به نقل از گاردین، نسیما رزمیار (Nasima Razmyar) می‌گوید: «یک کارت کتابخانه اولین چیزی بود که من داشتم.» رزمیار، دختر یک دیپلمات سابق افغانستان همراه با خانواده اش در سال 1992 به عنوان پناهنده ای که از ناآرامی‌های سیاسی فرار می‌کنند، وارد خاک فنلاند شد. او که نا آشنا به زبان بود سعی می‌کرد شهر جدید عجیب خود درک کند. نسیما از این که  حق استفاده رایگان از کارت کتابخانه ای که او کتاب هایش را به آن اهدا می‌کرد را داشت، غافلگیر شده بود. حس قدردانی او از این امتیاز از بین نرفته است. او با افتخار می‌گوید: «من هنوز کارت کتابخانه خود را در کیف پول خود دارم.»

امروز، رزمیار معاون شهردار هلسینکی است و آماده است تا از موسسه ای که به او داده شده است، پشتیبانی کند، آن هم با شروع ساخت «Oodi»؛ کتابخانه مرکزی جدید شهر. او در آنجا تنها شخص علاقه‌مند به کتابخانه نیست. سفیر بریتانیا، پایوی لوسترینن (Päivi Luostarinen) اخیرا اعلام کرد: «فنلاند کشور کتاب‌خوان‌هاست». در سال 2016، سازمان ملل از فنلاند به عنوان باسوادترین ملت جهان و از فنلاندی ها به عنوان علاقه‌مندترین مردم جهان به کتابخانه های عمومی نام برد. در سال 5 میلیون و 500 هزار نفر از مردم این کشور نزدیک به 68 میلیون کتاب قرض می‌گیرند.

نمای خارجی

بخش کودک در طبقه بالا

استودیوی ضبط

برای درک این واقعیت، قابل توجه است که درحالی که کتابخانه های سراسر جهان با کاهش یا قطع بودجه و ریزش اعضا مواجه هستند، فنلاند خلاف این روند را پیش گرفته است. بر طبق آمار ارائه شده توسط مقامات محلی از سال 2016، انگلیس تنها 14.40 پوند برای هر کتابخانه صرف می‌کند. از سال 2010 در حالی که بیش از 478 کتابخانه در شهرهای سراسر انگلستان، ولز و اسکاتلند بسته شده اند، هلسینکی 98 میلیون دلار برای ساختن یک کتابخانه جدید بزرگتر هزینه می‌کند. این موضوع تنها شامل ساختن کتابخانه نیست؛ فنلاندی ها با اشتیاق به سمت دیگر ملت ها نیز رفته اند و با غرفه ای به اسم Mind-building (ذهن‌سازی) که دارای نشانه های ادبی ملت فنلاند بود، در جشنواره دوساله معماری ونیز امسال شرکت کردند.

کتابخانه Rikhardinkatu  هلسینکی در سال 1882 افتتاح و اولین ساختمان در کشورهای شمال اروپا بود که به عنوان یک کتابخانه ساخته شد. این عکس اتاق مطالعه در سال 1924 را نشان می‌دهد.

بد نیست بدانید که چرا کتابخانه های شهری فنلاند بسیار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند: 84 درصد جمعیت کشور ساکن شهرها هستند و با توجه به آب و هوای اغلب خشن این کشور، کتابخانه ها صرفا مکان هایی برای مطالعه یا قرض گرفتن کتاب محسوب نمی شوند بلکه آنها مکان های اساسی برای اجتماعات به شمار می روند. در واقع آنتی نوسجکی (Antti Nousjoki)، یکی از معماران Oodi، این کتابخانه جدید را به عنوان «میدان سرپوشیده شهر» توصیف کرده است؛ مکانی دور از دیدگاه کلیشه ای از کتابخانه ها به عنوان فضاهایی خاموش و ساکت. نوسجوکی می‌گوید: «Oodi به صورتی طراحی شده است که به شهروندان و بازدیدکنندگان، نه فقط مکانی برای بازدید اشخاص بی‌هدف، بلکه یک فضای آزاد برای انجام آنچه که می‌خواهند، می‌دهد.»

 کتابخانه اصلی Lohja  که در سال 2005 تکمیل شد

کتابخانه Vallila در هلسینکی 

کتابخانه دانشگاه آلتو در Espoo

Oodi - Ode به انگلیسی - بیش از یک بنای موقر برای غرور مدنی است. این کتابخانه تنها مخزن کتاب نیست بلکه به عنوان بخشی از جشن یک قرن استقلال فنلاند در نظر گرفته است. رزمایار می‌گوید: «من فکر می‌کنم فنلاند نمی‌توانست به مردم هدیه ای بهتر بدهد. این  اهمیت یادگیری و آموزش را نشان می دهد؛ عواملی بنیادی برای توسعه و موفقیت فنلاند.»

آلوارالتو (Alvar Aalto)، معمار فنلاندی، کتابخانه ویپوری (Viipuri) را در سال 1927 طراحی کرد. این تصویر از سال 1935 است. تغییرات مرزی در طول جنگ جهانی دوم نشان می دهد که در حال حاضر این بنا در وایبرگ روسیه واقع شده است.

کتابخانه ها به عنوان چهره قابل ملاحظه ای از اعتقاد فنلاند به آموزش، برابری و شهروندی دیده می‌شود. «هانا هریس»؛ رئیس Archinfo Finland و عضو هیئتMind-building  می‌گوید: «اعتقاد قوی در آموزش و پرورش برای همه وجود دارد. از شهرواندان فعال قدردانی می‌شود. این ایده ای است که همه نسبت به آن حق دارند و کتابخانه ها متضمن آن هستند.»

کتابخانه کالیو (Kallio) در سال 1912 در ناحیه طبقه کارگر هلسینکی که به سرعت در حال رشد بود، تاسیس شد.

این احساس مباهات در برابری فرصتی که توسط کتابخانه جدید شهر ارائه شده، به خاطر موقعیت مکانی Oodi است؛ درست روبروی ساختمان مجلس. رزمیار می‌گوید: «من فکر می‌کنم هیچ چیز دیگری مانند کتابخانه عمومی وجود ندارد که بتواند برای زمینه های دموکراسی ایستادگی کند. قابل توجه است که با ایستادن در بالکن بازِ کتابخانه مردم مستقیما به پارلمان نگاه می‌کنند و در همان سطح ایستاده اند.»

اما Oodi تنها کتابخانه هلسینکی نیست که باعث هیجان می‌شود. هریس می‌گوید: کتابخانه « Töölö» یکی از موارد مورد علاقه من است. آن کتابخانه در یک پارک واقع شده و یک بالکن در بام دارد. اخیرا که من و همکارانم در یک صبح روز معمولی هفته ساعت 9 صبح به آنجا رفتیم، بیرون از آن صفی  وجود داشت.

خانه مانولا  (Maunula House) که شامل کتابخانه محلی، مرکز آموزش بزرگسالان و مرکز جوانان است و دری به سوپرمارکت کنار خود دارد.

شاید این اشتیاق فنلاندی ها به کتابخانه از این واقعیت نشات می‌گیرد که آنجا کتابخانه ها بیشتر از عرضه کتاب ها اهمیت دارند. در حالی که بسیاری از کتابخانه ها در سراسر جهان دسترسی به اینترنت و سایر خدمات را فراهم می‌کنند، کتابخانه ها در شهرهای سراسر فنلاند انتشارات الکترونیکی، تجهیزات ورزشی، ابزار قدرت و دیگر موارد را توسعه داده اند. یک کتابخانه در وانتا (Vantaa) حتی کارائوکه ( ابزاری سرگرم‌کننده‌است برای دوستداران آوازخوانی) نیز ارائه می‌دهد.

این فضاها به عنوان معابدی از جنس خاک برای سواد خواندن و نوشتن طراحی نشده اند. آنها فضاهایی پر جنب و جوش و خوب هستند که فعالانه تلاش می‌کنند جوامع شهری را که از آنها استفاده می‌کنند، درگیر نمایند. کتابخانه ای در Maunula، منطقه ای در شمال هلسینکی، دارای درگاهی است که به طور مستقیم به یک سوپر مارکت هدایت می‌شود؛ یک تصمیم قابل توجه و کاربردی که تا حدی این حقیقت را می‌رساند: این مکان همراه با مرکز آموزش بزرگسالان و بخش خدمات جوانان، برای افراد محلی نیز طراحی شده است.

مکان مورد علاقه ساکنان محلی؛ کتابخانه Töölö  در هلسینکی، سال 1970

با این حال Oodi حتی بیشتر نیز پیش خواهد رفت: علاوه بر عملکرد اصلی‌اش به عنوان یک کتابخانه، یک کافه، رستوران، بالکن عمومی، سینما، استودیو ضبط صدا و تصویر و فضای کاری با پرینتر سه بعدی نیز خواهد بود. ظاهرا یک سونا هم در نظر گرفته شده، اما به نظر می‌رسد طرح آن نهایی نشده است.

 رزمایر این طور استدلال می‌کند که: «کتابخانه ها باید به نسل های جدید برسند. جهان در حال تغییر است بنابراین کتابخانه ها هم تغییر می‌کنند. مردم نیاز به مکان هایی برای دیدار، کار و توسعه مهارت های دیجیتالی خود دارند.»

کتابخانه اصلی Tampere، واقع در Metso، در سال 1986 افتتاح شد. شکل آن تحت تاثیر دکوراسیون سلتیک (Celtic) است.

علاوه بر این، به عنوان ساختمان های کلیدی شهری، کتابخانه ها به منظور ایجاد و الهام حس مالکیت طراحی شده اند. نوسجوکی می‌گوید: «ما می‌خواهیم مردم فضاها را پیدا و استفاده کنند و شروع به تغییر آنها نمایند. هدف ما این بود کهOodi  را جذاب کنیم تا همه از آن استفاده و در حفظ و نگهداری آن نقشی مهم ایفا کنند.»

موقعیت و طراحی کتابخانه جدید هلسینکی مطمئنا قابل توجه است، اما شاید مهمترین چیز در مورد آن فقدان مخالفت عمومی با چنین پروژه پر هزینه ای است. هریس مدیر Archinfo می‌گوید: «مردم منتظر Oodi هستند و این بحث برانگیز نیست. مردم در مورد آن هیجان زده‌اند و کتابخانه برای زندگی روزمره در هلسینکی مهم خواهد بود.»

ترجمه: شهرزاد سمر