1500 نسخۀ خطي با موضوع امام محمد باقر(ع)در کتابخانۀ مرکزي آستان‌قدس‌رضوي

 به گزارش لیزنا، رئیس ادارۀ مخطوطات این سازمان با این توضیح که امام پنجم شیعیان، حضرت ابوجعفر باقرالعلوم(ع)، به گفتۀ بیشتر مورخان، در سال 57 هجری چشم به جهان گشوده است و بیشتر محققان، سوم ماه صفر را روز ولادت ایشان اعلام کرده‌اند، افزود: مجموعۀ نفیسی شامل بیش از یک هزار و 500 نسخۀ خطی و چاپ سنگي با موضوع امام محمد باقر(ع) و به طور کلی دربارۀ چهارده معصوم علیهم‌السلام، که در گنجينۀ کتب خطي کتابخانۀ مرکزي آستان‌قدس‌رضوي نگهداري مي‌شود، پیوسته مورد استقبال پژوهشگران بوده است.

حجت الاسلام نوری نیا ابتدا به نسخه‌ای خطی با عنوان «مناظرۀ امام باقر(ع) با حجاج» اشاره و تصریح کرد: این نسخه که پاسخ‌های امام به جروی هروی و حجاج‌بن یوسف ثقفی است، در محرم‌الحرام سال 1268 قمری به قلم عبدالجواد بن مؤمن اردبیلی در کربلای معلّی به خط نسخ 15 سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده، عناوین آن به شنگرف و دارای جلد تیماج است که سید محمدباقر سبزواری در 1405 قمری این نسخه را وقف کتابخانۀ حضرت رضا(ع) نموده است.

وی ادامه داد: نسخۀ دیگر با نام «حدیث مناظرۀ حضرت باقر(ع)» به خط نسخ 17 سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده و وقفی موسی گیلانی است.

وی بیان کرد: نسخه‌هایی از شرح دعای سحر روایت‌شده از حضرت ثامن الحجج علی‌بن موسی‌الرضا(ع) که ایشان از حضرت امام محمد باقر(ع) نقل کرده و نسخه‌هایی متعدد از زیارت عاشورا که از حضرت باقر(ع) روایت شده است، به خط مشاهیر خوشنویسان و با آرایه‌های هنری زیبا، در گنجینه موجود است.

رئیس ادارۀ مخطوطات به نسخه‌ای به زبان فارسی با عنوان «هدیه‌ القاصر من احوالات امام باقر(ع)» اشاره کرد و گفت: این نسخه در سال 1287 ه.ق به قلم محمدتقی بن ابی‌الحسن یزدی به خط نسخ و نستعلیق 17 سطری کتابت شده، دارای جلد تیماج مشکی بوده و اهدایی حسین‌علی فرهنگی در بهمن 1388 است.

وی از نسخه‌ای با نام «عوالم العلوم و المعارف و الأحوال از سیرۀ فاطمۀ زهرا(س) تا امام محمد باقر(ع)» که به طور خلاصه «عوالم العلوم والمعارف» یا «جامع‌العلوم والمعارف» نامیده می‌شود، یاد کرد و افزود: این نسخه را عبدالله بن نورالله بحرانی در سال 1058 ه.ق تألیف کرده و کتابت آن به خط نسخِ غلامحسین بن محمد ابراهیم محمدآبادی در سال 1238ه.ق انجام شده است. کاغذ این نسخۀ خطی، شکری نخودی آهارمهره، عناوین صفحات به شنگرف و جلد آن، تیماج مشکی با آستر میشن قهوه‌ایست.

وی در این باره اضافه کرد: این نسخه، در حالات حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، علی‌بن الحسین(ع) و امام محمدباقر(ع) است که تصحیح و مقابله شده و در آبان 1369 به کتابخانۀ حضرت رضا(ع) اهدا گردیده است.

وی به نسخه‌‌ای از کتب چاپ سنگی اشاره کرد و گفت: «تذکره حضرت سلطان‌علی بن امام محمد باقر(ع) و هلال بن علی(ع) با قسمتی از فضایل سادات آل محمد علیهم‌السلام»، به زبان فارسی به دست عزیزالله امامت کاشانی تألیف و وقف کتابخانۀ آستان‌قدس‌رضوی شده که چاپ آن، در سال 1384 ه.ق در تهران به خط نستعلیق انجام شده است.

رئیس ادارۀ مخطوطات در پایان، از نسخه‌هایی نام برد که به طور کلی به اقوال و احوال اهل بیت و چهارده معصوم علیهم‌السلام از جمله امام محمدباقر(ع) پرداخته است؛

وی بیان کرد: کشف الغمه فی معرفه الأئمه، اعتقادات شیخ صدوق، احتجاج شیخ طبرسی، خرایج والجرایح، الدمعه الساکبه، فصول الهمه، مشارق انوار الیقین، کفایه الأثر، جلاء العیون، طوفان البکاء، مطالب السوول فی مناقب آل الرسول، ناسخ‌ التواریخ، عذاب النواصب علی الجاحد و الناصب، تهذیب الأحکام، تذکره الخواص، بهجه المباهج، المناقب، الصافی، التتمه فی تواریخ الأئمه، اربعین و... از جمله این‌ کتب است که نسخه‌های متعددی از آن‌ها در گنجینۀ کتب خطی کتابخانۀ مرکزی آستان‌قدس‌رضوی نگهداری می‌شود که قدمت برخی نسخه‌ها به قرن هفتم برمی‌گردد.