دوربین‌های نقشه‌برداری در ویترین موزه آستان قدس رضوی

به گزارش لیزنا، مجموعه‌ای تئودولیت منحصربه‌فرد (دوربین نقشه‌برداری) در گنجینۀ نجوم موزۀ مرکزی آستان قدس رضوی در معرض دید عموم قرار دارد. کارشناس‌مسئول این گنجینه با بیان اینکه تئودولیت از جمله ابزار مهندسی است که پس از تراز شدن با پیچ‌های تنظیم، به کمک دوربین زاویه‌سنجِ آن عمود بودن اشیاء یا اختلاف زاویه‌های سمت و ارتفاع میان اشیاء سنجیده می‌شود، تأکید کرد: تئودولیت‌های موزۀ نجوم آستان قدس رضوی از نخستین وسایل نقشه‌برداری محسوب می‌شود که در آن‌ها از ترازهای اپتیکی استفاده شده است.

وی از تئودولیت ساخت کشور بلژیک(بروکسل) در این گنجینه نام برد و اظهار داشت: این تئودولیت از جنس برنج است که توسط ادموند پاکر ساخته شده است و سیدجلال‌الدین تهرانی آن را وقف آستان قدس رضوی کرده است. عبدالحسین ملک‌جعفریان تصریح کرد: لمب افقی در این تئودولیت مغناطیسی است و در این دستگاه با طول 5/22 سانتی‌متر و ارتفاع 21 سانتی‌متر، آلیداد حذف شده و لمب قائم و دروبین در کنار لمب افقی و نه روی آن قرار گرفته‌ است و از این رو محور اصلی دستگاه، محور نوری و محور چرخش علی‌رغم اینکه بر هم عمود هستند، استثنائاً از یکدیگر نمی‌گذرند و لمب افقی با 400 گراد مدرج شده است.

ملک‌جعفریان ادامه داد: تئودولیت ساخت کشور آمریکا از جنس برنج و فلز با طول دوربین 5/25 سانتی‌متر و قطر دهانۀ 5/4 سانتی‌متر، یکی دیگر از این ابزارهاست که سه تراز حبابیِ آن، یکی روی لمب افقی یکی در کنار الیداد و یکی روی دوربین قرار دارد و صفحۀ لمب افقی دارای عقربۀ مغناطیسی و درجه‌بندی 360 درجه است و لمب افقی دارای قطب‌نماست.

وی در ادامه از دو تئودولیت ساخت آلمان نام برد و اظهار داشت: یکی از آنها در دِرِسدِنِ آلمان ساخته شده و دارای سه تراز حبابی و دو چشمی قرائت برای هر لمب است و دیگری در فریبرگِ آلمان ساخته شده که دارا بودن چهار تراز حبابی و دوربین چشمی مشکی‌رنگ از ویژگی‌های ممتاز این دستگاه به شمار می‌رود. وی افزود: در این تئودولیت صفحۀ افقی پایینی به صورت سه بازوی منشعب از محور درآمده که دارای پیچ‌های حرکت جزئی و کلی است. هر دو لمب افقی و عمودی دارای چشمی برای قرائت هستند و محورهای سه‌گانۀ دستگاه بر هم عمودند و چشمی‌های قرائت لمب قائم در دو سر میله‌ای هستند که از وسط به مرکز لمب قائم متصل است و این مرکز می‌تواند بچرخد.

گفتنی است که تئودولیت (دوربین نقشه‌برداری) یک تلسکوپ کوچک است که در چشمی آن یک شیشۀ مدرج کار گذاشته شده و با سیستم سمت ارتفاعی بر یک پایه نصب گردیده است. به‌ وسیلۀ صفحات مدرج می‌توان ارتفاع و سمت دوربین را در هر نقطه‌ای تعیین کرد. این دستگاه را می‌توان توسط پیچ‌های تراز در هر محلی به پا کرد. برای اندازه‌گیری موضع خورشید معمولاً فیلترهایی بر روی شیئ قرار می‌گیرد. می توان با ثبت مواضع اجرام مختلف در زمان‌های معین یا ثبت موضع یک جسم در زمان‌های مختلف موقعیت جغرافیایی ناظر را تعیین کرد.

لازم به ذکر است گنجینۀ نجوم موزۀ مرکزی آستان قدس رضوی واقع در صحن کوثر حرم مطهر، تخصصیرین موزۀ نجوم در کشور است و علاقه‌مندان به ابزار نجومی می‌توانند همه روزه از ساعت 8 تا 18:45 از این موزه بازدید کنند.