اولین نشریات صنعت نفت ایران در آرشیو آستان قدس رضوی

به گزارش لیزنا، کارشناس مطبوعات این سازمان، از وجود بیش از 120 عنوان نشریۀ تخصصی به زبان‌های فارسی و غیرفارسی با موضوع نفت و پتروشیمی در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی خبر داد.

ابراهیم حافظی با بیان این‌که اوج روزنامه‌نگاری سیاسی و اجتماعی ایران به سال‌های 1329 تا 1332 خورشیدی بر‌می‌گردد که بی‌ارتباط با صنعت نفت نبوده است، ابراز کرد: تا قبل از این اخبار و رویدادهای حوزۀ نفت، در سایر نشریات به چاپ می‌رسید که نمونۀ آن، نشریات «مهر ایران»، «وظیفه» و ده‌ها عنوان دیگر در تهران، «اخبار هفته» در آبادان و یا «آتش شرق» در مشهد بود که طی دهۀ 20 اخبار مربوط به نفت را پوشش می‌دادند.

وی از اولین نشریۀ تخصصی انگلیسی‌زبان موجود در این آرشیو یاد کرد که حتی با گذشت 95 سال از زمان انتشار آن، هنوز مرجع اطلاعاتی مفیدی دربارۀ مسائل نفتی ایران و جهان است، افزود: اولین شمارۀ این نشریه با نام "The NAFT A.P.O.C Magazine" در سال 1924 میلادی، توسط کمپانی نفت ایران و انگلیس در لندن چاپ ‌شد و یکی از مجلات مفید در زمینۀ نفت ایران و جهان در زمانه‌ای است که هنوز اقدامی برای ملی‌شدن نفت نشده بود و از کیفیت چاپ مناسبی برخوردار است.

حافظی با بیان این‌که اولین گام‌ها برای چاپ نشریات تخصصی فارسی‌زبان در زمینۀ نفت، اواخر دهۀ 20 و اوایل دهۀ 30 برداشته شد، اضافه کرد: سید حسین فاطمی مدیر روزنامۀ «باختر امروز» فعال‌ترین روزنامه‌نگاری بود که در تبلیغ و ایجاد شور ملی‌شدن صنعت نفت تلاش کرد و خلیل ملکی و عبدالرحمن فرامرزی نیز از جمله کسانی بودند که در نشریات مختلف در این باره مقاله می‌نوشتند.

وی اولین مجلۀ تخصصی در زمینۀ صنعت نفت را که در آرشیو موجود است، «مجلۀ نفت» دانست که توسط شرکت ملی نفت ایران در سال 1330 چاپ شد و مجموعۀ سخنرانی‌ها و گفتارهای رادیو تهران را دربارۀ نفت پوشش می‌داد.

حافظی تمام نشریات چاپ‌شده قبل از انقلاب در حوزۀ نفت را مربوط به شهرهای تهران و آبادان دانست و با بیان این‌که تعداد 16 عنوان نشریۀ تخصصی چاپ سال‌های 1330 تا 1357 خورشیدی، در آرشیو آستان قدس رضوی وجود دارد، گفت: نشریاتی چون «خبرهاي روز»‌(1326)، «آبادان»(1331)، «نفت»(1335)، «آئينۀ نفت»(1338)، «پالايش»‌(1339)، «مشعل آبادان»(1340)، «نامۀ صنعت نفت ايران»(1340)، «اخبار ماهانۀ شرکت ملي نفت ايران»(1341)، و «نفت جنوب»(1357) از جمله نشریات قبل از انقلاب، در آرشیو آستان قدس هستند.

کارشناس مطبوعات آستان قدس رضوی نشریات جذب‌شده در آرشیو، پس از پیروزی انقلاب اسلامی را بیش از یکصد عنوان مجله و روزنامۀ تخصصی به زبان‌های فارسی و غیر فارسی عنوان کرد و اظهار داشت: «پیک نفت»که در سال 1358 خورشیدی توسط شرکت ملی نفت ایران منتشر شد، اولین نشریه‌ای بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به پوشش رویدادهای نفتی ایران پرداخت.

حافظی با اشاره به این‌که در حال حاضر بیش از 20 عنوان نشریۀ علمی و پژوهشی به تحلیل مسائل نفتی ایران می‌پردازد، بیان کرد: دانشجویان دانشکده‌های وابسته به صنعت نفت نیز نشریاتی در این حوزه چاپ کرده‌اند که 19 عنوان در آرشیو آستان قدس موجود است و از جملۀ آن می‌توان به «گام اول»(1389)، «فلير»(1389)، «نفت پالايش و پتروشيمي»‌(1390)، «نفت به زبان ساده»(1391) و «نپتا»(1395) اشاره کرد.

وی در پایان، از برخی نشریات مهم پس از پیروزی انقلاب اسلامی که هنوز در حال انتشار هستند، نام برد و تصریح کرد: «تجهيزات صنعت نفت»(1382)، «پژوهش نفت»(1370)، «مشعل»(1374)، «دانش نفت»(1384)، «اکتشاف و توليد نفت و گاز»(1381)، «نفت و انرژي»(1384)، «گسترۀ انرژي»(1386)، «نفت و پالايش»(1388) و «چشم‌انداز نفت»(1391) از جمله این نشریات است.

گفتنی است که 29 اسفند 1329 خورشیدی، روز تصویب قانون ملی‌شدن صنعت نفت توسط مجلس سنای ایران است که منجر به پایان سیطرۀ دول خارجی به‌ویژه انگلیس بر این صنعت عظیم و واگذاری آن به مردم ایران شد که رونق اقتصادی و سیاسی زیادی را برای ایران به دنبال داشت.