محمدقلی زاده: هدف اصلی من ترویج کتابخوانی و کتابخانه در سطح جامعه است

راضیه محمدقلی زاده، نزدیک به 14 سال است که به کتابداری اشتغال دارد و حدود 6 ماه است که به عنوان مسئول کتابخانه علامه دهخدای شهرستان ری خدمت می کند.

او سابقا در کتابخانه های جدای کهریزک، کتابخانه شهید مطهری حسن آباد فشافویه و کتابخانه کوثر مشغول به کار بوده است.

محمدقلی زاده که از دوران دانش آموزی و مقطع راهنمایی به کتاب علاقمند شده است، در مورد شروع به کار خود به عنوان کتابدار گفت: در کتابخانه جدای کهریزک به شکل افتخاری و نزدیک به دو سال مشغول به کار شدم. سپس 2 سال دیگر به عنوان نیروی انجمنی فعالیت کردم و بعد از آن جذب وزارت ارشاد شدم. در آن زمان کتابخانه ها نیز زیر نظر وزارت ارشاد اداره می شدند. پس از تشکیل نهاد کتابخانه های عمومی، در این نهاد خدمت کردم.

محمدقلی زاده با بیان اینکه 6 ماه پیش به عنوان مسئول این کتابخانه معرفی شده است گفت: در سال های قبل نیز از نظر من فاصله ای بین مسئول و کتابدار از نظر لزوم فعالیت در جهت ترویج کتابخوانی وجود نداشت و هرگز اینگونه تصور نکردم که به عنوان یک کارمند، روزانه کارهای مشخص اداری را به انجام برسانم و مسئولیتی بر شانه های خود در جهت جذب مخاطبین به کتابخانه نداشته باشم؛ بلکه از همان روز اولی که کتابدار شدم و در تمام این 16 سال گذشته این هدف را دنبال کردم که اعضا را جذب کتابخانه کنم و در این راه حتی کارهایی که شاید در حیطه وظایف من نبود_مثل آمارگیری_انجام می دادم. تلاش می کردم تا عضو کتابخانه فقط برای دریافت کتاب به کتابخانه مراجعه نکند بلکه با شناختن علایق و سلایق وی، او را برای انتخاب کتاب بهتر و مفیدتر راهنمایی کنم تا کتابی بخواند که برایش آرامش بخش باشد نه تنش زا.

کتابخانه علامه دهخدای شهرستان ری در مساحت 530 متر با زیربنای 450 متر، در سال 1385 تاسیس شده است. این کتابخانه در بخش کودک 3 هزار و 253 و در بخش بزرگسال 10 هزار و 879 نسخه کتاب دارد.

به گفته محمدقلی زاده این کتابخانه هزار و 60 عضو فعال با کارت عضویت یکساله دارد و کوچکترین عضو آن پسری 4 ساله و مسن ترین آن مردی 60 ساله است.

محمدقلی زاده در مورد فعالیت های خود در کتابخانه علامه دهخدای شهرستان ری گفت: دو سوم اعضای این کتابخانه را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند. همچنین فعالیت های فرهنگی و مشاوره های خانواده از الزامات فعالیت های کتابخانه در این منطقه است.

مسئول کتابخانه علامه دهخدای شهر ری گفت: برنامه های ساخت کاردستی روزهای شنبه هر هفته، ساخت کاردستی در مناسبت های خاص مثل ساخت کارتپستال در روزهای پدر و مادر، نشست کتابخوان در هر ماه با توجه به کتاب های معرفی شده از سوی نهاد کتابخانه ها، نشست کتابخوان مدرسه ای در هر ماه، آموزش کمک های اولیه در دوشنبه های هر هفته، جلسات روخوانی قرآن برای مادران و برنامه های مناسبتی مختلف از جمله فعالیت های همیشگی این کتابخانه است.

او ادامه داد: تلاش من این است که اهداف گسترش و پیشرفت دهندگی را پیش بگیرم. اهداف ما در اینجا فقط کتاب امانت دادن نیست بلکه در هر مناسبتی که باشد جشن هایی را برای کوکان تدارک می بینیم و معمولا بالای 100 نفر کودک از این جشن ها استقبال می کنند. با توجه به تعداد بالای کودکان، آنان را به صورت دوره ای دعوت می کنیم تا همه حداقل در یک جشن حضور داشته باشند. سپس در نمایشگاه هایی که برگزار می کنیم همه این کودکان و نوجوانان را دعوت می کنیم تا با فعالیت های هنری دیگر اعضا هم آشنا شوند و ببینند. در این مراسم ها بیشتر مادران هم همراه کودکان خود حضور پیدا می کنند.

وی افزود: در بخش نوجوان سعی ما بر این است تا کتاب هایی را معرفی کنیم که برای آنان مفید باشد و دهن و فکر آنان را باز کند و ابعاد فکری آنان را گسترش دهد. سعی می کنیم کودکان را از مسائل تنش زا دور کنیم.

محمدقلی زاده توضیح داد: چون در این منطقه مدارس بسیاری وجود دارد، برنامه های کتابخوان را به این مدارس نیز می بریم تا دانش آموزان هم کتابخانه منطقه را بشناسند و هم بیشتر به کتابخوانی علاقمند شوند.

او تاکید کرد، هرچه امکانات کتابخانه بیشتر و فضای آن جذب تر باشد مسلما اعضا کودک و نوجوان رغبت بیشتری برای حضور در کتابخانه پیدا می کنند.

سید مصطفی از اعضای جوان کتابخانه نیز علاوه بر استفاده از فضای آرام سالن مطالعات کتابخانه، کتاب های بسیاری به امانت گرفته و خوانده است. او با راهنمایی معلم خود در مدرسه با کتابخانه علامه دهخدا آشنا شده است. به گفته او هم کلاسی هایش نیز با کتابخانه آشنایی دارند. وی اعتقاد دارد که کتابخانه علامه دهخدا با ایجاد شرایط خوب و مناسب برای مطالعه و برگزاری برنامه های مختلف فرهنگی توانسته است فضای خوبی را برای حضور جوانان و نوجوانان منطقه ایجاد نماید.

نازنین زهرا و آرزو از اعضای کودک این کتابخانه گفتند که مدرسه آن ها اصلا کتابخانه ندارد! آن ها این کتابخانه را بهترین و امنترین جا برای بازی و یادگیری در این منطقه می دانند. آن ها در برنامه های مختلف کتابخانه مثل جشن ها، کارگاه های نویسندگی، نقد کتاب و غیره شرکت می کنند. این کودکان همه بعد از ظهرهای تابستان خود را در این کتابخانه گذراندند.

محمدقلی زاده در مورد راه های جذب افراد به عضویت در کتابخانه و ترویج خواندن در بین مخاطبان توضیح داد: اگر بُعد اجتماعی شخصیت افراد شناسایی شود و جامعه از لحاظ فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد، راه های گرایش آنان به سمت مسائل فرهنگی و کتابخوانی یافت می شود. برای مثال منطقه ای که کتابخانه عمومی علامه دهخدای شهر ری قرار گرفته است، چون در حومه شهر واقع است، سطح و علایق فرهنگی افراد متفاوت از مرکز است. ما در اینجا با کار بر روی ابعاد اجتماعی افراد و شناسایی ضعف ها و قوت های فرهنگی آنان فعالیت های خود را گسترش می دهیم. با بررسی مسائل اجتماعی و فرهنگی آنان متوجه می شویم که در چه شاخص هایی بیشتر فعالیت نماییم و از چه طریقی افراد را جذب کتابخانه کنیم. اگر بُعد اجتماعی جامعه مخاطبان را درک نکنیم و سطح خانوادگی و آموزشی افراد را بررسی ننماییم مسلما در فعالیت های کتابخوانی و ترویج خواندن هم موفق نخواهیم بود.

او ادامه داد: در این منطقه اکثر بانوان خانه دار هستند. با توجه به شناختن این شاخصه می دانیم که باید در چه زمینه هایی بیشتر کار کنیم. برای مثال با توجه به نیازهای بانوان منطقه،  فعالیت در زمینه مشاوره های روانشناسی یا علوم عملی یعنی فعالیت های هنری باعث جذب بیشتر آنان به مرکز فرهنگی یعنی کتابخانه می شود. اگر به ابعاد شخصیت اجتماعی افراد توجه نشود، مسلما نمی توان شاخص های فعالیت یک کتابخانه را گسترش داد.

وی با اشاره بر اینکه همیشه در بافت حومه کار کرده است، ادامه داد: با توجه به تجربه خودم اعتقاد دارم که حداقل در این مناطق نباید مردم را فقط برای کتابخواندن به کتابخانه ها دعوت کرد؛ بلکه اگر در کتابخانه ها فضایی برای انجام فعالیت های فرهنگی، برگذاری مسابقات، کارگاه های هنری و غیره انجام شود، مخاطب جذب کتابخانه خواهد شد و حضور او در فضای کتابخانه و مشاهده کتاب ها کم کم در او نسبت به کتاب، ایجاد علاقه خواهد کرد.

محمدقلی زاده با تاکید بر لزوم فعالیت های هنری در کتابخانه ها، افزود: هرچقدر بانوان بیشتر مطالعه کنند ذهنشان بیشتر پرورش می یابد و این پیشرفت را به کودکان خود نیز منقل می کنند. زمانی که مادران برای شرکت در کلاس های هنری وارد فضای کتابخانه ها می شوند کم کم عضو آن هم می شوند، سپس سوال می کنند که چه کتاب هایی را باید بخوانند و کتابخوانی را چطور باید آغاز کنند، علایق خود را مطرح می کنند و برای یافتن کتابی مناسب راهنمایی می خواهند.

او ادامه داد: به همین دلیل این درخواست را از مسئولین دارم تا به ما مجوز دعوت از مشاورین و کارشناسان خانواده را بدهند.

به گفته راضیه محمدقلی زاده، کتابخانه علامه دهخدای شهرستان ری امسال در جشنواره کتابخوانی رضوی در سطح استان تهران اول شد. زیرا تنها کتابخانه ای است که بالای هزار نفر (هزار و 206) شرکت کننده در جشنواره رضوی داشت.

او با اشاره بر اینک سال گذشته نیز این کتابخانه در این جشنواره اول شده بود، توضیح داد: برای جذب شرکت کنندگان خود من تبلیغات گسترده ای انجام دادم. بسیاری از برگزاری این جشنواره اطلاعی نداشتند ولی در هر جمعی که حاضر می شدم در مورد آن و اینکه چرا سه ماه این جشنواره در سطح کشور جریان دارد،  توضیح می دادم و افراد را برای شرکت در جشنواره دعوت می کردم. برای دعوت مردم حتی به منطقه چهار دانگه اسلامشهر رفتم. با همکاری همسرم  در یکی از پادگان های اسلامشهر هم حاضر شدم. به تمام مدارس منطقه حتی مدارس منطقه باقر شهر در نزدیکی بهشت زهرا هم مراجعه کردم و با حضور در پارک منطقه برای جشنواره تبلیغ کردم. برخی از کتاب ها را هم خلاصه کرده بودم و بین مردم توزیع می کردم. ضمنا دعوت مردم به جشنواره رضوی باعث شد تا بسیاری با کتابخانه ما آشنا و عضو آن شوند.

وی در مورد نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: از زمان ریاست عليرضا مختارپور تحول عظیمی در کتابخانه ها به وجود آمد. وی تمام فضاها، امکانات و موجودی نهاد را برای استفاده بهینه مردم از کتابخانه بکار برد. با بازسازی ها و دسترسی راحت به امکانات، فضای بهتری را برای کتابخانه ها ایجاد کرد، همچنین برنامه های خوب و گسترده ای را برای اجرا در کتابخانه ها پایه گذاری نمود.

کاظمی که بیش از 6 سال است عضو کتابخانه علامه دهخدای شهر ری است و هر روز به کتابخانه مراجعه می کند، اعتقاد دارد که این کتابخانه فضای لازم برای جذب مخاطب را داراست؛ زیرا هم همایش ها و کارگاه های آموزشی بسیار خوبی بخصوص برای بانوان این منطقه برگذار می کند و هم برنامه های بسیار متنوعی برای کودکان اجرا می نماید. همچنین فضای بسیار خوبی برای مطالعه ایجاد کرده است.

او برخورد خوب و روی گشاده مسئولین کتابخانه را عامل جذب افراد به این کتابخانه عنوان کرد.