داخلی
»کتابخانه و کتابداری
افزایش بیش از دو برابری شیوع بیماری و فوتی روزانه کشور در آبان نسبت به مهر
به گزارش لیزنا، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست ISC گفت: اطلاعات مستخرج از سامانه نماگرکووید-19(ISC COVID-19 Visualizer) نشان می‌دهد میزان جمعیت کل بیماران کشور با افزایش بیش از 120 هزار نفر بیمار جدید به 545286 نفر در آخر مهر ماه و با افزایش 280 هزار نفر بیمار به 828327 نفر در آخر آبان ماه افزایش یافته است.
دهقانی گفت: بدین ترتیب در مهر ماه روزانه 4000 نفر بیمار جدید و در آبان ماه روزانه حدود 9400 نفر بیمار جدید به جمع مبتلایان اضافه شده است. این به معنای افزایش دو برابری میزان شیوع بیماری در آبان ماه نسبت به مهر ماه می باشد. بدین ترتیب میزان متوسط رشد روزانه مبتلایان کشور از 0.59 درصد در شهریور ماه به 0.84 درصد در مهر ماه و به 1.41 درصد در آبان ماه یعنی بیشترین مقدار ممکن در 6 ماه گذشته رسیده است. اگر این روند ادامه داشته باشد با رشد متوسط روزانه 1.41 درصد در آخر آذر ماه جمعیت مبتلایان در کشور به بیش از یک میلیون و 300 هزار نفر خواهد رسید.
وی افزود: همچنین میزان جمعیت فوت یافتگان کشور در مهر ماه با افزایش بیش از 6 هزار نفر فوتی جدید به 31 هزار نفر در آخر مهر ماه و با افزایش 13 هزار نفر فوتی جدید به 44 هزار نفر در آخر آبان ماه افزایش یافته است. بدین ترتیب در مهر ماه به طور متوسط روزانه 200 نفر فوتی و در آبان ماه بیش از 400 نفر فوتی اضافه شده است. این به معنای افزایش دو برابری میزان فوتی روزانه در آبان ماه نسبت به مهر ماه خواهد بود. بر این اساس میزان متوسط رشد فوتی روزانه کشور از 0.6 درصد در شهریورماه به 0.83 درصد در مهر ماه و به 1.13 درصد در آبان ماه افزایش یافته و اگر این روند ادامه داشته باشد، در آخر آذر ماه جمعیت فوت یافتگان در کشور به بیش از 60 هزار نفر خواهد رسید.
سرپرست ISC در ادامه گفت: میزان متوسط نرخ رشد روزانه فوتی در کشورهای روسیه و فرانسه 1.17 درصد، آلمان 1.15 درصد، ایران 1.13 درصد و سایر کشورهای همزمان یعنی ایتالیا، ترکیه، اسپانیا، انگلیس، کانادا، آمریکا، پاکستان و برزیل همگی زیر یک درصد می باشد. قابل مقایسه بودن میزان رشد متوسط فوتی و حتی جمعیت فوتی کشور با کشورهایی نظیر فرانسه و روسیه با بیش از 2 میلیون بیمار و اسپانیا و انگلیس با بیش از 1.5 میلیون بیمار واقعا نگران کننده است. ضمنا میانگین رشد روزانه فوتی دنیا که از 0.62 درصد در شهریورماه به 0.54 درصد در مهر ماه کاهش یافته بود، مجددا در آبان ماه به 0.65 درصد افزایش یافته است.
نتایج و آمار در سامانه کووید-19 به همراه تحلیل مربوط به 13 کشور همزمان (کشورهایی که انتشار بیماری در آنها تقریبا به طور همزمان پدید آمد) آمده است. کشورهای همزمان عبارت از: چین، ایران، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا هستند.
دهقانی گفت: نمودار 1 روند شیوع بیماری در کشورهای همزمان که تا پایان آبان ماه با جمعیت بیماران کمتر از یک میلیون نفر هستند را نشان می دهد. محور افقی تعداد روزها از اول فروردین ماه تا آخر آبان ماه و محور عمودی تعداد بیماران را نشان می‌دهد. این کشورها عبارت از 5 کشور آلمان، ایران، ترکیه، پاکستان، کانادا و چین می باشد. همان طور که در نمودار 1 مشاهده می‌شود متاسفانه در طول 8 ماه اخیر میزان رشد شیوع بیماری در ایران همواره دارای روند افزایشی با شیب نسبتا ثابتی بوده و جمعیت بیماران کشور از خرداد ماه از تمام کشورهای فوق بیشتر بوده است. مضافا اینکه از شهریور ماه شاهد افزایش شتاب رشد بیماری با شیب و فاصله نسبتا زیادی نسبت به سایر کشورها هستیم. در مقایسه با سایر کشورها ملاحظه می‌شود که روند افزایشی بدون وقفه مشابه ایران فقط در کشور ترکیه و البته با شیب ملایم‌تری وجود دارد. همان طور که در نمودار دیده می‌شود برای سایر کشورها از جمله آلمان، کانادا، پاکستان روند شیوع بیماری در مقطعی ثابت و به تعبیری کنترل شده بود ولی عملا از مرداد ماه شیوع بیماری در این کشورها نیز روند افزایشی و در اواخر مهر ماه این روند به شدت افزایش یافته است و به طور خاص شتاب رشد شیوع بیماری کشور آلمان در آبان ماه افزایش شدیدی یافته به طوری که جمعیت بیماران این کشور از ایران بیشتر شده است.
وی افزود: در نمودار شماره 2 روند افزایش شیوع برای کشورهای همزمان با جمعیت بیمار بیش از یک میلیون و کمتر از دو میلیون نفر نشان داده شده است. این کشورها عبارت از فرانسه، روسیه، اسپانیا، انگلیس و ایتالیا بوده و همان طور که ملاحظه می‌شود در طول 8 ماه گذشته شیب افزایش جمعیت مبتلایان برای کشور روسیه نیز مشابه ایران بدون توقف به صورت افزایشی بوده است. این در حالی است که برای 4 کشور اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و انگلیس روند شیوع بیماری از اواخر اردیبهشت ماه کنترل شده و نرخ شیب منحنی تقریبا صفر شده بود ولی از مرداد ماه (روز 150 ام) به تدریج روند رشد شیوع بیماری به حالت افزایشی بوده و این در مهر ماه شدت بیشتری یافته و به خصوص در کشور فرانسه از آبان ماه شیب رشد شیوع بیماری به شکل بسیار وحشتناکی افزایش یافته و جمعیت بیماران این کشور در اخر آبان ماه از روسیه بیشتر شده است.
به منظور تجزیه و تحلیل آماری و دستیابی به نتایج بهتر با استفاده از اطلاعات مستخرج از سامانه کووید-19 مربوط به 13 کشور همزمان (کشورهای چین، ایران، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا) در طول 8 ماه گذشته آمار مربوطه در جدول 1 نشان داده شده است. در این جدول میزان متوسط رشد روزانه بیماری در هر ماه محاسبه شده است. جهت اطلاع نتایج مربوطه بر اساس رشد متوسط کشورها در آبان ماه به ترتیب صعودی مرتب شده است. همان طور که ملاحظه می‌شود کشورهای ایتالیا با رشد متوسط روزانه 3.73 درصد، آلمان با 2.83 درصد، فرانسه با 2.67 درصد و انگلیس با 2.11 درصد بیشترین میزان نرخ متوسط رشد روزانه شیوع بیماری در آبان ماه را داشته اند.
دهقانی گفت: همان طور که مشاهده می‌شود ایران با رشد متوسط روزانه 1.41 درصد به شرایط 6 ماه قبل یعنی اردیبهشت ماه برگشته است با این تفاوت که جمعیت بیماران در آن زمان 10 هزار نفر و روزانه حدود 100 نفر بیمار جدید اضافه می‌شد ولی در آبان ماه با جمعیت بیماران 830 هزار نفری و متوسط افزایش روزانه حدود 10 هزار نفر بیمار جدید روبرو هستیم که نسبتا زیاد است.
در ادامه جداول 2 و 3 میزان نرخ رشد متوسط روزانه بهبودی و نیز متوسط نرخ رشد فوتی 13 کشور همزمان را در 8 ماه اخیر نشان می‌دهد. میزان نرخ رشد متوسط در واقع متوسط‌گیری متحرک بر روی بازه های زمانی ماهانه بوده و در نتیجه اعداد به دست آمده قابل اعتماد بوده و با مقایسه این شاخص می‌توان به روند انتشار بیماری و نیز کنترل و مقابله با بیماری پی برد. لازم به ذکر است تمام مقادیر محاسبه شده در آبان ماه (ستون 9 جداول) به ترتیب صعودی مرتب شده اند.
|
جدول 1: آمار تحلیلی سامانه نماگرکووید-19 متوسط نرخ رشد روزانه شیوع بیماری (درصد) در 8 ماه گذشته در 13 کشور همزمان (همزمان در شیوع بیماری) |
||||||||
|
آبان |
مهر |
شهریور |
مرداد |
تیر |
خرداد |
اردیبهشت |
فروردین |
کشور |
|
1.12 |
0.93 |
1.01 |
1.46 |
1.7 |
1.96 |
2.46 |
7.92 |
کل دنیا |
|
3.73 |
1.37 |
0.5 |
0.17 |
0.09 |
0.17 |
0.8 |
5.04 |
ایتالیا |
|
2.83 |
1.19 |
0.56 |
0.42 |
0.21 |
0.25 |
0.67 |
7.8 |
آلمان |
|
2.67 |
2.49 |
2.19 |
0.92 |
0.34 |
0.37 |
0.75 |
7.64 |
فرانسه |
|
2.11 |
2.31 |
0.68 |
0.3 |
0.25 |
0.67 |
2.22 |
12.29 |
انگلیس |
|
1.49 |
1.19 |
0.5 |
0.36 |
0.32 |
0.82 |
2.76 |
13.1 |
کانادا |
|
1.41 |
1.5 |
1.63 |
0.87 |
0.21 |
0.17 |
1.14 |
8.32 |
اسپانیا |
|
1.41 |
0.84 |
0.59 |
0.82 |
1.04 |
1.64 |
1.4 |
5.08 |
ایران |
|
1.2 |
0.67 |
0.64 |
1.27 |
1.76 |
1.33 |
2.44 |
14.29 |
آمریکا |
|
1.16 |
0.89 |
0.52 |
0.64 |
1 |
2.21 |
6.71 |
19.62 |
روسیه |
|
0.7 |
0.5 |
0.57 |
0.48 |
0.57 |
0.7 |
1.9 |
20.06 |
ترکیه |
|
0.43 |
0.51 |
0.83 |
1.7 |
2.28 |
4.51 |
6.89 |
14.65 |
برزیل |
|
0.43 |
0.2 |
0.16 |
0.31 |
1.46 |
4.5 |
5.63 |
10.07 |
پاکستان |
|
0.03 |
0.02 |
0.02 |
0.05 |
0.02 |
0.02 |
0.01 |
0.08 |
چین |
همان طور که از جدول 2 پیداست میزان متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی در دنیا از 1.26درصد در شهریور ماه به 0.98 درصد در مهر ماه کاهش و مجددا به 0.88 درصد در آبان کاهش یافته است. با این حال برای ایران میزان متوسط نرخ رشد بهبودی روزانه در شهریور ماه از 0.55 درصد به 0.65 درصد در مهر ماه و 0.99 درصد در آبان ماه افزایش یافته است. در آبان ماه متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی کشورهای ایتالیا (2.38 درصد)، آلمان (2.2 درصد)، کانادا (1.32 درصد)، روسیه (1.17 درصد) و فرانسه (1.11 درصد) وضعیت مناسب تری نسبت به ایران داشته و سایر کشورهای همزمان از جمله آمریکا، ترکیه، برزیل و پاکستان دارای متوسط نرخ رشد بهبودی روزانه کمتر از ایران هستند.
البته باید توجه داشت متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی علاوه بر اینکه تابعی از میزان رشد و انتشار بیماری است، تابعی از مسایلی نظیر طول درمان استاندارد برای ترخیص بیمار، ظرفیت پذیرش بیمار و امکانات بهداشتی کشورها نیز بوده و نمی‌توان انتظار داشت که متناسب با افزایش بیماران با همان نرخ میزان بهبودی افزایش یابد. با این حال میزان کوچک بودن متوسط رشد روزانه انتشار بیماری و بزرگتر بودن متوسط رشد بهبودی نشانه کنترل و مقابله و سرکوب بیماری خواهد بود.
|
جدول 2: آمار تحلیلی سامانه نماگرکووید-19 – متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی (درصد) در 13 کشور همزمان در 8 ماه گذشته |
||||||||
|
آبان |
مهر |
شهریور |
مرداد |
تیر |
خرداد |
اردیبهشت |
فروردین |
کشور |
|
0.88 |
0.98 |
1.26 |
1.89 |
2.09 |
2.94 |
3.99 |
6.82 |
دنیا |
|
2.38 |
0.55 |
0.21 |
0.13 |
0.26 |
1.21 |
3.38 |
8.54 |
ایتالیا |
|
2.2 |
0.72 |
0.56 |
0.3 |
0.25 |
0.39 |
1.93 |
25.16 |
آلمان |
|
1.32 |
1.1 |
0.4 |
0.41 |
1.44 |
1.5 |
4.4 |
25.61 |
کانادا |
|
1.17 |
0.62 |
0.59 |
1.7 |
1.7 |
5.06 |
11.04 |
22.22 |
روسیه |
|
1.11 |
0.49 |
0.3 |
0.23 |
0.22 |
0.63 |
1.76 |
14.68 |
فرانسه |
|
0.99 |
0.65 |
0.55 |
0.79 |
1.34 |
1.65 |
1.85 |
7.98 |
ایران |
|
0.9 |
0.89 |
1.04 |
1.79 |
2.09 |
3.33 |
5.61 |
23.93 |
آمریکا |
|
0.59 |
0.47 |
0.43 |
0.49 |
0.83 |
1.19 |
7.73 |
36.76 |
ترکیه |
|
0.44 |
0.68 |
1.22 |
2.18 |
3.14 |
5.58 |
7.01 |
34.34 |
برزیل |
|
0.2 |
0.18 |
0.23 |
0.93 |
4 |
5.74 |
6.45 |
17.94 |
پاکستان |
|
0.03 |
0.02 |
0.03 |
0.04 |
0.02 |
0.01 |
0.06 |
0.22 |
چین |
|
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
اسپانیا |
|
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
NIL |
انگلیس |
|
جدول 3: آمار تحلیلی سامانه نماگرکووید-19 - متوسط نرخ روزانه فوتی (درصد) در 13 کشور همزمان در8 ماه گذشته |
||||||||
|
آبان |
مهر |
شهریور |
مرداد |
تیر |
خرداد |
اردیبهشت |
فروردین |
کشور |
|
0.65 |
0.54 |
0.62 |
0.89 |
0.91 |
1.22 |
2.29 |
10.19 |
دنیا |
|
1.17 |
0.83 |
0.61 |
0.86 |
1.48 |
3.52 |
7.12 |
21.69 |
روسیه |
|
1.17 |
0.28 |
0.09 |
0.04 |
0.06 |
0.19 |
1.18 |
15.47 |
فرانسه |
|
1.15 |
0.18 |
0.06 |
0.06 |
0.08 |
0.3 |
1.92 |
18.58 |
آلمان |
|
1.13 |
0.83 |
0.6 |
1.13 |
1.4 |
0.97 |
1.11 |
5.15 |
ایران |
|
0.93 |
0.11 |
0.03 |
0.04 |
0.05 |
0.25 |
1.03 |
7.16 |
ایتالیا |
|
0.81 |
0.77 |
0.72 |
0.33 |
0.37 |
0.54 |
2.48 |
25.93 |
ترکیه |
|
0.73 |
0.39 |
0.2 |
0.05 |
0.02 |
0.07 |
1.03 |
12.26 |
اسپانیا |
|
0.7 |
0.19 |
0.03 |
0.04 |
0.1 |
0.21 |
2.48 |
18.45 |
انگلیس |
|
0.48 |
0.22 |
0.06 |
0.08 |
0.18 |
1.19 |
4.75 |
18.52 |
کانادا |
|
0.46 |
0.36 |
0.43 |
0.72 |
0.55 |
0.89 |
2.83 |
20 |
آمریکا |
|
0.41 |
0.14 |
0.11 |
0.34 |
1.7 |
4.37 |
6.48 |
15.3 |
پاکستان |
|
0.28 |
0.42 |
0.62 |
1.16 |
1.56 |
3.45 |
7.03 |
23.7 |
برزیل |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0.01 |
1.2 |
چین |
همان طور که از جدول 3 پیداست میزان متوسط رشد روزانه فوتی در دنیا که از 0.62درصد در شهریور ماه به 0.54 درصد در مهر ماه کاهش یافته بود مجددا به 0.65 درصد افزایش یافته است. متاسفانه در ایران میزان متوسط نرخ رشد روزانه فوتی در سه ماه گذشته روند افزایشی یافته و از 0.6 درصد در شهریور ماه به 0.83 درصد در مهر ماه و مجددا در آبان ماه به 1.13 درصد افزایش یافته و در میان کشورهای یاد شده جایگاه سوم را دارد. بر اساس محاسبات انجام شده روسیه (1.17 درصد)، فرانسه (1.17 درصد)، آلمان (1.15 درصد) و ایران (1.13 درصد) بیشترین میزان متوسط رشد فوتی روزانه را در میان کشورهای همزمان (ایران، روسیه، ترکیه، برزیل، اسپانیا، آمریکا، فرانسه، کانادا، انگلیس، آلمان، پاکستان و ایتالیا و چین) داشته اند.
نمودار 3 میزان متوسط نرخ رشد روزانه شیوع بیماری، متوسط نرخ رشد روزانه بهبودی و نیز متوسط نرخ رشد روزانه فوتی ایران را در 8 ماه گذشته نشان می‌دهد. ملاحظه می‌شود که میزان متوسط نرخ رشد روزانه فوتی که تا شهریور ماه روند نزولی داشت، روند افزایشی یافته و متوسط رشد فوتی در دو ماه آخر (مهر و آبان) از میزان متوسط بهبودی بیشتر شده است.
نمودار 4 مقایسه میزان فوتی کشورهای همزمان با میزان جمعیت بیماران کمتر از یک میلیون و پانصد هزار نفر را نشان می‌دهد. دقت شود که کشورهای انگلیس، اسپانیا، ایتالیا حوالی 1.5 میلیون بیمار و کشورهای فرانسه و روسیه بیش از 2 میلیون بیمار دارند. همان طور که از نمودار 4 ملاحظه می‌شود روند تغییر میزان فوتی روزانه در کشورهای انگلیس، ایتالیا، فرانسه و اسپانیا از اواخر اردیبهشت ماه الی مهرماه تقریبا ثابت بوده ولی از آبان ماه میزان فوتی روزانه روند افزایشی به خود گرفته است. این مساله در کشورهای آلمان، ترکیه، کانادا، پاکستان و چین البته با جمعیت فوتی روزانه کمتر نیز مشاهده می‌شود.
اما در مورد دو کشور ایران و روسیه روند تغییر فوتی روزانه در طول 8 ماه گذشته دائما افزایشی بوده و متاسفانه میزان شیب افزایش فوتی روزانه ایران از مهر ماه شتاب بیشتری گرفته به طوری که در اواخر آبان ماه از میزان فوتی روزانه اسپانیا نیز پیشی گرفته است. اگر این روند ادامه یابد در آینده نزدیک این میزان فوتی از کشورهای فرانسه، ایتالیا و حتی انگلیس فراتر خواهد رفت. این در حالی است که اکنون جمعیت مبتلایان برخی از این کشورها بیش از دو برابر ایران است.
میزان کل جمعیت بیماران در دنیا تا پایان آبان ماه برابر با 57898991 نفر بوده که ایران با 828377 نفر و سهم 1.43 درصد در جایگاه 14 دنیا قرار دارد. ضمنا سهم ایران در مهر ماه 1.31 بود که در آبان ماه به 1.43 افزایش یافته است. کشورهای آمریکا با سهم 21.2 درصد، هند با سهم 15.6 درصد و نیز برزیل با سهم 10.4 درصد در جایگاه های اول الی سوم قرار دارند. ضمنا سهم کشور آمریکا در مهر 20.76 درصد، هند 18.64 درصد و برزیل 12.85 درصد بوده است.
میزان کل فوتی دنیا تا آخر آبان ماه برابر با 1376858 نفر بوده که ایران با 43896 نفر فوتی و سهم 3.18 درصد در جایگاه هشتم قرار دارد. ضمنا در مهر ماه با سهم 2.75 درصدی در رتبه دهم قرار داشت. ضمنا کشورهای آمریکا، برزیل و هند نیز به ترتیب با سهم فوتی 18.9 درصد، 12.2 درصد و 9.6 درصد در جایگاه های اول تا سوم قرار دارند. ضمنا در مهر ماه سهم کشور آمریکا 20 درصد، برزیل 13.71 درصد و هند 10.26 درصد بود که در آبان به طور نسبتا قابل ملاحظه ای کاهش یافته است.
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، جهت تسریع فرایند اطلاع رسانی در زمینه یافته های جدید علمی در مورد ویروس کووید-19 و کمک به پژوهشگران، سیاست‌گذاران حوزه سلامت و عموم مردم و نیز پاسخ دهی مطلوب به همه گیری جهانی، سامانه نماگرکووید-19 (ISC COVID-19 Visualizer) را از ابتدای بروز بیماری راه اندازی کرده است. اطلاعات این پایگاه شامل جدیدترین مقالات علمی تمام متن منتشر شده و پیش چاپ و نیز آمار مربوط به وضعیت انتشار بیماری بر اساس نقشه جهانی از وضعیت همه‌گیری بیماری کووید-19 بوده و با جستجو در آن تازه ترین آمار مبتلایان، مرگ و میر، درمان‌شدگان و همچنین نسبت های ابتلا به جمعیت به تفکیک هر کشور و مقایسه بر اساس نمودار زمانی-مکانی قابل مشاهده است. آدرس وبگاه این سامانه https://maps.isc.gov.ir/covid19/)) بوده که از طریق وبگاه اصلی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) https://www.isc.gov.ir)) در دسترس می‌باشد. این سامانه همچنین به درخواست سازمان همکاری های اقتصادی کشورهای عضو دی هشت (D8) برای بهره برداری کشورهای عضو، در فروردین ماه با حضور نمایندگان کشورهای عضو این سازمان به دعوت مرکز بهداشت و حمایت اجتماعی سازمان D8(D8-HSP) و نیز مرکز بهداشت جهانی(Chatham House) لندن به صورت ویدیو کنفرانس رونمایی و در وبگاه آن سازمان به آدرس (http://developing8.org/) قرار گرفت.
در حال حاضر حدود 18009 مدرک از آخرین یافته های علمی در خصوص ویروس کووید-19 در قالب مقاله تمام متن چاپ شده و پیش چاپ در این سامانه در دسترس محققان و پژوهشگران قرار دارد و البته این اطلاعات به طور روزانه به روز رسانی می‌شود. از این تعداد پژوهش، کشورهای آمریکا، چین و انگلیس به ترتیب با 2812، 2406 و 1224 مقاله بیشترین مشارکت علمی را در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در این حوزه داشته اند. سایر کشورها از جمله ایتالیا (1179 مدرک)، فرانسه (447 مدرک)، کانادا (439 مدرک)، هند (417 مدرک)، آلمان (412 مدرک) و استرالیا (335 مدرک) به ترتیب در جایگاه های چهارم الی نهم قرار دارند. ضمنا کشور ایران با 283 مقاله جایگاه دهم دنیا را در پژوهش و تحقیق و یافته های جدید در خصوص ویروس کووید-19 دارد.
در این سامانه همچنین مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های صادر شده توسط سازمان‌های معتبر دنیا از جمله سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حوزه بهداشت، سلامت و مقابله با شیوع بیماری کووید –19 قرار دارد که می‌تواند مورد استفاده عموم قرار گیرد.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.