پشتیبانی از استانداردهای مختلف؛ معیارهای ارزیابی نرم افزارهای کتابخانه دیجیتال + فیلم

 به گزارش لیزنا، در ادامه نشست‌های دورهمی علمی کتابداران با موضوع «مفاهیم کتابخانه دیجیتال: معیارهای ارزیابی نرم افزارهای کتابخانه دیجیتال» در کتابخانه آیت الله بروجردی قم سید مهدی طاهری، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در مورد ورودی ها و خروجی ها به نرم‌افزار و بحث ذخیره سازی فراداده صحبت کرد.

وی گفت: هر سیستم نرم‌افزار کتابخانه ای حتماً باید یک بیس فراداده ای داشته باشد. همه سیستم‌ها یک main system و sub system دارند. در نرم افزارهای کتابخانه ای سیستم اصلی metadata است و سایر سیستم‌ها فرعی هستند. مثلاً holding یا authority ها یا حتی ماژول های مختلف مثل سیستم امانت از سیستم اصلی خدمات می‌گیرند.

طاهری ادامه داد: همه سیستم‌ها ممکن است از یک یا چند استاندارد فراداده ای و یا یک یا چند پروفایل کاربردی به عنوان بیس استفاده کنند که پایه ذخیره سازی آنهاست. مثلاً مارک؛ هر متادیتایی که قرار است در آن ایجاد شود باید بر پایه مارک باشد اما می‌تواند ورودی و خروجی های مختلف در قالب استانداردهای دیگر داشته باشد. مثلاً MODS را به صورت import یا ورودی دریافت می‌کند و خود سیستم با استفاده از یک نرم‌افزار مبدل آن را تغییر می‌دهد و سپس خروجی استاندارد هم بدهد مثل دابلین کور.

طاهری تأکید کرد: این سه مورد باید در ارزیابی نرم‌افزارها مورد توجه قرار گیرد. مثلاً نرم افزاری که ادعا میکند MODS را پشتیبانی میکند در چه سطحی این کار را انجام میدهد؟ ورودی، دخیره سازی و یا خروجی؟

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: وقتی نرم اقزاری از استانداردهای ورودی و خروجی های مختلفی پشتیبانی کند، تعاملش با سایر سیستم‌ها بالاست.

وی در ادامه افزود: در بررسی نرم‌افزارها اینکه چه قالب هایی را پشتیبانی میکنند مهم است اینکه آیا امکان import فایل‌ها در قالبهای خاصی امکان پذیر است یا خبر.

او ادامه داد:خیلی از کتابخانه‌ها هیبرید هستند و هم اشیای فیزیکی و هم الکترونیکی را نگهداری میکنند بنابراین نرم‌افزارها باید این قابلیت را برای دخیره سازی اشیاء فیزیکی داشته باشند. استاندارد دابلین کور خیلی برای اشیاء فیزیکی خوب نیست چون خیلی از عناصر را ندارد. مادس هم همینطور، هرچند خیلی از عناصر را پشتیبانی میکند اما کلاً برای منابع الکترونیکی تهیه شده است.

طاهری در ادامه معیار های ارزیابی نرم افزارهای کتابخانه دیجیتال گفت: امکان استخراج خودکار عناصر فراداده ای مربوط به شیء دیجیتال یکی از معیارهاست. اینکه یکسری داده‌های فتی را درباره فایل دیجیتال خود سیستم به صورت خودکار استخراج کند. این یک معیار مناسب برای ارزیابی است.

بحث بعدی این است که شیء دیجیتال پیوست می‌شود یا اینکه در همان سیستم ذخیره می‌شود و میتوان آن را مدیریت کرد. همچنین امکان دخیره سازی اشیای دیجیتالی به صورت فایل وجود دارد که بتوان آن را دانلود کرد یا با استفاده از برنامه‌های دیگر از آن استفاده کرد.

وی امکان انتقال گروهی اشیای دیجیتال به سیستم را یکی دیگر از معیارها بر شمرد و گفت: اینکه بتوانیم فایلهای تمام متن را به صورت گروهی وارد کنیم مهم است. مساله ای که در اینجا مطرح میشود این است که هر متنی که وارد سیستم می‌شود حتماً باید متادیتا داشته باشد اگر می‌خواهید 100 منبع وارد کنید حتماً قبل از آن باید متادیتا های آن را وارد کرده باشید. اینجا ضروری است که یک تطابقی بین اسم فایل و آن متادیتا برقرار باشد مثل DOI یا ISBN که مشخص شود هر منبع متعلق به کدام متادیتا است.

طاهری گفت:امکان پشتیبانی از قالبهای ناهمگون اشیای دیجیتالی که همان unknown plugin ها هستند یکی دیگر از معیارهاست. اینکه اشیاء در قالبهای متفاوتی ذخیره شده باشند و نرم‌افزار از آنها پشتیبانی کند. همچنین امکان تنظیم ذخیره و بازیابی اشیای دیجیتالی که مثلاً خود شیء تمام متن نیز ایندکس شود، آیا با متادیتا همزمان جستجو شود، یکی دیگر از معیارهاست.

وی در پایان امکان ذخیره سازی نسخه های آرشیوی و نمایشی شیء به نفکیک و همچنین قابلیت تبدیل منابع ورودی به قالبهای نمایش مطلوب کاربر را از معیار های دیگر نرم افزارهای کتابخانه دیجیتال عنوان کرد.