آینده کتابخانه‌ها در حوزه دیجیتال خواهد بود

 به گزارش لیزنا، این نشست با حضور «محمد زره ساز» عضو هیئت مدیره انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی و دبیر علمی کنگره پنجم متخصصان علوم اطلاعات، علی زرافشان - معاون اسناد ملی، فریبرز خسروی – رئیس انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران و معاون کتابخانه ملی، سمیه توحیدلو - معاون پژوهش و منابع دیجیتال، صالح زمانی - مشاور ریاست سازمان در اموربین الملل و هانیه گرائیلی - مدیرکل حوزه ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

زره ساز در ابتدای این نشست سخنرانی خود را با عنوان «آینده علوم اطلاعات، کتابخانه‌ها و آرشیوها با توجه به تحولات نوپدید» ارائه کرد. وی در ابتدای سخنرانی خود گفت که با توجه به تم اصلی پنجمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات در رابطه با آینده علوم اطلاعات، کتابخانه‌ها و آرشیوها به دنبال آن است که در این نشست، تنها مسئله را تشریح و اهمیت موضوع را تبیین کند. ایشان مدعی شد که در این رابطه پژوهش‌ها و فعالیت‌های معدودی با رویکرد علمی انجام شده و در این باره دچار فقر پژوهشی و نظری هستیم.

مسئول کمیته پژوهش انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران در رابطه با اهمیت آینده پژوهش در حوزه علوم اطلاعات به تبیین عوامل و ویژگی‌های تأثیرگذار بر شرایط حضور کارآمد در فضای آینده اشاره کرد و با ذکر شواهدی مدعی شد که اغلب متون موجود در این حوزه حاوی پیش‌گوئی‌ها هستند که در اغلب موارد غیردقیق و نادرست از کار درآمده‌اند.

وی ادامه داد که اخیراً با استفاده از روش‌های پژوهشی حوزه آینده پژوهی، پژوهش‌هایی انجام شده و یا در حال انجام است تا سناریوهای آینده قابل پیش‌بینی انواع کتابخانه‌ها را مشخص کند اما در این حوزه نیاز به کار جدی‌تری وجود دارد. زره سازمواردی چون حفظ میراث دانش بشری (خاصیت دژنبشتی)، فراهم کردن دسترسی مردم به داده‌ها و اطلاعات، توسعه دانش، بهبود مهارت‌ها و انواع سواد مردم، توسعه دموکراسی، توسعه همگرائی اجتماعی مردم از طریق اشتراک دانسته‌ها و تجربه‌ها و تربیت نیروی انسانی بادانش و کارآمد را از ارزش‌های پایدار حوزه علوم اطلاعات و کتابداری دانست که در آینده نیز مورد توجه خواهند بود.

او همچنین مواردی چون فناوری، اقتصاد اطلاعات، شکاف اطلاعاتی و دیجیتالی، جنبش‌های اجتماعی و علمی، کتابخانه و آرشیو به عنوان یک مکان، تعامل با حوزه‌های علمی و حرفه‌ای مرتبط، نظام‌های دانشگاهی وجریان‌ها و تحولات سیاسی را از جمله روندها و عوامل تأثیرگذار بر آینده علوم اطلاعات، کتابخانه‌ها و آرشیوها دانست و اعلام کرد که بر اساس پژوهش‌ها و نظرسنجی‌های انجام شده در رابطه با رویکرد کتابخانه‌ها در آینده پیش‌بینی شده است که حرکت بیشتر به سمت بهره‌گیری و ترویج هرچه بیشتر فناوریهای نوین، انجام فضاسازی‌های مختلف جهت بهبود ارتباطات اجتماعی و ترغیب کارهای آزمایشگاهی و نوآورانه برای تولید محتوا و توانمندسازی و تأمین نیازهای مهم مردم خواهد بود.

زره ساز در پایان سخن خود از همه صاحبنظران دعوت کرد تا دیدگاه خود را در رابطه با نقش و وظایف انجمن در مواجهه اثربخش با این موضوع اعلام کنند.

در قسمت دوم این نشست، پاول هاوکینز؛ مدیر نظام کتابخانه ای و بنیاد کتابخانه‌های کنزاس، نیز از طریق ویدئو کنفرانس در این نشست حضور یافت و سخنرانی خود با عنوان «planning for public libraries and proverb "Tethering the Camel » را ارائه کرد.

وی در ابتدای سخنرانی به نمونه‌هایی از دانسته‌های خود در رابطه با کتابخانه‌ها و فعالیت‌های کتابداران ایرانی اشاره کرد و از دست‌اندرکاران نشریه آی بولتن برای ارائه این اطلاعات مهم به زبان انگلیسی تشکر کرد.

هاوکینز درباره آینده کتابخانه‌ها، گفت: کتابخانه صرفاً جنبه فیزیکی ندارند و تحت تأثیر فناوری‌ها هستند. کتابخانه‌ها باید در حوزه محصولات الکترونیک، فروش کتاب و ایجاد فضاهای دیگر فعال باشند.

مدیر نظام کتابخانه ای و بنیاد کتابخانه‌های کنزاس با بیان اینکه، کتابخانه‌های پیشرفته در حوزه دیجیتال خدمات متنوعی را ارائه می‌دهند، اضافه کرد:  در آینده تغییراتی در ساختمان کتابخانه‌ها ایجاد خواهد شد و در این زمان در کنار توکل به خداوند لازم است حرکتی جدی آغاز شود و برنامه ریزی درستی برای مشخص کردن جایگاه جدید کتابخانه‌ها پیش بینی شود.

وی کیفیت منابع دیجیتال را نیز حائز اهمیت دانست و ادامه داد: کتابخانه‌ها از طریق خدمات مختلف به ابداعات و ابتکار عمل‌های جدید در ارتباط با حوزه دیجیتال نیاز دارند و آینده کتابخانه‌ها با توجه به تحولات دیجیتال ترسیم خواهد شد.

در ادامه نشست، حضار دیدگاه‌های خود را بیان کردند. علی زرافشان معاون آرشیو ملی گفت: آرشیوها باید به نحوی باشند که مردم در کانون آن قرار داشته باشند. فقط کتابخانه‌ها نیستند که نگران آینده هستند، این امر در حوزه دانشگاه و آموزش و پرورش با عناوینی نظیر مرگ مدرسه مطرح است.

معاون اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران محوریت مردم را به عنوان نگرش امروز مطرح کرد و افزود: تمامی عرصه‌های زندگی در حال تحول است و در حوزه کتاب و کتابخانه اگر اصالت را به کتاب بدهیم این دغدغه وجود دارد اما اگر اصالت را به مطالعه و کتابخوانی بدهیم می‌توان گفت فقط قالب تغییر یافته است.

دکتر خسروی، دکتر صمیعی، دکتر زمانی، دکتر افشار، دکتر نوذری و دکتر نشاط از جمله افراد دیگر حاضر در نشست بودند که دیدگاه‌های خود را در رابطه با سخنرانی ارائه شده عنوان داشتند.