آمارهایی اجرایی از کنگره دوم

لیزنا، رضا رجبعلی بگلو، عضو هیئت مدیره انجمن کتابداری وعضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ابرانداک): کنگره دوم در تاریخ 15 و 16 آبان ماه 1395 برگزار شد و یک تجربه دیگر هم به پایان رسید.کنگره نخست نیز در تاریخ 16 و 17 آبان سال 1394 و البته با تفاوت‌هایی برگزاری شده بود که داور ما شما عزیزان هستید که باید قضاوت کنید و ارزیابی خودتان را از کنگره بگوئید و بنویسید تا از هم اکنون که در راه کنگره سوم هستیم،‌ بتوانیم با نظر شما نقاط ضعف را به حد اقل برسانیم و نقاط قوت خود را توسعه دهیم. بفرمائید حتی نسبت به کنگره اول چه چیزهایی بهتر شده بود و چه کاستیهایی مشاهده کردید که در نخستین کنگره  بهتر برگزار شده بود و در مورد محتوا نیز باید از شما بشنویم که آیا از تالارها با دست پر بیرون می‌آمدید یا خیلی باید کار کنیم تا رضایت شما را جلب کنیم.

 از بعد اجرا، کنگره نخست هم از نظر تعداد نشست‌ها متفاوت بود و هم از نظر تنوع برنامه ها و اضافه شدن بخش جایزه‌های ملی،‌ و مسابقه دانشجویی خواندن، دانستن،‌توانستن. و علاوه بر اینها ارزیابی‌های متعدد قبل از کنگره، در زمان برگزاری و حال با جمع‌بندی نتایج ارزیابی‌ها بعد از کنگره بهتر می توانیم نقاط ضعف خود را شناسایی کنیم و علاوه بر همه این‌ها بیانیه پایانی نشست‌ها است که در کنگره دوم شیوه‌مند و با دقت و وسواس بیشتری پیگیری و منتشر شد.

 اگر بخواهیم مقایسه‌ای ظاهری نیز میان دو کنگره اول و دوم داشته باشیم باید گفت که کنگره نخست با 10 نشست برگزار شد اما کنگره دوم با 15 نشست به پایان رسید. در کنگره اول یک جایزه اعلام شده بود، که کسی هم امتیاز لازم برای جایزه ملی نیاورد و در کنگره دوم با تدوین شیوه نامه جوایز ملی که چند ماه قبل از کنگره منتشر شد، ‌انجمن برای دومین کنگره نظام مند تر و آماده تر به میدان آمد و برای سه جایزه ملی " پوری سلطانی"، "‌عباس حری" و" نورالله مرادی" آثار دریافتی قابل تقدیر و برگزیده اعلام شدند و جوایزی نیز از سوی پشتیبانان به برگزیدگان این جایزه ها هدیه شد. همچنین برای نخستین بار، "همایش کسب‌وکارهای محتوامحور" با حضور شناخته شده‌ترین کسب‌وکارهای اینترنتی در کشور در کنگره دوم کلید خورد.

نقطه قوت دیگری که خود از بعد اجرایی برای این کنگره می توانم نام ببرم حضور گرم و پرشور دانشجویان و به ویژه دانشجویان کارشناسی در همه مراحل اجرایی بود. به علاوه مسابقه خواندن، دانستن، توانستن که به شناسایی دانشجویان کتابخوان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی اختصاص یافته بود و شور و حالی زیبا داشت. دانشجویان از کتابهایی که خوانده بودند و افراد موثر در کتابخوان شدن خود صحبت کردند که بیشتر مادران بودند و بعد معلمان و پدران و به سوالهایی درباره آنچه خوانده بودند پاسخ دادند و برای ما شعف انگیز بود که با وجودی که امکان اطلاع رسانی کافی وجود نداشت و دیر به فکر افتاده بودیم و با وجودی که فقط دانشگاههای تهرانی شرکت کردند، باز هم برنامه ای شاد و پر جنب و جوش داشتیم و با چهره های کتابخوان رشته آشنا شدیم. در این بخش جای دانشجویان پسر بسیار خالی بود.

غیر از این تفاوتها در برنامه ها، کنگره دوم در دو بخش مورد ارزیابی واقع شد: ارزیابی پیش از کنگره و ارزیابی هنگام کنگره. ارزیابی پیش از کنگره بر پایه تجربه‌ها و بازخوردهایی پایه‌ریزی شد که از میان طیف نسبتاً گسترده‌ای از علاقمندان به‌دست آمد. نشست‌هایی که برای ارزیابی کنگره نخست، کمتر از یک ماه پس از همان کنگره آغاز شد و تا چند نشست در جلسه‌های بعدی انجمن ادامه یافت. یکی از نتایج این ارزیابی‌ها که با هدف بهبود برگزاری کنگره دوم انجام شد این بود که دستِ کم برخی از نشست‌ها گویا بر هیچ محوری استوار نبودند و حاشیه‌های فراوانی را با خود به همراه داشتند.

یکی از مشکلات کنگره نخست این بود که دبیران و پنلیست‌های محترم و همچنین برخی از حاضران نشست‌ها بیشتر بر طبق تجربه‌های سخنرانی خود در محیط دانشگاهی یا حرفه‌ای عمل می‌کردند. بدین معنی که بیشتر وقتِ نشست را به بیان دیدگاه‌های خود می‌پرداختند و کمتر فرصت و اجازه صحبت کردن برای حرفه‌مندان و تجربه‌های حرفه‌ای آن‌ها فراهم می‌شد. بر این اساس، کمیته اجرایی کنگره همراه با برخی دوستان و اعضای هیئت مدیره انجمن به این نتیجه رسیدند که برای کنگره دوم به یک شیوه نامه یا سبک مدون مدیریت نشست نیازمند هستیم. در این سبک، کلیت شیوه مدیریت نشست‌ها برای دبیران پنل، پنلیست‌ها و حاضران در نشست‌ها مورد اشاره قرار گرفته بود. در کل شیوه نامه توصیه ای بود به دبیران پنل و دبیران آزاد بودند که اگر لازم است، شیوه خاص خود را داشته باشند. البته برخی از نشست‌ها هم پیش از برگزاری نشست اعلام کردند که به سبب برخی تمایزها، تمایل دارند یک سخنران داشته باشند و البته بر همین اساس نیز عمل کردند. با این‌حال، در این شیوه مدیریت نشست نزدیک به یک سوم (35 دقیقه از 110 دقیقه) به دبیران پنل و پنلیست‌ها اختصاص داشت و دو سوم بقیه متعلق به حضار بود تا همان تجربه‌ها و دیدگاه‌ها (البته با تأکید بر حرفه‌مندان) بیان شود. البته دبیران و پنلیست‌ها در پاسخ به هر یک از پرسش‌ها و دیدگاه‌های مطرح شده می‌توانستند دیدگاه خود را البته با رعایت اعتدال و پرهیز از پرداختن به حاشیه‌ها مطرح کنند. در جدول زیر می‌توانید برنامه زمان‌بندی برگزاری نشست‌ها در کنگره دوم را ببینید.

با این‌حال همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، افزون بر این سبک مدیریت، نشست‌های کنگره هم از نظر تعداد و هم از نظر موضوع‌های فرعی با تغییراتی همراه بود. در جدول زیر می‌توانید مقایسه‌ای میان نشست‌های برگزار شده در این دو کنگره را مشاهده کنید.

همانگونه که می‌توان در جدول بالا مشاهده کرد، یک نشست (علم سنجی) از نشستهای سال گذشته در این کنگره فعال نبود و اما به‌جز نشست "دسترسی آزاد به اطلاعات از شعار تا واقعیت" که به‌عنوان شعار کنگره دوم در نظر گرفته شده بود و افزون بر سال پیش مطرح شد، 5 نشست جدید به نشست‌های کنگره نخست افزوده شد. این نشست‌ها عبارت بودند از: 1) موزه ها و مسایل آن: موزه‌ها به عنوان سازمان‌های اطلاع‌رسانی؛ 2) کتابخانه‌های کودک و آموزشگاهی: نقش کتابدار در این مراکز؛ 3) اطلاعات سبز: کتابخانه، مبدائی برای تفکر محیطِ زیستی؛ 4) آرشیوها و مراکز اسنادی: آرشیو و مسایل آن؛ و 5) مسایل نشر: چالش‌های نشر تخصصی علم اطلاعات. ارزیابی نشست‌های برگزار شده نیز برای نخستین بار در کنگره دوم انجام شد. این کار با مشارکت بیش از 20 نفر از حرفه‌مندان، دانشجویان دانشگاه و بر پایه سبک مدیریت نشست‌ها که پیشتر گفته شد، اتفاق افتاد که نتایج آن نیز به‌زودی به دبیران نشستها و پنلیست‌ها اعلام خواهد شد. همچنین یک ارزیابی عمومی از چگونگی برگزاری کنگره از همه حاضران و شرکت‌کنندگان انجام شد که می‌تواند برای بهبود عملکرد کنگره سال بعدی مورد استفاده واقع گردد.

نکته پایانی که در این میان می‌توان اشاره کرد حضور بیش از 70 نفر اعضای پنل (دبیر پنل و پنلیست) و بیش از 300 نفر از اعضای هیئت علمی و حرفه‌مندان در کنگره دوم بود که اگر ثبت‌نام کنندگان غیر حضوری را به این آمار بیفزاییم به آماری قابل توجه از جامعه علمی و حرفه‌ای می‌رسیم. این حجم و گستردگی از شرکت‌کنندگان نشان می‌دهد پویایی خوبی توسط کنگره ایجاد شده است و همگی باید برای سال‌های بعد به فکر تقویت و ارتقاء عملکرد و کارکرد این کنگره باشیم.

رجبعلی بیگلو، رضا. «آمارهایی اجرایی ازکنگره دوم». سخن هفته لیزنا، شماره ۳۱4. 8 آذر ۱۳۹۵.