«آسیب شناسی ترجمه در کتاب های دانشگاهی» مورد بحث و بررسی قرار گرفت

به گزارش خبرنگار لیزنا، نشست آسیب شناسی ترجمه در کتاب های دانشگاهی با حضور دکتر احمد شاکری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، محمد رضا اربابی، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان و مهندس مریم رونق، دبیر نشست روز شنبه 24 اردیبهشت 1401 در سرای علمی-فرهنگی دانشگاهی سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

دکتر احمد شاکری در ابتدای نشست گفت: نگاه آینده پژوهانه در حوزه مترجمی برای مواردی که مد نظرمان است و همین طور برای راهی که در پیش رو داریم حیاتی و مهم است.

شاکری با اشاره به کلید واژه های عنوان نشست گفت: ما در حد فاصل بین دو مقوله بسیار مهم هستیم که بین آن چیزی است که ما نمایش می دهیم و واجبات ملی و جهانی تعیین کرده است. تنها ابزاری که به ما کمک میکند که این فاصله را کم کنیم ابزاری به نام ترجمه هست، در واقع ترجمه زوایا و نگاه های ویژه ای دارد.

شاکری در ادامه تاکید کرد: کلمه کتاب دانشگاهی ما را محدود کرده است ما با ترجمه از یک جغرافیا به جغرافیایی دیگر سفر میکنیم و در ترجمه از زبان فارسی به زبان های دیگر و از زبان های دیگر به زبان فارسی صحبت میکنیم. متاسفانه ما نتوانستیم آن طور که شایسته این صنعت هست مسیر خودمان را وارد حوزه علمی کنیم.  اگر به ترجمه هایی که تا به حال انجام شده دقت کنیم در میابیم که این ترجمه ها بسیار افسار گسیخته صورت گرفته است. رصد های دانشگاهی ما را به این نکته می رساند که ما در یک کتاب چندین ترجمه دانشگاهی داریم که خود استاندارد های این موضوع هم جای بحث و گفت و گو دارد.

وی در ادامه با بیان دیدگاه جغرافیایی ترجمه که ناظر بر آمار صادرات و واردات کتابهاست بخش ابتدایی سخن خود را به پایان رساند.

محمد رضا اربابی در ادامه نشست گفت: ما عموما در حوزه آسیب شناسی درجا زده ایم و در تمام بخش ها و به عنوان کسانی که باید از این فرصت بهره بگیرند از فرصت استفاده نکردیم. در حوزه نشر دانشگاهی با توجه به اینکه در بسیاری از حوزه ها مولد و تولید کننده دانش نیستیم جای تاسف دارد ولی اینکه چگونه این برونداد شکل میگیرد جای بحث و گفت و گو دارد. ما در حوزه نشر دانشگاهی در چه وضعیتی به سر میبریم و با توجه به شرایط کرونا و حضوری نبودن کلاس های درس و به طور کلی با توجه به نبود مسأله کپی رایت در داخل، ناشران دانشگاهی از آثار خودشان چگونه دفاع کنند.

اربابی موضوعاتی را در رابطه با ترجمه و تالیف و مسأله کپی رایت مهم شمرد و گفت: تفکیک در نشر دانشگاهی در بخش کودک و نوجوان وجود ندارد برای همین دست ما برای آسیب شناسی خالی است ما باید حتما دست پری از داده ها داشته باشیم تا بتوانیم آن داده ها را تبدیل به اطلاعات مفید کنیم.

احمد شاکری در ادامه نشست گفت: وقتی راجع به حوزه کتاب دانشگاه و پیوندش با کتاب صحبت کنیم دچار دوگانگی خواهیم شد. ما برای جمع آوری کتب دانشگاهی دچار مشکلات عدیده ای هستیم. دانشگاه های ما ناشران دانشگاهی دارند که در حوزه ترجمه موضوعی هستند و بیشتر در حوزه ترجمه فعال بودند و در انتشارات دانشگاه ها از زبان فارسی به زبانی دیگر ترجمه انجام میدادند ولی بازار هدف خود را نمی شناختند. وقتی همکاران بدون توجه به مخاطب شناسی و رفتار شناسی یک کتاب ترجمه آن را انجام می دهند این حرفه دچار دوگانگی مخاطب خواهد شد. ما باید راهی پیدا کنیم که سازمانی بپذیرد این حوزه را سازماندهی کند. سیاست- حمایت و نظارت بیش تر زحمت این نهاد ها روی حیطه خصوصی و نیمه خصوصی گذاشته شده است. باید از آسیب شناسی گذشت و یک نقشه راهی برایش پیدا کرد. این حوزه حوزه ای است که باید با حمایت گره بخورد مثل طرح گرنت که مورد حمایت واقع شد.

شاکری در پایان تاکید: باید به آن چیزی که اسمش را هم افزایی گذاشته ایم دقت کنیم تا از خروجی های بی سر و سامان جلوگیری کنیم. اگر نتوانیم مترجم خوبی تربیت کنیم مجبور می شویم که از ترجمه های دیگران استفاده کنیم ما باید یاد بگیریم که تهدید ها را به فرصت تبدیل کنیم.

محمد رضا ارزیابی در پایان نشست در پاسخ به سوال چطور ما در بحث کتاب تخصصی می توانیم مترجمی را ارتقاء دهیم گفت: در پاسخ به این موضوع دو رویکرد وجود دارد اولی توجه به آثار ترجمه شده و کیفیت آن ها و دیگری تضمین کیفیت با طی کردن فرآیند آموزشی است. در یک فضای طبیعی مهم نیست که کدام یک را انتخاب می کنیم اما انجمن ناشران دانشگاهی باید روی مترجمان نگاه قابل توجهی داشته باشند بنابراین باید کنترل کیفیت کرد و آثار منتشر شده را اعتبار سنجی- رتبه بندی و ارزش گذاری کرد. باید در حوزه آموزش بازارش مهیا باشد تا تبادل دانش صورت گیرد. پس اگر آسیبی را شناختیم به نام آثار ترجمه شده در حوزه دانشگاهی راهکارش کنترل کیفیت آثار و تربیت ناشران متخصص است.

گزارش: غزاله ورقائی