داخلی
»اخبار کتاب
انتشار کتابواره درجهت تحقق یکی از آرزوهای ایرج افشار است
به گزارش خبرنگار لیزنا، «کتابواره» مشتمل بر معرفی پنج هزار و 347 مقاله، رساله، گزارش همایشها، کنگره ها، بروشورها و ده ها نوع مآخذ چاپ شده و چاپ نشده به ویژه در زمینۀ مطالعات ایرانی است که استاد ایرج افشار آن را طی سالیان گردآوری کرده است.
سید علی آل داوود با سخن دربارۀ نحوۀ گردآوری این مجموعه توسط افشار جلسه را آغاز کرد:« مرحوم استاد افشار از سنین جوانی در هر کنگره، نشست و ... که شرکت میکرد، خلاصه ای از متن سخنرانی را که به مدعوین داده میشد، حفظ و جمع آوری کرد. این مجموعه متونی با زبان های مختلف از کشورهای مختلف است. یکی از مفاد وصیت نامه مفصل ایشان این بود که مجموع فهرست مقاله‌ها، رساله‌ها، جزوه‌های کمیاب گنجینه پژوهشی ایرج افشار به صورت کتاب گردآوری شود تا مجموعه ای مناسب برای محققان ایجاد شود. خانۀ کتاب و مرکز دایره المعارف اسلامی این کار را پیگیری کرد؛ مجموعه رساله های فارسی و عربی توسط مافی و مجموعه زبان های لاتین را هارطونیان بر عهده گرفتند. فهرست آنها بیش از یکسال زمان برد تا منبعی برای محققان در دسترس باشد. ممکن است این منابع حتی در مجموع سخنرانی افراد هم پیدا نشود.»
سیدفرید قاسمی : بزرگترین تالیف ایرج افشار، گنجینۀ پژوهشی اوست
سیدفرید قاسمی پژوهشگر پیشکسوت مطبوعات ایران با اشاره به اینکه برای تحقق اهداف افشار مسیرهای مختلفی وجود دارد که یکی از آنها همکاری خانه کتاب و مرکز دایره المعارف اسلامی است، گفت:«این مجموعه مرجعی مهم است ولی به دلیل مخاطب های خاص چنین مراجعی سرمایه گذاری شخصی در زمینه انتشار این آثار انجام نمیشود. اولین بار بر اثر همکاری خانه کتاب و مرکز دایره المعارف اسلامی، فهرست‌نامه کتابشناسی ایران منتشر شد و در گام دوم امروز از کتابواره رونمایی میشود. امیدوارم گامهای بعدی به درستی انتشار پیدا کند. در نگاه اول ممکن است برای خواننده این سوال ایجاد شود که آیا میتوان این کتاب را اثری از آثار افشار تصور کرد یا نه؟ باید گفت بزرگترین تالیف ایرج افشار، گنجینۀ پژوهشی اوست.
وی ادامه داد: هیچ اثر تالیفی افشار 66 سال به درازا نکشید. ایشان از سال 1323 تا 89 برای فراهم آوری این گنجینه زحمت کشید. این مجموعه ویژگی هایی دارد که به آنها اشاره میکنم، کتابشناسان و کتابداران متفق القول اند که افشار سرآمد است، این مجموعه پژوهشی به وسیله یک فرد معمولی جمع آوری نشده است. افشار وسواس بسیار در گردآوری منابع داشت و میگفت جایی برای گردآوری آثار غیر مهم ندارند. بنابراین باید امیدوارم باشیم که این دو مجموعه سرآغازی است برای انتشار سایر فهرستهایی که باید منتشر شود. یکی از فهرستها، فهرست مجله ها و روزنامه ها در مجموعه پژوهشی ایرج افشار است. نامه ها هم در مجموعه ای در حال انتشار است. سایر منابع منجمله عکس ها و بسیاری دیگر از منابع باید منتشر شود.»
کتابواره در جهت تحقق یکی از آرزوهای افشار منتشر شده است
وی افزود:« شاید کسی تصور کند این کتابخانه برای افشار به ارث رسیده بود، ولی باید توجه داشت با اینکه ایشان در خانه ای پر از کتاب و مجلات به دنیا آمد ولی مجموعه خانوادگی ایشان به بانک ملی رفت و امروز هم در مجموعه کتابخانه بانک مرکزی نگهداری میشود. مجموعه کنونی میراث فردی است که در طول 66 سال جمع آوری شده است. افشار همیشه به دنبال اطلاع رسانی و ترویج اطلاعات بود، گاهی با تدوین فهرست، گاهی با تالیف و روزگاری هم با تازه ها و پاره های ایرانشناسی این کار را میکرد. افشار در جایی بیان کرده اند "آرزو دارم نیتم به طور کامل مورد اجرا درآید". چاپ کردن فهرستها، آرزوی دیگر ایشان بود. کتابواره در جهت تحقق یکی از آرزوهای افشار منتشر شده است.»
بهرامیان: در صد سال اخیر هیچ موسسهای با ایرج افشار قابل مقایسه نیست
دکتر علی بهرامیان مدیر بخش اسناد مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی با توضیح دربارۀ دشواری تهیۀ فهرستی با زبانهای گوناگون، اظهار داشت:«ارزش این اثر برای افرادی که در عرصه های مختلف ایرانشناسی فعالیت دارند، بیشتر آشکار خواهد شد. افشار زندگی خود را با ایرانشناسی جلو برد. جالب است که نیم قرن پیش او اقدام به جمع آوری این مجموعه کرد. چیدمان این گنجینه بر اساس تصور افشار در زمان حیات او انجام شد تا در دسترس افرادی که در زمینه ایرانشناسی تحقیق میکنند، قرار گیرد. مسئولیتی که دایره المعارف اسلامی بر عهده گرفت و مشغول انجام آن است. بعضی از بزرگان فرهنگی در حواشی کتاب خود نوشته های ارزشمندی دارند، یکی از افرادی که کتابهایش دارای حواشی ارزشمندی است، علامه قزوینی است. یکی از اهدافی که این گنجیه در دست دارد انتشار یادداشتهایی است که افشار بر حاشیه کتابهای خود نوشته است یا یادگارهایی که بزرگان علم و فرهنگ تقدیم ایشان کرده اند، این مجموعه به عنوان اثری مستقل منتشر خواهد شد.»
وی ادامه داد:«از دیگر کتابهایی که در زمان افشار آغاز شد و چند جلد به همت ایشان انجام گرفت، فهرست مقالات فارسی است. از جمله برنامه های دایره المعارف اسلامی این است که جلد 11 آن را در اسفندماه منتشر کند. فهرست مقالات فارسی در مجموعه ها و یادنامه ها از سال 77 و 90 که به توصیه افشار در قالب هشت هزار مقاله منتشر خواهد شد. این مجموعه ها بر اساس موجودی افشار گردآمده است. گمان نمیکنم در صد سال اخیر هیچ موسسه ای با ایرج افشار قابل مقایسه باشد. برای عظمت و هوشمندی کارهایی که انجام داده اند و تشخیص اینکه چه چیزی برای ایرانشناسی مهمتر است. »
عباس مافی: من در 1323 در طبقه اول دانشکده حقوق دانشگاه تهران به دنیا آمدم
عباس مافی گردآورنده بخش عربی و فارسی کتاب از خاطرات آشنایی خود با افشار گفت:«من و آقای افشار در یک زمان وارد دانشکده حقوق شدیم. من در 1323 در طبقه اول دانشکده حقوق دانشگاه تهران به دنیا آمدم . پدرم بایگان دانشکده حقوق بود، پس نوشته شد "حسن مافی (بایگان ) علی مافی (کارپرداز) دکتر صبا رییس کتابخانه و دانش‌پژوه مالکیت اموال کتابخانه" تحصیلات کتابداری ندارم. پدرم با افشار آشنا بود که باعث شد من جذب اداره انتشارات و کتابخانه ها شوم. در کارخانه کاغذ کار میکردم، افشار گفت که برو و کارت را درکارخانه انجام بده و هر زمانی که توانستی به کتابخانه بیا. من همین کار را میکردم. دوبار میخواستم از کتابخانه خارج شوم، افشار مانع شد. من و هارطونیان از بازماندگان فهرستنویسی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران هستیم.»
هارطونیان: پشت این فهرست، تجربه هشتاد سال فهرستنگاری است
بخش لاتین کتابواره را پارکوهی هارطونیان فهرستنگاری کرده است. مجموعه ای به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، روسی و ... که گاه شناسایی این زبانها بسیار دشوار بود.
هارطونیان با ابراز شادی از اینکه یکی از خواسته های افشار تحقق پیدا کرد و کتابواره چاپ شد؛ گفت:«پشت این فهرست، تجربه هشتاد سال فهرستنگاری است. در اینجا منظور از لاتین فقط زبانهایی که خط لاتین دارند، نیست بلکه زبانهایی که خط غیرلاتین، مانند ارمنی، ترکی، یونانی و .. دارند را نیز شامل میشود؛ با این تفاوت که زبانهایی که خط غیرلاتینی دارند همه آوا نگاری شده اند. برای مثال تعدادی مقاله در این مجموعه به زبان ژاپنی بود که به کمک دکتر رضایی لاتینی شد، خواننده در قسمت توضیحات متوجه اصل زبان مقاله میشود. بخش لاتین کتابواره حدود دو هزار و 900 یا کمی بیشتر عنوان را شامل میشود که از این تعداد، افشار مقالات را بر اساس نام مولف آن جدا کرده بود. البته تعدادی هم صحافی شده ولی تعداد بسیاری خام بود. در مورد اطلاعات کتابشناختی، تعدادی موارد خواندنی دیدم که مشکلی نداشتند، تعدادی هم توسط افشار توضیحات داده شده بود ولی تعداد بسیار زیادی فاقد اطلاعات یا ناقص اطلاعات کتابشناختی بودند . من سعی کردم با مراجعه به منابع مختلف این اطلاعات را کامل کنم و البته درباره بعضی موفق نشدم. توجه من در این روند این بود که اگر کسی به این فهرست مراجعه کند بتواند اطلاعات کاملی را پیدا کند. زمانی که کار کتابواره به من و مافی محول شد، افشار در قید حیات نبود، اگر ایشان در آن زمان زنده بود مسلما بسیاری از سوالات من به پاسخ میرسید. »
وی ادامه داد:« تنظیم برگه ها بر اساس الفبایی حرف به حرف شناسه برگه است. که بر اساس نویسنده یا در صورتی که نویسنده موجود نیست بر اساس اسم مقاله یا کتاب تنظیم شد. قسمت لاتین کتابواره سه نمایه دارد که نام مولف، کتاب و مکانها است. اینها در صورتی در نمایه ها قرار گرفته اند که در محتوی برگه ها به آنها اشاره شده است. آخرین مرحله صفحه بندی کتاب بود. صفحه بندی کتاب لاتین روش خاص خود را دارد. اگر بخواهیم صفحه مرتبی داشته باشیم مجبوریم که در انتهای سطرها کلمات را هجابندی کرده و بچینیم. قسمت لاتین زبانهای مختلفی را شامل میشود، این کار زمان‌گیر برای زبانهای مختلف انجام شد. خانه کتاب قرار بود این کتاب را در زادروز افشار چاپ کند که انجام شد.»
غلامی جلیسه: کتابواره نمونهای از آرشیویویست بودن افشار است
مجید غلامی جلیسه مدیرعامل موسسه خانه کتاب با تشکر از افرادی که در گرآوری این مجموعه فعالیت کردند گفت:«از هیچ چیز در حوزۀ تحقیق نباید به راحتی عبور کرد، این ویژگی افشار بود که سعی میکرد نکات و موضوعات مهم را آرشیو کند. همانطور که شفیعی کدکنی اشاره داشت "ما انسانهایی آرشیویست نیستیم" کتابواره نمونه ای از آرشیویویست بودن افشار است. کتابواره گوشزد جدی برای کتابخانه ها و مراکز آرشیوی کشورمان خواهد بود تا بفهمند از چه اطلاعاتی به سادگی گذشته اند و محققان را از داشتن آن محروم کرده اند. امیدوارم با خواندن این کتاب اقدام به آرشیو کردن و کمک رسانی به آرشیو منابع شود. این چهارمین کتاب است که درباره فعالیتهای افشار منتشر میکنیم.»
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.