شرح مثنوی معنوی بر غنای مثنوی پژوهی در زبان فارسی افزوده است

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام روابط عمومی خانه كتاب، در ابتدای این نشست، غلامعلی حداد عادل با بیان اینكه از آشنایی من با خانم عبقری چند ماهی بیشتر نمی گذرد، گفت: چند ماه پیش، ایشان مجموعه شش جلدی شرح مثنوی معنوی را برای من فرستاند. من علاوه بر اینكه كتاب را اعلام وصول كردم تلفنی هم از ایشان تشكر كردم. این صحبت تلفنی مقدمه آشنایی و ارتباط بیشتر شد. در سفری كه ماه گذشته به مشهد مقدس داشتم توفیقی شد چند ساعتی در دفتر و منزل ایشان شاهد عشق و علاقه ایشان برای مثنوی پژوهی باشم.

وی با اشاره به اهمیت و ضرورت مولوی پژوهی و مثنوی پژوهشی در روزگار كنونی گفت: همه دنیا احساس می كنند به رغم پیشرفت های علمی و صنعتی و بحث های فلسفی پیچیده، زندگی بشر در روی زمین آسوده تر نشده است.  مردم  سفر شش ماه را شش ساعته به مدد فناوری انجام می دهند اما بعد از رسیدن به مقصد نمی دانند چه كار كنند. این یعنی مسائل بشر حل نشده است. بعد دو جنگ جهانی، هیچ گاه جهان خالی از جنگ نداشتیم؛ این گواه این است كه یك جای كار ایراد دارد. در چنین فضای است كه حرف مولانا شنیدنی است. همه حرف مولانا از اول تا آخر در تمام آثارش این است كه به من و شما متذكر شود كه هستی در همین ظاهر محسوس مادی و طبیعی محدود نیست بلكه این ظاهر یك صورتی است كه معنایی دارد و مراد از آسمان آن معناست. همه انبیا و اولیا آمدند كه سر ما را از زمین به آسمان متوجه كنند.

وی با بیان اینكه مولانا كار بزرگی كرده است، گفت: او صدها قصه و داستان را از سنت پیشینیان تفحص و گردآوری و آنها را با دخل و تصرف های مناسب به شعر تبدیل كرد و با جاذبه این قصه ها، توده های مردم را پای حرف خودش كشانده و بعد از لابه لای آن قصه ها حقیقت را پیدا و عروج و تعالی پیدا كرده و قصه را زمین گذاشت و حقیقت را  به دست گرفت.

حداد عادل ادامه داد: مولانا در عالم عرفان كار حماسی كرده است و از نظر اندازه و زحمت قابل مقایسه با فردوسی در عالم عرفان است. برای همین همیشه بعد از تالیف مثنوی این كتاب مورد توجه همگان  قرار گرفت و در طول بیش از هفتصد سالی كه  از تالیف آن گذشته، شرح های متعددی بر آن نوشته شده است.

عادل با بیا اینكه تا سال 1380 ، 219 شرح  بر مثنوی نوشته شده است، گفت: اگر ما اقبال به مثنوی را در این چند سال اخیر در نظر بگیریم می توانیم بگویم این آمار به 250 شرح رسیده است. در هند كه با زبان فارسی انس داشتند شرح هایی كه بر مثنوی نوشته شده شاید بیشتر از شرح هایی است كه در ایران نوشته شده است. در دوره ما مثنوی پژوهانی همچون سید جعفر شهیدی، زیرین كوب، استاد همایی، مرحوم علامه جعفری و... درباره  مثنوی كار كردند.

وی به ویژگی های كتاب اشاره كرد و گفت: اولا نثر فارسی درست، بی عیبی و پركششی دارد كه این امری مغتنم است. ایشان از حشو و زواید پرهیز كردند و بعضی از دراز نفسی هایی كه در آثار دیگران دیده می شود در این شش جلد قابل مشاهده نیست. مطب را شسته رفته، مفید و خلاصه به دست دادند و انضباط علمی را رعایت كردند.

حداد عادل بهترین حس كتاب «شرح مثنوی معنوی»را بیان كردن معنی ابیات به زبان فارسی امروزی دانست و گفت: این كار می تواند برای كسی كه در فهم زبان مولانا مشكل دارد سودمند باشد. این شرح از شرح های مفیدی است كه بر غنای مثنوی پژوهی در زبان فارسی افزوده است.

وی در پایان به ارزش كار نویسنده كتاب اشاره كرد و گفت: نویسنده كتاب بهترین سال های عمر خودش را به صورت جدی صرف این كار كردند. من در بازدیدی كه از دفتر ایشان داشتم متوجه شدم كه از سر اعتقاد، علاقه و عشق این كار را كرد. همت ایشان برخواسته از عشق ایشان است. بعضی از ابیات دشوار مثنوی را شارحان دیگر نتوانستند به روشنی بیان كنند اما  نویسنده یك معنای قابل فهم  به دست داد كه خواننده را راضی و خشنود می كند.

وی در پایان گفت: استاد موحد در فرهنگستان در چند سال اخیر موفق شدند یك تصحیح تازه از مثنوی بعد از تصحیح نیكلسون به دست آورند. استاد موحد كار مستقلی كردند و مثنوی را مستقلا تصحیح كردند و در واقع كار نیكلسون را تصحیح كردند، این كتاب چاپ شده است و به زودی در فرهنگستان رونمایی می شود.

در ادامه، ناهید عبقری، نویسنده كتاب گفت: این پژوهش كه در ابتدا ۶ هزار صفحه بوده و بنا به دلایل متعدد به حدود چهار هزار صفحه تقلیل داده شد، حاصل ۳۰ سال مطالعه و پژوهش است. در این كتاب سعی كردم مطالب و مفاهیم را برای خوانندگان قابل درك و فهم كنم تا خوانندگان به خصوص دانشجویان در خوانش آن دچار مشكل نشوند.

وی ادامه داد: تمام واژه هایی كه در مثنوی مهجور هستند و امروز  كاربردی ندارند  به همراه تمام معنای آنها در پانوشت آمده است. این كتاب، پلی بین عرفان نظری و عملی است.  هنگام مطالعه و پژوهش از  برخی آثار برجسته محی‌الدین ابن عربی استفاده كردم. مولانا برای تبیین مبانی دینی بخصوص معجزات انبیا به این امر اشاره می كند كه انسان هایی كه به تهذیب درون رسیده اند، اموری برایشان قابل درك است. این افراد به یقین می رسند و نیاز به براهین ندارند. انسان معاصر عقل‌گرا شده است، ما در این كتاب تمام ابیات را شرح دادیم و توضیحات عرفان نظری را به پانوشت منتقل كردیم. تعلیم دادیم كه انسان فقط قالب جسمانی نیست، ما فقط این فیزیك نیستیم.

غلامرضا انصاری  از دیگر سخنرانان این نشست به معضل كتاب نخوانی در جامعه اشاره كرد و گفت: توسعه ادبیات بعد از جنگ جهانی به صورت جدی مورد عنایت و توجه برنامه ریزان فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جهان قرار گرفته است. اگر به جوامعی كه توانسته اند توسعه را به صورت تمام عیار در جامعه خودشان محقق كنند یا كشورهایی كه هر روز با سرعت تمام خودشان و كمبودهای گذشته را جبران  كردند، نگاه كنیم متوجه می شویم كه توجه به فرهنگ و مسائل اجتماعی با یك نگاه عمیق علمی از واجبات و ملزومات اساسی رسیدن به توسعه سیاسی و اقتصادی است.

وی ادامه داد: هر جامعه ای كه شعار توسعه سر داد اما بسترهای فرهنگی برای آن ایجاد نكرد توسعه در منظر اجتماعی آن جوامع سرابی بیش نبوده است. در كشور ایران همزمان با ژاپن در عصر امیركبیر بحث توجه به توسعه آغاز شد. در سال های اخیر نزدیك به 70 سال از عمر كشور در خصوص برنامه ریزی در ساختار فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می گذرد ولی هنوز نتوانستیم به حداقل های توسعه برسیم. سرانه مطالعه در هند 112 دقیقه، در چین 74 دقیقه، در آمریكا 65 دقیقه و در ایران 13 دقیقه است. رتبه بندی گاردین در مورد باسوادترین كشورها نشان می دهد كه فنلاند رتبه اول، نروژ رتبه دوم و هلند رتبه دهم را دارد. سرانه مطالعه در فنلاند 44 دقیقه و در هلند 31 دقیقه است.

وی ادامه داد: سرانه مطالعه در كشورمان بین 2 تا 72 دقیقه گزارش شده است. میانگین سرانه مطالعه كتاب در كشورمان كمتر از 15 دقیقه است. با نگاه دقیق باید آسیب شناسی كنیم كه چه عواملی باعث كاهش توجه به مطالعه بوده است. كلا در دهه های اخیر عدم مطالعه را شاهد هستیم. كتاب نمی خوانیم چون نیازی به كتاب خواندن احساس نمی كنیم، تا عطش و فعل خواستن به وجود نیاید قطعا توجه به كتاب و كتابخوانی در حداقل است.

وی با بیان اینكه كتاب «شرح مثنوی معنوی»در طول سی سال انجام شده است، گفت:  این كتاب در مقایسه با متون معاصر؛ محتوی روان تری دارد و عرفان نظری و عملی را با توضیح های شفاف و ساده ای بیان كرده تا برای كسانی كه كمتر با حوزه عرفان سروكار دارند قابل فهم باشد. محتوی روان و تحلیل بسیار شیوایی كه در كتاب وجود دارد مطالعه كتاب را برای خواننده ساده می كند.