داخلی
»اخبار کتاب
گفت‌و‌گو با محمدرضا یوسفی به بهانه حضور در همایش آستراخان روسیه
به گزارش لیزنا، نخستین همایش بین‌المللی ادبیات برای کودکان و نوجوانان، از جمعه ۲۷ اردیبهشت لغایت یکشنبه ۲۹ اردیبهشت با حضور نویسندگانی از کشورهای حاشیه دریای خزر در آستراخان روسیه برگزار شد.
به همین مناسبت با محمدرضا یوسفی، نویسنده پیشکسوت کودکان و نوجوانان که به تازگی از این سفر بازگشته‌اند گفتگویی انجام شده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
جناب آقای یوسفی، به صورت اجمالی درباره این سفر توضیحاتی بفرمایید.
به دعوت بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و به همراه آقایان قزلی و الوندی برای حضور در نخستین همایش بین‌المللی ادبیات برای کودکان و نوجوانان، چند روزی در آستراخان روسیه اقامت داشتم.
به عنوان یک نویسنده و فعال در ادبیات کودک و نوجوان، فرصت مغتنمی بود که هم در این همایش با نویسندگان کشورهای همسایه شمالی آشنا شده و گفتگوهایی داشته باشم و هم با فرهنگ مردم استراخان آشنا شوم.
کمی درباره حال و هوای این همایش برایمان بگویید ؟
در این همایش سه روزه، میزگردهای تخصصی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان توسط وزیر فرهنگ استان آستراخان روسیه ترتیب داده شود که پیرامون وضعیت کمی و کیفی ادبیات، ویژگی های ادبیات کودک، نشر و پخش کتاب های کودک، تاثیر مثبت و منفی رسانه های جدید و فضای مجازی بر روی کتاب و کتابخوانی بحث و تبادل‌نظر شد.
با توجه به استمرار این جشنواره، پیشنهاداتی از سوی میهمانان داده شد که این رویداد ادبی به صورت سالانه یا چندسال یکبار در تاریخی مشخص برگزار شود تا کشورهای دیگر نیز با برنامه در این همایش شرکت کنند.
تعامل هیات ایرانی با میهمانان و برگزارکنندگان برنامه چگونه بود؟
نویسندگان ایرانی جزء بهترین گروه‌های حاضر در این همایش بودند. این برتری نیز به دلیل ارائه مقالات تخصصی، تعداد کتابهای ترجمه شده و جوایز بین‌المللی کسب شده بود.
در دیدارهایی که با سایر نویسندگان کشورهای حوزه دریای خزر صورت گرفت، در خصوص تبادلات فرهنگی صحبت‌های مفصلی شد؛ از جمله درباره چاپ کتاب نویسنده‌های کشورهایی چون آذربایجان در ایران، شرایط حضور در جوایز ادبی بین‌المللی همچون هانس کریستین اندرسن، در مورد فولکلور، ادبیات بومی و ریشه‌های مشترک میان کشورهای حاشیه خزر.
همایش ادبیات کودک و نوجوان با محوریت صلح و دوستی بین کشورها بین کشورها برگزار شده بود. حتی پیشنهاد دادیم که در حوزه فولکلورهای مشترک اساطیری همچون شاهنامه، جشنواره‌ای داشته باشیم .
به جز نشست‌های تخصصی، چه برنامه‌های دیگری در این جشنواره انجام شد؟
بازدید از شهر و آشنایی با تاریخ، فرهنگ و آثار باستانی آستراخان از دیگر برنامه‌های این سفر بود.
دیدار با دانشجویان روسی رشته زبان فارسی، یکی از برنامه‌های خوب برای من بود. شنیدن اشعار خیام، حافظ و شعرای معاصری همچون فریدون مشیری و شفیعی کدکنی، از زبان جوانان روسی برایم بسیار جذاب بود.
در حاشیه همایش ادبیات برای کودکان و نوجوانان، نمایشگاه کتابی ترتیب داده شده بود که بهترین غرفه آن هم به لحاظ کمی و کیفی، انتشارات صدرا بود که با عرضه کتابهای نویسندگان ایران به زبان روسی، در این نمایشگاه شرکت کرده بود.
لطفاً از برنامه‌های حاشیه این جشنواره هم برایمان بگویید؟
در کنار سالن برگزاری این همایش، از صبح تا ساعت ۹ شب برنامه‌های مفرحی همچون بازی، شعر، موسیقی و تئاتر برای کودکان و نوجوانان ترتیب داده شده بود که به نظرم یکی از ویژگی‌های این همایش بود.
این همایش چه تاثیری برای شما به عنوان یک نویسنده داشته ؟
برای من که در حال تدوین شاهنامه هستم، مشاهده اماکن تاریخی همچون کاروانسراهای تجار ایرانی بسیار تاثیرگذار بود. فضای عمومی فرهنگی و میزان تاثیرپذیری آنها از ادبیات روسیه برایم جالب بود. از طرفی یکی از موارد مشهود در این سفر این بود که دانشجویان روسی زبان فارسی نسبت به ادبیات روسیه اطلاعات کمی داشتند، ولی میزان آشنایی آنها به ادبیات فارسی و محفوظاتشان از اشعار شاعران قدیم و معاصر ایرانی بسیار خوب بود. این علاقه به اندازه‌ای بود که مجسمه بزرگی از خیام جلوی درب دانشگاه آستراخان نصب شده بود.
در مقام مقایسه، وضعیت ادبیات کودک ونوجوانان کشورمان به نسبت کشورهای حوزه دریای خزر چه وضعیتی دارد ؟
چنانچه بخواهیم با کشورهای اسیای میانه مقایسه کنیم وضعمان خوب است، کشور روسیه به دلیل پیشینه غنی ادبیات، بعد از فروپاشی شوروی به لحاظ کمی و کیفی پیشتاز است. ایران نیز به اعتراف کشورهای حاضر در همایش، از کشورهای دیگر حوزه دریای جلوتر و پیشرفته‌تر است. کتابهایی که در کشورهای حاشیه خزر در حوزه ادبیات وجود دارد، اصلا در سطح نویسندگان و تصویرگران حوزه کودک و نوجوان ما نیست. شاید هم نویسندگان خوب خود را برای حضور در این همایش اعزام نکرده بودند.
فارغ از این همایش، وضعیت کنونی و چشم‌انداز ادبیات کودک و نوجوان در کشورمان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه اوضاع کنونی، به دلیل وضعیت کمبود کاغذ و گرانی مناسب نیست. ناشران به سمت اثار ترجمه می‌روند و آثار تالیفی کاهش پیدا می‌کند و از طرفی به دلیل تورم و گرانی کتاب رفته رفته از سبد کالای خانواده‌ها حذف می شود. فراز و فرود هر ملتی بسته به تاریخ آن است و فرهنگ ستون فقرات یک ملت است . کشوری که فرهنگ را از دست می دهد ماهیتش تغییر می کند و این تغییر عواقب بدی در پی خواهد داشت. امیدوارم که این حوزه سازماندهی شود.
نسل جوان به دلیل عدم درآمدزایی ادبیات، به این سمت روی نمی‌آورد. نتیجه آن اینطور می‌شود که نیروی جوانی که بخواهد جایگزین نسل قدیمی شود بسیار اندک است.
و حرف آخر؟
از بنیاد شعر و ادبیات داستانی، جناب قزلی و همکارانشان که امکان این سفر را برای من فراهم آوردند سپاسگزارم
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.