داخلی
»گاهی دور، گاهی نزدیک
(لیزنا، گاهی دور/گاهی نزدیک 380) : مهدی اولیائی کتابدار کتابخانه های عمومی شهرستان کاشمر، خراسان رضوی: به فراخور موقعیت، چند سالی درکتابخانه عمومی شهید مفتح شهر مشهد مقدس کتابدار بودم.کتابخانه عمومی شهید مفتح در موقعیتی نزدیک به حرم مطهررضوی قراردارد، اطرافش هتل و مسافرخانه فراوان است و هر روزه زائـرانی از قومیتها و ملیتهای مختلف از پیاده راه مقابل کتابخانه عبور میکنند و بعضا به کتابخانه هم گذری دارند. ضمن اینکه اتباعی از کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان در کتابخانه عضویت دارند.
طبق معمول مشغول صدور کارتهای عضویت " پی وی سی" کتابخانه های عمومی شهرستان مشهد بودم، هنگام غروب ارباب رجوعی وارد شد و به زبان عـربی درخواستی داشت. مسلط به عربی که نبودم امـا دست و پا شکسته متوجه شدم به دنبال کتاب " الطلب و الاراده" از آثار امام خمینی(ره) است. به اطلاعش رساندم که اینجا کتابخانه عمومی است و کتاب مورد نظر هم موجود نیست، تشکر کرد و رفت.- هر چند با شروع فرایند دیجیتال سازی در کتابخانههای عمومی کاستی برخی منابع مورد نیاز کاربران قابل جبران است-. روز روزِ مراجعین غیرایرانی بود. همچنان مشغول بودم که مراجعه کننده دیگری واردشد، "فارگلیسی" صحبت می کرد. طلبهای پاکستانی که فارسی و انگلیسی را درآمیخته بود و از شرایط عضویت کتابخانه می پرسید، خوشبختانه توانستم خدمتی به او داشته باشم.
ناگهان ذهنم رفت سمت دوره آموزشی مشاوره کتابدار، تجربه هـای خواندن، و به یاد جمله ای از سرکار خـانم برادران- استاد ارجمند دوره- افتادم" کتابدار به مثابه شهروندِ جهانی" ... مفهومی نغز و پرمغز که احتمالا از همان زمان تا امروز به یادش نبودم. بله کتابدار یک "شهروند جهانی" است که مهارتهای اطلاعاتیاش، توانمندیهای ارتباطیاش و تجربه های زیسته اش بر زیست بوم فرهنگیِ محلی، منطقه ای و چه بسا ملی و فراتر از آن اثرگذار است.
واژه شـهروندی به هویت بین شخص و یک شهر، دولت یا ملت اشاره دارد. ترکیب این عبارت با واژه "جـهانی" شخص را با هویت "جـامعه جـهانی" که مقدم بر هویتشان به عنوان شـهروند مکان خاص است، تعریف میکند. ایـده این است که هویت شخص فراتر از جغـرافیا یا مرزهای سیاسی قرار دارد و مسئولیتها و حـقها ناشی از عضویت در یک طبقه وسیعترِ " انسانیت" است.
در شـهروندی جهانی واقعیتهای بنیادین اجتماعی، سیاسی، اقتصـادی و زیست محیطیِ جـهان امروز در همه سطوح توسط اشـخاص، سـازمانهای جامعه مدنی، اجتماعات و دولتهای مـلی از طریق یک نگاه جـهانی مد نظر قرار میگیرد . بنابراین شهروند جهانی که عملگرایانه و شهروند محور است، به عنوان مکمل ساختارهای موجود شکل گرفته و در حال تقویت است. شهروندان ازطریق شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی در موضوعات جهانی از جمله مسائل فرهنگی، اکولوژیکی، حقوق بشر، صلح و .. مشارکت فعال دارند. این شهروندی از طریق فناوری اطلاعات، آموزش زیست محیطی، آموزش چند فرهنگی و آموزش حقوق بشر تقویت میشود.
جهان شهروندِ کتابدار: چالش ها، فرصت ها، مسئولیت ها
اکنون که مفهوم جدیدی از کتابخـانه وکتابدار در منظومه فرهنگی کشور در حال ظهور است و کتابداران را به عنوان افسران و پیش قراولان جبهه دانایی می شناسند، به لحاظ اخلاق حرفهای و مسئولیتهای اجتماعی، ما کتابداران باید افق دیدمان را وسیع تر کنیم و دنیای بزرگتری را ببینیم. در دنیایی زندگی می کنیم که کتابخانه به عنوان فرهنگسرای اجتماعی و دانشگاه مردم بخش مهمی از آن است. شایسته است کتابخانه را فارغ از محل استقرار آن به عنوان یک زیست بوم اجتماعی ببینیم و نسبت آن را با مردم، محله، سازمانهای دیگر و نحوه تعامل با آنها یافته و در این مسیر بیاموزیم و آموزش بدهیم و چه بسا بتوانیم سفیر فرهنگی شهر، سازمان و کشورمان در گستره وسیع تری باشیم و این تعامل میتواند دائمی و خوشایند باشد.
در این مسیر با چالش هایی نظیر موانع زبانی، محدودیت دسترسی به منابع مختلف، حساسیتهای فرهنگی، رقابت با فناوری های نوظـهور و... مواجهیم اما، فرصتهایی مانند دسترس پذیری منابع مجـازی و مجموعه های دیجیتال، برنامه های تبادل فرهنگی، حمایت از سواد جهانی، برنامه های مشارکتی با نهادهای همسو و...را نیز در اختیار داریم. کتابدارن نقش حیاتی به عنوان شهروندان جهانی در ارتقای درک، فراگیری و یادگیری در ابعاد محلی، منطقه ای و حتی فراتر از آن سوی مرزها دارند. آنها با استقبال از تنوع، ترویج تبادل فرهنگی و ایجاد مشارکت در ساختن جهانی مرتبطتر و همدلانه تر کمک میکنند. باید از فرصت برای همکاری، نوآوری و توانمندسازی جوامع جهت ایجاد یک جامعه جهانی که برای دانش ارزش، احترام و همبستگی قائل است استفاده کنیم.
کتابداران مجموعه هایی را مدیریت می کنند که طیف وسیعی از بنیانها و پیشینه های تاریخی و فرهنگی را منعکس و درک وسیعتری از جهان را برای کاربران فراهم می کنند. آنها رویدادها، برنامه ها و فرایندهایی را برنامه ریزی و سازماندهی می کنند که سنت های فرهنگی را ارج می نهد، گفتگو را تقویت می کند و احترام متقابل را ترویج می نماید.
در نهایت، کتابداران فرصتی منحصر به فرد برای تقویت تنوع، تبادل فرهنگی و همکاری از طریق کار خود دارند. با فراهم کردن دسترسی به منابع و دیدگاه های متنوع می توانند به درک بین فرهنگی و ایجاد مشارکت همدلانه کمک کنند. علی رغم همه چالشها، کتابداران نقش مهمی در شکل دادن به یک جامعه جهانی دارند.
۱. از توهین به افراد، قومیتها و نژادها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهامزنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیامها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمانها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.