کد خبر: 49569
تاریخ انتشار: شنبه, 10 فروردين 1404 - 10:33

داخلی

»

گاهی دور، گاهی نزدیک

تجربه زیسته یک کتابدار، یک شهروند جهانی

منبع : لیزنا
مهدی اولیائی
تجربه زیسته یک کتابدار، یک شهروند جهانی

(لیزنا، گاهی دور/گاهی نزدیک 380) : مهدی اولیائی کتابدار کتابخانه های عمومی شهرستان کاشمر، خراسان رضوی:  به فراخور موقعیت، چند سالی درکتابخانه عمومی شهید مفتح شهر مشهد مقدس کتابدار بودم.کتابخانه عمومی شهید مفتح در موقعیتی نزدیک به حرم مطهررضوی قراردارد، اطرافش هتل و مسافرخانه فراوان است و هر روزه زائـرانی از قومیت­ها و ملیت­های مختلف از پیاده راه مقابل کتابخانه عبور می­کنند و بعضا به کتابخانه هم گذری دارند. ضمن اینکه اتباعی از کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان در کتابخانه عضویت دارند.

 طبق معمول مشغول صدور کارت­های عضویت " پی وی سی" کتابخانه­ های عمومی شهرستان مشهد بودم، هنگام غروب ارباب رجوعی وارد شد و به زبان عـربی درخواستی داشت. مسلط به عربی­ که نبودم امـا دست و پا شکسته متوجه شدم به دنبال کتاب " الطلب و الاراده" از آثار امام خمینی(ره) است. به اطلاعش رساندم که اینجا کتابخانه عمومی است و کتاب مورد نظر هم موجود نیست، تشکر کرد و رفت.- هر چند با شروع فرایند دیجیتال سازی در کتابخانه‌های عمومی کاستی برخی منابع مورد نیاز کاربران قابل جبران است-. روز روزِ مراجعین غیرایرانی بود. همچنان مشغول­ بودم که مراجعه­ کننده دیگری  وارد­شد، "فارگلیسی" صحبت می­ کرد. طلبه­ای پاکستانی که فارسی و انگلیسی را درآمیخته بود و از شرایط عضویت کتابخانه می ­پرسید، خوشبختانه توانستم خدمتی به او داشته باشم.

ناگهان ذهنم رفت سمت دوره آموزشی مشاوره کتابدار، تجربه هـای خواندن، و به یاد جمله ای از سرکار خـانم برادران- استاد ارجمند دوره- افتادم" کتابدار به مثابه شهروندِ جهانی" ... مفهومی نغز و پرمغز که احتمالا از همان زمان تا امروز به یادش نبودم. بله کتابدار یک "شهروند جهانی" است که مهارت­های اطلاعاتی­اش، توانمندی­های ارتباطی­اش و تجربه ­های زیسته ­اش بر زیست بوم فرهنگیِ محلی، منطقه ای و چه بسا ملی و فراتر از آن اثرگذار است.

واژه شـهروندی به هویت بین شخص و یک شهر، دولت یا ملت اشاره دارد. ترکیب این عبارت با واژه "جـهانی" شخص را با هویت "جـامعه جـهانی" که مقدم بر هویت­شان به عنوان شـهروند مکان خاص است، تعریف می­کند. ایـده این است که هویت شخص فراتر از جغـرافیا یا مرزهای سیاسی قرار دارد و مسئولیت­ها و حـق­ها ناشی از عضویت در یک طبقه وسیع­ترِ " انسانیت" است.

در شـهروندی جهانی واقعیت­های بنیادین اجتماعی، سیاسی، اقتصـادی و زیست محیطیِ جـهان امروز در همه سطوح توسط اشـخاص، سـازمان­های جامعه مدنی، اجتماعات و دولت­های مـلی از طریق یک نگاه جـهانی مد نظر قرار می‌گیرد . بنابراین شهروند جهانی که عمل­گرایانه و شهروند محور است، به عنوان مکمل ساختارهای موجود شکل گرفته و در حال تقویت است. شهروندان ازطریق شبکه ­های اطلاعاتی و ارتباطی در موضوعات جهانی از جمله مسائل فرهنگی، اکولوژیکی، حقوق بشر، صلح و .. مشارکت فعال دارند. این شهروندی از طریق فناوری اطلاعات، آموزش زیست محیطی، آموزش چند فرهنگی و آموزش حقوق بشر تقویت می­‌شود.

جهان شهروندِ کتابدار: ­ چالش ها، فرصت ها، مسئولیت ها

اکنون که مفهوم جدیدی از کتابخـانه و­کتابدار در منظومه فرهنگی کشور در حال ظهور است و کتابداران را به عنوان افسران و پیش قراولان جبهه دانایی می شناسند، به لحاظ اخلاق حرفه­ای و مسئولیت­های اجتماعی، ما کتابداران باید افق دیدمان را وسیع ­تر کنیم و دنیای بزرگتری را ببینیم. در دنیایی زندگی می­ کنیم که کتابخانه به عنوان فرهنگسرای اجتماعی و دانشگاه مردم بخش مهمی از آن ا­ست. شایسته است کتابخانه را فارغ از محل استقرار آن به عنوان یک زیست بوم اجتماعی ببینیم و نسبت آن را با مردم، محله، سازمان­های دیگر و نحوه تعامل با آنها یافته و در این مسیر بیاموزیم و آموزش بدهیم و چه بسا بتوانیم سفیر فرهنگی شهر، سازمان و کشورمان در گستره وسیع­ تری باشیم و این تعامل می­تواند دائمی و خوشایند باشد.

در این مسیر با چالش ­هایی نظیر موانع زبانی، محدودیت دسترسی به منابع مختلف، حساسیت­های فرهنگی، رقابت با فناوری های نوظـهور و... مواجهیم اما، فرصت­هایی مانند دسترس ­پذیری منابع مجـازی و مجموعه­ های دیجیتال، برنامه­ های تبادل فرهنگی، حمایت از سواد جهانی، برنامه­ های مشارکتی با نهادهای همسو و...را نیز در اختیار داریم. کتابدارن نقش حیاتی به عنوان شهروندان جهانی در ارتقای درک، فراگیری و یادگیری در ابعاد محلی، منطقه ­ای و حتی فراتر از آن سوی مرزها دارند. آنها با استقبال از تنوع، ترویج تبادل فرهنگی و ایجاد مشارکت در ساختن جهانی مرتبط­تر و همدلانه ­تر کمک می­کنند. باید از فرصت برای همکاری، نوآوری و توانمندسازی جوامع جهت ایجاد یک جامعه جهانی که برای دانش ارزش، احترام و همبستگی قائل است استفاده کنیم.

کتابداران مجموعه­ هایی را مدیریت می­ کنند که طیف وسیعی از بنیان­ها و پیشینه­ های تاریخی و فرهنگی را منعکس و درک وسیع­تری از جهان را برای کاربران فراهم می ­کنند. آنها رویدادها، برنامه­ ها و فرایند­هایی را برنامه­ ریزی و سازماندهی می­­ کنند که سنت ­های فرهنگی را ارج می­ نهد، گفتگو را تقویت می­ کند و احترام متقابل را ترویج می­ نماید.

در نهایت، کتابداران فرصتی منحصر به فرد برای تقویت تنوع، تبادل فرهنگی و همکاری از طریق کار خود دارند. با فراهم ­کردن دسترسی به منابع و دیدگاه های متنوع می ­توانند به درک بین فرهنگی و ایجاد مشارکت همدلانه کمک کنند. علی رغم همه چالش­ها، کتابداران نقش مهمی در شکل دادن به یک جامعه جهانی دارند.