ضرورت پالایش اساسی در نحوه تولید کتاب / دولت باید تصدی گری در امور نشر را رها کند

نصرالله حدادی پژوهشگر و مولف کتاب «تاریخ شفاهی کتاب» در گفت و گو با خبرنگار لیزنا با اشاره به این کتاب که  بحث کتاب‌فروشی در تهران را از دوره قاجار تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بیان می‌ کند، اظهار داشت: پس از پذیرفتن یک پیشنهاد با پرسش از 50 ناشر فعالی در حوزه چاپ و نشر پیش از پیروزی انقلاب اسلامی شروع کردم.

وی درباره معیار انتخاب ناشران قبل پیروزی انقلاب اسلامی در جلد اول کتاب ادامه داد: هیچ معیار خاصی دراین باره مطرح نیست اما از آنجا که معتقدم ناشران بعد انقلاب از امکاناتی استفاده کردند که ناشران قبل انقلاب از آنها محروم بودند، فقط از کسانی که  در رژیم شاه ناشر بودند، استفاده شد تا آسیب شناسی صورت گیرد.

وی با بیان اینکه حمایت از ناشر در این سال ها نه تنها مفید نبوده، بلکه باعث شده فضای کتابفروشی از بین برود، گفت: نمایشگاه بین المللی کتاب، یک بازار مکاره است که در کنار آن کتاب هم فروخته می شود و به بار آوردن نقدینگی تنها حسن آن برای ناشران است.

به گفته حدادی، درواقع ایجاد نمایشگاه‌های شهرستانی و بین المللی کتاب هیچ فایده ای برای کار کتاب نداشته و کار درست آن است کسانی که قصد خرید کتاب دارند به کتابفروشی مراجعه کنند و نه به نمایشگاههای کتاب.

این پژوهشگر بیان کرد: در نمایشگاه‌های کتاب سراسر دنیا ناشران و مولفان مختلف باهم دیدار می کنند و آنجا خرید و فروش کتابی صورت نمی گیرد اما نمایشگاه کتاب تهران یک فروشگاه بزرگ کتاب است.

وی ادامه داد: 30 سال است که نمایشگاه بین المللی کتاب بنا بر شیوه های مختلف هر دولت برگزار می شود و هیچ تجدید نظری در آن نشده که سود و زیانش برای کتابفروشی و توسعه کتاب مشخص گردد؛ اگر نمایشگاه های استانی یا بین‌المللی کتاب تهران به توسعه کتابخوانی کتاب کمک می کند چرا پس تیراژ کتاب‌ها حداکثر به یک هزار نسخه رسیده است.

حدادی فضای کتابفروشی را به تدریج رو به نابودی دانست و عنوان کرد: همانطور که کتابفروشی های بازار تهران و ناصر خسرو تعطیل شدند امروز این آفت به خیابان های اطراف دانشگاه تهران رسیده و برخی از کتاب فروشی های آنجا تعطیل یا نهایتا به اغذیه فروشی تبدیل شده است لذا این نشان می دهد که ما راه را اشتباهی رفته ایم.

وی گفت: من عمده این مشکل را در دولتی بودن نشر در ایران می دانم، یعنی دولت باید تصدی گری در امور نشر را رها کند.

وی درباره تفاوت نشر سنتی و مدرن توضیح داد: اگر منظور از نشر مدرن وارد شدن به فضای مجازی است باید گفته شود که خیلی از ناشران در حال حاضر مشغول انجام چنین کاری هستند اما آیا این کار باید در جهت انحلال نشر کاغذی باشد یا باید در عین تقویت نشر کاغذی روش های دیگر را هم به منسه ظهور گذاشت، درحقیقت نه تنها کتاب مجازی نمی تواند جای کتاب کاغذی را بگیرد بلکه معتقدم تا دولت ها دست از سر کتاب برندارند مشکل همچنان پابرجاست.

مولف کتاب «تاریخ شفاهی کتاب» اظهار داشت: چرا باید از بیت المال برای چاپ کتاب استفاده شود؛ بخش خصوصی خود می تواند برحسب توانایی هایش کتاب را چاپ کند و آنها را به فروش رساند؛ درحال حاضر دولتی بودن نشر (دولت نشر و نشر دولتی) ما بنا بر اصل 44 قانون اساسی و تجارب، کاملا شکست خورده است.

وی با توجه به ناامنی فضای کتاب و کتابفروشی (ضرر زدن به ناشران با چاپ قاچاق کتاب ها) افزود: متاسفانه بسیاری از کتاب هایی که در خارج از کشور چاپ و منتشر می شوند هم اکنون بصورت قاچاق با قیمت پایینی (نسبت به قیمتی که یک ناشر برای چاپ و انتشار آن باید هزینه کند) در ایران به فروش می رسند.

حدادی در پاسخ به این سوال که چاپ و نشر امروز چقدر توانسته نیازهای فرهنگی جامعه به ویژه نسل جوان را فراهم کند، گفت: حاصل کار نسل جوان ما باید برون رفت دانشگاههای ما باشد اما متاسفانه نسل جوان امروز کتابخوان و جستجوگر نیست وهمین می شود که در مقابل دانشگاه‌های ما پایان نامه و تحقیقات به فروش می رسند.

وی تیراژ 200 نسخه کتاب را بیشتر شبیه تکثیر کتاب ها دانست و اظهار داشت: با توجه به 40 سال فعالیت خود در این عرصه تاکنون بدین شکل وضعیت را نامناسب ندیده ام  البته این امر حاصل 37 سال عملکرد ضعیف در حوزه کتاب و فرهنگ است.

مولف کتاب «تاریخ شفاهی کتاب» گفت: معتقدم بایستی حوزه کار کتاب در ایران کاملا به بخش خصوصی واگذار شود و اجازه دهیم این بخش آزمون و خطاهای خود را جواب دهد، ما حق ناامیدی در این زمینه را نداریم و به انقلاب، فرهنگ و شهیدان این مملکت بدهکار هستیم و باید از آنها پاسداری کنیم منتها بایستی یک پالایش اساسی در نحوه تولید کتاب در ایران صورت گیرد.