حاصل نمایشگاه کتاب پکن بیشتر از نمایشگاه تهران بود

بیست و چهارمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب پکن از تاریخ ۲۳ تا ۲۷ آگوست ۲۰۱۷ (۱ تا ۵ شهریور ماه) در کشور چین برگزار شد. ایران به عنوان مهمان ویژه، در این دوره از نمایشگاه  پکن حضور داشت.

طاهره ایبد، نویسنده‌ کودک و نوجوان و عضو هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان یکی از ۹ نویسنده حاضر در غرفه ایران در این نمایشگاه بود.

طاهره ایبد در گفت و گویی با خبرنگار لیزنا نمایشگاه کتاب پکن را یکی از بزرگترین و مهمترین نمایشگاه هایی دانست که نویسندگان ایرانی در آن شرکت کرده اند.

او با اشاره بر جمعیت 372 میلیونی کودک و نوجوان چین به عنوان پرجمعیت ترین کشور دنیا گفت: از این منظر نمایشگاه چین فرصت بسیار خوبی برای ناشران و نویسندگان ایرانی بود تا بازار فرهنگی و کتاب چین را دریابند.

وی حضور در این نمایشگاه را تجربه ای ارزشمند عنوان کرد که در آن فرصت بسیار زیادی برای گفت و گو و نشست با ناشران و نویسندگان این کشور و همچنین مردم عادی ایجاد شد.

جذابیت کتاب های ایرانی برای والدین چینی

او درمورد بازتاب حضور ایران در نمایشگاه کتاب پکن گفت: در طی این گفت و گوها من به یک دیدگاه جالب رسیدم. صحبت های متنوعی که با ناشران مختلف داشتیم گویای این مسئله بود که آن نگاه تخصصی و کارشناسانه ای که در حوزه ادبیات کودک ایران وجود دارد، در چین نیست و یا خیلی کم رنگ است. حجم زیادی از کتاب های کودک و نوجوان چین را بازنویسی افسانه ها و داستان های درباری تشکیل داده است. این توجه به تفاوت ها در ورق زدن کتاب های ایرانی توسط والدینی که به همراه کودکان خود به غرفه ما می آمدند دیده می شد. چینی ها هنگام ورق زدن کتاب ها با تامل و دقت زیادی به تصاویر داستان های ما نگاه می کردند. در گفت و گو با ایشان مشخص می شد که آن ها تازگی و جذابیت خاصی در این کتاب ها دیده اند.

ایبد ادامه داد: آنچه بسیار جالب بود اصرار و علاقه خانواده ها برای گفت و گو با نویسندگان ایرانی است. در غرفه ما نویسندگان میز مخصوصی داشتند و علاوه بر معرفی کلی، بروشوری از رزومه و سوابق کاری به عنوان نویسنده و به زبان چینی در اختیار مراجعه کنندگان قرار می گرفت و والدین به میز ما برای گفت و گو و دیدن نمونه کتاب ها مراجعه می کردند.

این نویسنده ادبیات کودک ادامه داد: برداشت کلی من این بود که دغدغه پدر و مادرهای چینی بخصوص قشری که به نمایشگاه مراجعه می کردند، اهمیت کتاب برای آنان است. این افراد معمولا با کودکان خود به نمایشگاه می آمدند و هرچند زبان فارسی را نمی دانستند، با کمک ترجمان چینی حاضر در غرفه و یا به زبان انگلیسی، داستان کتاب های ایرانی را برای آنان توضیح می دادیم و آنان این داستان ها را برای کودکان خود تعریف می کردند. این پدر و مادرها می دانستند که این کتاب در دسترس آنان قرار ندارد و در چین منتشر نمی شود و از همین فرصت برای بازگویی داستان به کودکان خود استفاده می نمودند و برای آشنایی کودکانشان  با تفاوت های فرهنگی، با نشان دادن تصاویر، داستان ها را بازگو می کردند. استفاده این والدین حتی از این فرصت های کوتاه برای من بسیار جالب بود. ما اینگونه تصاویر را در ایران بسیارکمتر می بینیم. در مردم ما این فرهنگ که حتی از این لحظلات کوتاه هم استفاده شود کمتر است. واکنش بچه ها هم برای من بسیار جالب بود. آن ها هرچند متن کتاب را متوجه نمی شدند ولی با علاقه تصاویر را نگاه می کردند. بازدیدکنندگان بزرگسال هم با دقت و تعجب این کتاب ها را ورق می زدند و حتی از صفحات مختلف کتاب عکس می گرفتند. 

به گفته ایبد حضور در میز انجمن نویسندگان با همراهی رئیس بخش بین الملل نمایشگاه و اعضای  انجمن نویسندگان چین، اطلاعاتی تازه و جالب در اختیار شرکت کنندگان ایرانی قرار داد. این انجمن در سال 1949 تاسیس شده و امروز با 11 هزار و 236 عضو  برجسته، در بخش کودک و نوجوان، تفاوت های زیادی با انجمن نویسندگان کودک و نوجوان ایران دارد. این تفاوت شامل کتاب های کودک و نوجوان دو کشور هم می شود؛ چنانچه برای مثال نویسندگی کودک و نوجوان چین بیشتر بازگویی قصه ها و افسانه های قدیمی است. هرچند داستان های امروزی هم برای کودکان چین  نوشته می شود، ولی نسبت به 40 هزار عنوانی که در سال منتشر می شود، چندان رقم قابل توجهی نیست.

او ادامه داد: پس از سخرانی که در استیج نویسندگان در مورد «تاثیر داستان های فانتزی در تقویت قدرت تخیل کودکان» انجام دادم، بازخوردهای جالبی از سوی شنوندگان دریافت کردم . یکی از معلمان عنوان کرد که  توجهی به این مسئله از سوی معلمان چینی نمی شود و برنامه ای برای تقویت قوه تخیل بچه ها وجود ندارد.  در گفت و گو هایی که با ناشران هم انجام دادیم بیان کردند که نگاه تخصصی در این حوزه آنچنان که در ایران هست در چین وجود ندارد. اینها همه تجربیاتی است که در رفت و آمد ها می تواند بر پیشرفت حوزه تخصصی هر دو کشور اثر بگذارد.

ادبیات قومی در ایران مورد توجه نیست

او به جوایز متعدد سالانه انجمن نویسندگان چین در بخش جایزه رمان، جایزه روشو (داستان کوتاه)، جایزه ادبیات قومیت و جایزه ادبیات کودک اشاره کرد و افزود: این انجمن حمایت های ویژه ای از اعضای خود در زمینه چاپ، گفت و گو و تعامل با ناشران و نویسندگان خارجی انجام می دهد. البته ورود به انجمن شرایط خاصی مثل دریافت جایزه برای کتاب را دارد که  این مسئله از جنبه ای باعث بالا رفتن کیفیت انجمن می شود.

او جایزه ادبیات قومیت در کشور چین با 55 قوم مختلف را بسیار جالب توصیف کرد و ادامه داد: در ایران به طور انحصاری نویسندگان اقدام به نوشتن داستان های قومی کرده اند. این کار کاملا فردی و از روی علاقه شخصی صورت گرفته است. برای مثال من کتاب «پریانه های لیاسند ماریس» را در حوزه فرهنگ مردم حوزه خلیج فارس و مردم جنوب ایران که به کار دریانوردی می پردازند و زندگیشان با دریا گره خورده است نوشته ام. کتاب های دیگری هم در حوزه فرهنگ اقوام مختلف ایران نوشته شده است ولی نسبت به کتاب هایی که چاپ می شود و نسبت به تنوع قومی که ما داریم و تعداد جمعیت آن ها، بسیار کم رنگ است. هرچند ما هم از نظر فرهنگی بسیار قوی هستیم ولی در کشور ما به این حوزه توجه جدی نشده است. این مسئله نکته قابل توجهی است که باید بر روی آن برنامه ریزی کنیم.

وی همچنین بر وجود دفترچه هایی با رسم الخط باستانی چینی و تلاش چینی ها برای حفظ این خط از طریق آموزش آن با کمک چند معلم باقی مانده اشاره کرد نمود.

طاهره ایبد گفت: شرکت در این نمایشگاه ها و گفت و گو ها فرصتی است تا از تجربه دیگران استفاده کنیم. همچنان که ما هم می توانیم تاثیر گذار باشیم و تجربیات خود را منتقل کنیم.

محبوبیت داستان های سریالی دیجیتالی در چین

او با بیان اینکه داستان های سریالی دیجیتالی در چین بسیار پرطرفدار است، توضیح داد: این داستان ها بر روی گوشی های موبایل منتشر و هر روز به روز رسانی می شود. نویسندگان چینی هر روز بخشی از این داستان ها را می نویسند و بر روی گوشی های موبایل منتشر می کنند. چند قسمت ابتدایی این داستان ها رایگان است ولی پس از آن خواننده باید مبلغی را برای ادامه داستان پرداخت نماید. این هم به نوعی حمایت از نویسنده است و نویسنده می تواند حق التالیف خود را دریافت کند و هم اثر راحت تر و سریعتر در دسترس علاقمندان قرار می گیرد. از این طریق یک داستان ممکن است میلیون ها بار خوانده شود. حتی اینکه مردم عادت کرده اند هر شب بر روی گوشی های تلفن خود داستان بخوانند و با داستان بخوابند نشان دهنده فرهنگسازی مطالعه در این کشور است.

در ایران در مدیریت زمان دچار مشکل هستیم

ایبد در مورد برنامه های حاشیه ای و کارگاه های مختلف نمایشگاه پکن گفت: در نمایشگاه تعداد نشست ها، دیدارها، بازدید ها و غیره بسیار زیاد بود. گاهی چندین برنامه به طور هم زمان برگزار می شد و فرصت خوبی را ایجاد می کرد تا ما با کشوری که هیچ آشنایی با آن نداشتیم، آشنا شویم.  از سوی موسسه فرهنگی نمایشگاه ها به طریقی برنامه ریزی شده بود که همه حاضران ایرانی در این نمایشگاه با توجه به حوزه تخصصی و کاری خود در نشست ها و برنامه های مختلف حضور  داشته باشند.  

وی فرهنگ برگزاری نشست ها را هم متفاوت دانست و گفت: از تمام لحظات این نشست ها بدون فوت وقت استفاده می شد. برای مثال نشستی با حضور 10 ناشر چینی با ناشران خارجی برگزار شد که از من نیز هرچند ناشر نیستم و بر اساس رزومه دعوت شده بود. در این نشست افراد و ناشران از کشورهای مختلف رو به روی هم می نشستند و به مدت 5 دقیقه در مورد نشر و کتاب به گفت و گو می پرداختند،کتاب های همدیگر را می دیدند و اگر تمایلی برای همکاری داشتند اطلاعات تماس رد و بدل می شد. در فرصت زمانی 1 ساعته این 20 نفر به خوبی با هم گفت و گو کردند.

او افزود: ما در ایران در مدیریت زمان دچار مشکل هستیم. در مقایسه با ایران، چین برنامه ریزی خوبی دارد و  به خوبی این برنامه را اجرا و از فزصت ها بهره برداری می کند.

ایبد با اشاره بر رونمایی از دو کتاب مرادی کرمانی به زبان چینی در نمایشگاه بین المللی کتاب پکن، گفت: کتاب های ما بسیار پراکنده و کم بود ولی تقاضای بسیاری از سوی ناشران چینی وجود داشت. حتی برخی از این ناشران مترجمان زبان فارسی به همراه داشتند که نشان دهنده این است که با برنامه حرکت می کنند.

به نتیجه رسید مذاکرات مستلزم پیگیری است

او ادامه داد: به عنوان عضو هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان پیشنهاد هایی را در انجمن مطرح کردم که مورد استقبال قرار گرفت. قرار شد با شورای اصلی انجمن نویسندگان چین مطرح شود تا ما نشست های مشترکی با این انجمن و همینطور دیدارهای متناوب نویسندگان دو کشور  را داشته باشیم. همچنین حضور نویسندگان در مدارس دو کشور را مطرح کنیم  تا نویسندگان آثار خود را برای بچه های کشور میزبان بخوانند. همینطور قرار شد نشست های تخصصی با حضور نویسندگان مشترک دو کشور و کارگروه های برگذار شود. امیدوارم بعد از این با پیگیری هایی که انجام می شود این تصمیم به نتیجه برسد.

این نویسنده حضور در نمایشگاه پکن را سفری پربار توصیف کرد و ادامه داد: هرچند سال هاست که نمایشگاه کتاب در تهران برگزار می شود ولی من فکر می کنم حاصل نمایشگاه پکن حداقل برای خود من بسیار بیشتر بود. این نمایشگاه فرصتی بود برای آشنایی با جهانی ناشناخته. امیدوارم از نتایج این نمایشگاه به درستی استفاده کنیم و شاید با این تجربه در نمایشگاه های بین المللی کتاب تهران هم شاهد تغییراتی باشیم.

وی  ادامه داد: به طور کلی سفر چند روزه برای حضور در نمایشگاه پکن تصور ذهنی من را نسبت به مردم چین  تغییر داد. هرچند مردم این کشور مشکلات، کاستی ها، کمبودها و محدودیتهایی را دارند ولی احساس کردم که تلاش می کنند تا فرهنگ خود را بالا ببرند. همچنین باید گفت در بخش هایی هم این امکانات برایشان فراهم شده بود و فضا برای تلاش برای ارتقای فرهنگی وجود داشت.

او افزود: ما در کشورمان حرکت ها، طرح ها و برنامه های خوبی را شروع می کنیم اما به نتیجه رسیدن این حرکت ها مستلزم پیگیری ها و هماهنگی های بعدی است. برداشت کلی من در صحبت با دیگر همراهان این است که هرچند حضور در در نمایشگاه بین المللی پکن، به علت ویژگی های خاصی که کشور چین دارد، سخت بود اما تجربه خوبی بود. از غرفه ایران و برنامه های آن خیلی استقبال شد و گفت و گو های خوبی انجام گرفت اما به نتیجه رسیدن این طرح ها و استفاده از این تجربه مستلزم پیگیری هایی از جانب مسئولین ما در موسسه نمایشگاه های فرهنگی است.

ظاهره ایبد در پایان گفت: امیدوارم نمایشگاه چین کلید یک حرکت تازه باشد. کنش های متفاوتی وجود داشت مثل گفت و گوهای رو در روی بسیاری که اتفاق افتاد و تمایل زیادی از سوی هر دو طرف بخصوص از سوی چینی ها برای همکاری دیده می شد. امیدوارم با پیگیری مسئولین این تمایل به همکاری، به نتیجه برسد.