تکتاب؛ سامانه امانت و فروش کتاب الکترونیکی

به گزارش خبرنگار لیزنا، نشست معرفی و بررسی قابلیت‌های سامانه تکتاب روز یکشنبه ۱۶ اردیبهشت در سرای اهل قلم سی و یکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

تکتاب (نخستین سامانه امانت و فروش کتاب الکترونیکی دانشگاهی) است. این سامانه در آدرس www.taktab.com قابل دسترس است و نرم افزار کاربردی آن نیز در سایت دسترس پذیر خواهد شد. مطالعه محتوا از طریق این نرم افزار انجام می گیرد و نسخه کامپوتری آن نیز در آینده  نزدیک در دسترس قرار می گیرد.

خبرنگار لیزنا در حاشیه این برنامه با داریوش مطلبی و مهدی علی پور حافظی گفت و گو کرد.

فاز اول سامانه تکتاب: کتاب های دانشگاهی، فاز بعدی: کتاب های عمومی و کودک

داریوش مطلبی در مورد کارکردهای سامانه تکتاب توضیح داد: فاز مطالعاتی سامانه امانت و فروش کتاب الکترونیکی که ما آن را به اختصار تکتاب می نامیم، از سال 1392 شروع شده و به مدت 2 سال طول کشیده و سپس دست آوردهای حوزه مطالعاتی آن به یکسری طرح های پیشنهادی جهت عمل تبدیل و در قالب سامانه تکتاب پیاده سازی شده است.

او ادامه داد: تکتاب در واقع یک سایت و یک نرم افزار کاربردی است. این سامانه در فاز اول می خواهد کتاب های ناشران دانشگاهی را به صورت الکترونیک برای قشر دانشجو و اعضای هیات علمی دانشگاه و همینطور کسانی که نیازمندند کتاب های دانشگاهی را مطالعه کنند در دو قالب امانت و فرش دسترس پذیر نماید.

وی با بیان اینکه تاکید اصلی سامانه تکتاب بر روی بخث امانت محتوا قرار دارد، گفت که بحث فروش نیز پیش بینی شده است. به گفته مطلبی هر کسی می تواند با مراجعه به سامانه تکتاب و نرم افزار کاربری کتاب مورد نظر را با مبلغ بسیار اندکی برای مدت مشخصی به امانت بگیرد. بعد از پایان مدت امانت که می تواند دو ماهه یا یک ترم باشد، کتاب از دسترس وی خارج خواهد شد. در این صورت شخص به محتوای کتاب دسترسی نخواهد داشت ولی تصویر و مشخصات آن در کتابخانه شخصی فرد دسترس پذیر خواهد شد. جهت خرید کتاب نیز فرد بدون محدودیت زمانی و مکانی می تواند به کتاب دسترسی یابد.

مطلبی در مورد حوزه های فعالیت این سامانه توضیح داد: در فاز اول این سامانه برای کتاب های دانشگاهی است ولی در فازهای بعدی به حوزه کتاب های عمومی و کودک هم وارد خواهد شد.

تهیه بدون دغذغه کتاب با قیمت مناسب

وی در مورد کمک این سامانه به دانشجویان و اساتید گفت: هزینه کتاب هایی که دانشجویان در طول ترم باید تهیه کنند بالا است. دسترسی به کتاب های مورد نیاز و تهیه بدون دغدغه آن با قیمت بسیار اندک یک بخش از کارایی این سامانه است. همچنین ممکن است مطالعه کل کتاب برای یک درس دانشگاهی لازم نباشد و دانشجویان بخش هایی از کتاب را نیاز داشته باشند، ولی با تهیه چند کتاب مجبور می شوند قیمت بالایی پرداخت نمایند. بخش بعدی کاربرد سامانه تکتاب این است که دانشجویان می توانند بخش هایی از کتاب را امانت بگیرند یا بخرند و به محتوای جدیدی که مورد نیازشان است دسترسی یابند.

او ادامه داد: تمام کارهایی که در کتاب کاغذی انجام می دهیم مانند هایلایت کردن، یادداشت نویسی و غیره در این سامانه پیش بینی شده است. بعد از پایان مدت امانت گیری حتی دو سال پس از بازپس دادن آن، در صورت امانت گری دوباره، تمام هایلایت ها، یادداشت ها و علامت گذاری های بخش های مهم، حاشیه نویسی ها و غیره از تاریخچه سامانه بازخوانی می شود و برمی گردد.

امکان سرقت کتاب وجود ندارد

او در مورد بحث امنیت سامانه و جلوگیری از کپی برداری از مطالب کتاب ها توضیح داد: مطالعه تمام کتاب در سامانه تکتاب پیشبینی شده است. هیچ کسی نمی تواند از فایل های موجود پرینت بگیر یا فایل ها را دانلود کند. فرد فقط می تواند به صورت خیلی محدود، که در بحث های مربوط به سرقت و کپی کتاب نیز مطرح شده است، در مقالات خود به بخش های کوتاهی استناد کند. ولی به این معنی نیست که می توان یک صفحه یا چند صفحه را کپی کند.

کتابخانه های دانشگاهی واسط بین تکتاب و مراجعین

داریوش مطلبی در مورد امکان استفاده کتابخانه های دانشگاهی سراسر ایران از این سامانه گفت: به دلیل اینکه متادیتای پیش بینی شده برای این سیستم مبتنی بر ISBD است یعنی بر اساس استانداردهای حوزه نشر، ما مترجم هایی برای دوبلین کور و مارک هم پیشبینی کردیم؛ سیستم هایی که نرم افزارهای کتابخانه ها مبتنی بر آنها کار می کنند. کتابخانه ها می توانند به عنوان واسط بین تکتاب و مراجعین خود عمل کنند. آنها با توافقی که با تکتاب می کنند می توانند کتاب ها با هزینه پایینتری، با اعتبار کتابخانه و یا با اعتباری که با افراد توافق کرده اند، در اختیار کاربران خود قرار دهند. متادیتای نرم افزار تکتاب قابل کانورت به نرم افزارهای کتابخانه ای است.

او با اشاره بر لزوم بستن قرارداد با این سامانه، ادامه داد: کتابخانه های دانشگاهی باید با موسسه ای که نرم افزار تکتاب را راه اندازی کرده است توافق کنند. مشخصات این موسسه در سایت سامانه تکتاب موجود است.

وی در مورد تعامل و همکاری این یامانه با کتابخانه های دانشگاه های خارجی گفت: در فاز بعدی پیشبینی شده است که محتواهای غیر فارسی را هم برای استفاده بومی کشورهای مختلف به این سامانه اضافه کنیم. کتابخانه های کشورهای دیگر هم می توانند در این فرایند مشارکت کنند.

قیمت نسخه امانی یک پانزدهم نسخه چاپی است

او در پایان سخنان خود یکی از تمایزات سامانه تکتاب با نرم افزارهای مشابه داخلی و خارجی را بحث امانت محتوا در این سامانه عنوان کرد و افزود: این موضوع به ما این امکان را می دهد که قیمت نسخه امانی را به یک پانزدهم نسخه چاپی برسانیم. یعنی کتابی را که 30 هزار تومان قیمت دارد، می توان با 2 هزار تومان امانت گرفت. هر زمان هم دوباره به کتاب نیاز داشتید می توانید به آن مراجعه کنید. 

تمرکز اصلی تکتاب بر روی امانت دادن کتاب است

علی پور حافظی در مورد آینده این سامانه و توسعه آن گفت: توسعه تکتاب در چند حوزه مطرح است. یک حوزه تامین و افزایش محتوا برای سامانه است. ما به دلیل نیاز ضروری که در دانشگاه ها و در جو علمی و تخصصی وجود دارد، الویت اول در توسعه تکتاب را به این حوزه اختصاص دادیم. البته در آینده وارد حوزه عمومی و کودک و نوجوان هم خواهیم شد.

علی پور ادامه داد: نکته بعدی چشم اندازی است که برای سامانه مدنظر قرار داده ایم. یعنی توجه به این موضوع که این سامانه در حوزه امانت فعالیت می کند و بحث توسعه سامانه در سرویس هایی مطرح است که مبتنی بر امانت هستند. سایر سرویس ها را به عنوان مکمل بحث امانت در نظر گرفته ایم. یعنی تمرکز اصلی ما بر روی امانت قرار دارد ولی برای مثال بحث فروش را هم در کنار آن خواهیم داشت و قابلیت های حوزه امانت (مانند امانت فصل یا بخشی از کتاب) در حوزه فروش هم (امکان فروش فصل یا بخشی از کتاب) فراهم خواهد بود.

او افزود: تمرکز ما بر این نکته است که کتاب و یا مطالعه در بستر عمومی جامعه به ویژه در بخش علمی جا بیافتد. زیرا یکی از مسائل جامعه ما این است که هزینه ای برای این نوع کارها پرداخت نمی کنیم. اینکه هزینه کاهش ولی خدمات افزایش یابد در گسترش فرهنگ کتابخوانی تاثیرگذار خواهد بود.

امکان اهدای کتاب های امانی

وی با بیان اینکه بسیاری از خدماتی که در سرویس های مختلف در آینده ارائه خواهد شد آماده است، به آماده سازی سرویس اهدا اشاره کرد و توضیح داد که با این سامانه می توان کتاب را امانت گرفت و برای یک یا چند هفته به دیگران هدیه کرد و یا می توان مجموعه کتاب را خرید و به یک موسسه اهدا نمود.

علی پور محور سوم حوزه توسعه تکتاب را ارائه سرویس به عنوان یک بستر ابری عنوان کرد و توضیح داد: این بستر به ما کمک می کند تا مسیر توسعه جدیدی را برای این سامانه لحاظ کنیم تا برای مثال به عنوان بستر مدیریت محتوای دیجیتال عمل نماید.

بستری رایگان برای نشر الکترونیک

وی در مورد کاربرد این سامانه در کمک به ناشران گفت: سامانه تکتاب بستر و زیرساخت نشر الکترونیک را فراهم می کند. ناشر برای این بستر هزینه و سرمایه گذاری نخواهد کرد و به صورت رایگان در اختیار او قرار خواهد گرفت. همچنین تکتاب به عنوان یک بستر توزیع به دلیل هزینه پایین و خدمات ویژه، مشتریان گسترده ای را برای ناشران فراهم می کند. ناشر در بازاریابی خود می تواند به خوبی از این بستر بهره ببرد. به عنوان مثال می تواند بسته های موضوعی و یا بسته های پیشنهادی از آثار خود را فراهم کند؛ به ویژه اینکه ما در این سامانه مشتریان عمده ای را مانند کتابخانه ها، سازمان ها و وزارتخانه های مختلف داریم.

کاهش 60 درصدی هزینه های ناشر در حوزه توزیع

او افزود: این سامانه به ناشران از منظر امکان توزیع گسترده و هزینه کرد به شکل رایگان کمک خواهد کرد و حتی اگر فرصت ندارند تا محتوای خود را وارد سامانه کنند در فاز اول ما مجموعه آثار آنان را دریافت می کنیم، آماده سازی می کنیم و در تکتاب منتشر می کنیم و سپس این کار را تحویل خود ناشر می دهیم. ناشر دغدغه هزینه، امنیت و کپی رایت، بستر فن آوری و غیره را ندارد و همه را به صورت رایگان و با کیفیت خوب در اختیار می گیرد و مشتریان و درآمد او هم به شکل تصاعدی افزایش خواهد داشت.

 وی با تاکید بر اینک ناشر هزینه نگهدای نخواهد داشت گفت: طبق مطالعات ما حدود 60 درصد هزینه ناشر در انتشار و توزیع آثار خود با همکاری با سامانه تکتاب کاهش خواهد یافت.

برنامه ریزی های ویژه برای حوزه کودک و نوجوان

علی پور در مورد برنامه ریزی های این سامانه جهت فعالیت در حوزه کودک و عمومی نیز گفت: طیف کودک و نوجوان به دلیل آشنایی و استفاده فراوان از گوشی های همراه و وسایل الکترونیکی، توجه به ویژگی های سامانه مانند گرافیک و قابلیت های متناسب آن با سن و نیاز آنها، طیف خاصی هستند. نوع رفتار آنها با سامانه نیز متفاوت از دیگر طیف ها است. به همین دلیل در حوزه برنامه ریزی جامع و بنیادینی از منظر توجه به مارک مدیا و توجه به نیازمندی های آنان داریم.

او ادامه داد: از طرف دیگر ناشران کودک و نوجوان ما می خواهند تنوع ارائه محتوا متناسب با نیاز کودکان و نوجوانان داشته باشند. این تنوع باید در بستر الکترونیکی فراهم باشد به ویژه اینکه تنوع گسترده تری در این بخش به نسبت بستر سنتی داریم. ما توجه ویژه به این تنوع داریم. برای مثال مادر می تواند صدای خود را ضبط و پخش کند یا می تواند شخصیت ها داستان را با اسم، ویژگی ها و رفتارها و حتی عکس کودک ارائه دهد.

به گفته او بخش تکتاب عمومی در حاضر آماده است چراکه در تکتاب دانشگاهی ویژگی هایی طراحی شده است که در تکتاب عمومی لازم نیست. علی پور گفت: بسیاری از ناشران بخش کودک و نوجوان نیز جهت همکاری اعلام آمادگی کرده اند و به دلیل ویژگی خاص بازاز ترجیح می دهیم با کمی فاصله این حوزه از سامانه را وارد بازار کنیم و سال آینده در نمایشگاه کتاب تکتاب کودک و نوجوان را معرفی خواهیم کرد. ما می خواهیم این سامانه را با قابلیت های خاص ارائه دهیم و فقط شامل عکس کتاب نباشد.

وی در پایان بر حفط حقوق مولفان و حقوق مالکان آثار با ایجاد چندین لایه امنیتی و آزمایش امنیت سامانه با کمک چندین هکر تاکید کرد و گفت: حفظ امنیت محتوا حفظ دارایی مالکان محتوا است و اکر به آن توجه خاص نداشته باشیم نمی تونیم در این حوزه فعالیت کنیم و به ناشر ضرر می رسانیم در حالی که هدف ما کمک به ناشران است. ما ابزار دست ناشر برای حضور در عرصه نشر الکترونیک هستیم. ما تمام تلاش خود را برای جلب اعتماد ناشران و حفظ امنیت آنها می کنیم.