داخلی
»مطالب فناوری
کاربردهای تکنولوژی بلاک‌چِین
به گزارش لیزنا، به نقل از اسکولارکی کیچن، بلاک چین این روزها ورد زبان‌ها شده است؛ هم در محافل دانشگاهی علوم ارتباطات و هم در میان مردم، و اظهار نظرهای مثبت و منفی شدیدالحنی را برانگیخته است. با اینکه بسیاری از ما دقیقا نمی‌دانیم اصلا چیست؟! آیا قرار است علوم ارتباطات را متحول کند یا تنها یک موضوع گذرا است؟
شایان ذکر است، هم اکنون این تکنولوژی توسط واحد ارز مجازی، بیتکوین و بسیاری از شرکت‌های دیگر استفاده می‌شود. پیام رسان تگرام نیز چندی پیش اعلام کرد قصد دارد در آینده نزدیک از این تکنولوژی استفاده کند که این پیام رسان را در واقع غیرقابل فیلتر شدن می‌کند.
آلیس میدوس مصاحبه ای را در این زمینه انجام داده است. در مصاحبه پیش رو جوریس ون روسم، معاون پروژه‌های خاص در دیجیتال ساینس Digital Science و نویسنده کتاب «بلاک چین برای تحقیق» و مارتین رولندز، رئیس انتشارات اشپرینگر نیچر Springer Nature درباره بلاک چین با نگاه علوم ارتباطات بحث می‌کنند.
بلاک چین را در یک جمله چگونه توصیف می‌کنید؟
جوریس: بلاک چین یک تکنولوژی است برای داده‌های مرکززدایی شده و خودمختار که می‌توانند در راهی انقلابی و جدید مدیریت و سازمان‌دهی شوند: دادهها در این تکنولوژی آزاد، دائمی، تاییدشده و به اشتراک گذاشته شده هستند و نیازی به تسلط مرکزی ندارند.
به زبان ساده بگویید چگونه کار می‌کند؟
جوریس: در یک بانک اطلاعاتی معمولی شما نیاز به یک بازدارنده (gatekeeper) دارید که از درست بودن اطلاعات ذخیره شده مطمئن شود (معمولا به تراکنش‌های مالی برمی‌گردد ولی می‌تواند هر گونه اطلاعاتی باشد). با این حال، با بلاک‌چین اعتماد به وسیله بازدارنده ایجاد نمی‌شود بلکه به وسیله مکانیزمی اجماعی و تکنیک‌های رمزنگاری ایجاد می‌شود. مکانیزم اجماعی به وضوح مشخص می‌کند که چه اطلاعات جدیدی مجاز هستند به بانک اطلاعات اضافه شوند. با کمک تکنولوژی هشینگ (Hashing)، تغییر هر گونه داده موجود بدون شناسایی شدن توسط دیگران امکان پذیر نیست؛ و به وسیله رمزنگاری، بانک دادهها می‌تواند بدون شناسایی هویت‌های واقعی به اشتراک گذاشته شود. پس تکنولوژی بلاک چین نیاز به افراد واسطه را از بین می‌برد.
این موضوع چگونه به علوم ارتباطات مرتبط می‌شود؟
جوریس: خیلی مرتبط است. بلاک چین می‌تواند در سطوح مختلف اعمال شود که در تعدادی از اقدامات جدیدی که به تازگی اعلام شدند منعکس شده است. به طور مثال، یک ارز رمزنگاری‌شده برای علم می‌تواند توسعه یابد. این «بیتکوین برای علم» می‌تواند یک طرح با انگیزه مالی برای محققان، مانند بررسی همکاران Peer review را ایجاد کند. یک بخش مرتبط دیگر، مخصوصا برای ناشران، مدیریت حقوق دیجیتال DRM است. بلاک‌چین همچنین به ناشران این امکان را می‌دهد که پرداختی‌های ریز را به راحتی با هم ادغام کنند، به این ترتیب بلاک چین می‌تواند در کنار دسترسی آزاد و آبونمان، یک مدل بیزنس جالب را نیز بسازد.
همچنین، انبار دادهها بدون صاحب مرکزی است که می‌تواند اطلاعات را با نام‌های ناشناس ذخیره کند. این امر می‌تواند از ساخت بانک داده‌های مشترک و معتبر رویدادهای علمی حمایت کند. اینجا فعالیت‌های معمول مانند نشر و ارجاع می‌توانند به همراه فعالیت‌های مبهم و ناشناس حال حاضر، مانند بررسی همکاران ذخیره شوند. یک انبار دادهها که تمام رویدادهای علمی را در برمی‌گیرد می‌تواند علم را شفاف‌تر و تکثیرپذیرتر کند و به معیارهای قابل اطمینان‌تر و جامع‌تر امکان فعالیت دهد.
پس برای ساخت انبار دادهها به بلاک‌چین نیاز است؟
جوریس: قاعدتا نه. ولی داشتن همچنین انبار مرکزی بدون تکنولوژی قدیمی نیاز به یک صاحب و نگهبان مرکزی دارد که این یک مشکل است. به چه کسی می‌توانیم به حد کافی اعتماد کنیم؛ کسی که حاضر است و توانایی آن را دارد تا این مسئولیت را بر عهده گیرد؟ چیزی که درباره بلاک‌چین منحصربه‌فرد است این است که شما می‌توانید بدون نیاز به یک بازدارنده یک بانک دادهها داشته باشید. می‌توان گفت اعتماد از طریق تکنولوژی به دست می‌آید. به علاوه، از طریق رمزنگاری شما می‌توانید به صورت موثر بخش‌های مهم مانند دسترسی، عدم شناسایی و محرمانه بودن را مدیریت کنید.
چرا بلاک‌چین به این اندازه تفرقه انداز است؛ هم در فضای دانشگاهی و هم خارج از آن؟ چرا عده‌ای عاشق آن هستند و عده‌ای از آن متنفر اند؟
جوریس: حدس می‌زنم به دلیل جایگاه بلاک‌چین در چرخه هایپ است. توقعات آن قدر بالاست که انتظار ناامیدی و بدبینی می‌رود، ولی قانون چرخه هایپ همچنین می‌گوید که در یک نقطه ما وارد کاربرد واقعی می‌شویم. پس ما اعتقاد داریم که به عنوان یک گروه، زمان بحث درباره جهت کاربرد و تجربه کردن با بلاک‌چین در فضای دانشگاهی علوم ارتباطات فرا رسیده است.
مارتین: به علاوه، بیتکوین بر روی تکنیک بلاک‌چین ساخته شده است که معمولا با بازار سیاه و پول‌شویی شناخته می‌شود، و سابقه خوبی ندارد. ولی بلاک‌چین خیلی فراتر از بیتکوین است. برای کسب‌وکارها، بلاک‌چین نیازی به پیدا کردن ارز رمزنگاری‌شده یا هرگونه سخت‌افزار انرژی‌بر ندارد. به گفته سلی دیویس، خبرنگار تکنولوژی فایننشال تامیز «بلاک‌چین برای بیتکوین، مانند اینترنت برای ایمیل است. یک سیستم بزرگ الکترونیکی که بر روی آن می‌توان برنامه‌هایی ساخت. ارز تنها یکی از آنها است.» در حال حاضر، بلاک‌چین بسیار وسیع‌تر است و در خرید و فروش، بیمه و تولید و... استفاده می‌شود.
توسعه‌ها در صنعت را با توجه به بلاک‌چین چه طور می‌بینید؟
جوریس: در چند ماه گذشته، ما شاهد آغاز اقدامات بسیار جالبی بوده‌ایم. به طور مثال، scienceroot.com، Pluto.network و orvium.io. این‌ها همگی پروژه‌های بلندپروازانه‌ای هستند که بسیاری از پتانسیل‌های استفاده از بلاک‌چین در صنایع را دربرمی‌گیرند و حتی می‌توان گفت وضعیت کنونی را به هم می‌ریزند. اخیرا، artifacts.ai اقدامی جالب را اعلام کرد که هدف آن ایجاد امکان مستندنگاری از تمام مراحل پژوهش برای محققان است. با این حال، ما اعتقاد داریم که بازیگران سنتی و همچنین ناشران باید به این موضوع که چگونه می‌توانند خدمات برای محققان را با استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین ارتقاء دهند، توجه کنند. چالش‌هایی (مانند تکثیرپذیری و بررسی همکاران) وجود دارند ولی به این معنا نیست که تمام اکوسیستم نیاز به بازسازی دارد. در واقع در انتشارات آکادمیک، ما آمار خوبی در به کار گیری تکنولوژی‌های جدید و استفاده آنها در ارتقای نقشمان در علوم ارتباطات داریم. به بیان دیگر، ما باید سیستم را درست کنیم نه اینکه آن را بشکنیم!
مترجم: ونداد ذوقی
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.