دسترسی به گنج قطع شد

به گزارش لیزنا، دیروز در خبری در وبسایت ایرانداک اعلام شد: «به آگاهی می‌رساند که به استناد ماده هشت آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی از یکم دی ماه 1399 دسترسی به تمام‌متن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) شدنی نیست».

این ماده هشتم تصویب نامه هیئت وزیران به عنوان آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی است.

داستان از این قرار است که پیش از این، موسسات مختلف آموزش عالی، پایان نامه های خود را به ایرانداک می دادند و ایرانداک آنها را در گنج می گذاشت و دانشجویان با شرایطی و البته مجانا می توانستند متن پایان نامه درخواستی مرتبط با کار خود را ببینند. طبعا کار مشابهت یابی هم توسط ایرانداک انجام می شد.

کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران در ادامه منتشر کرد: انتشار پایان نامه ها در گنج، دو مزیت داشت یکی آن که از محتوای آنچه می خواستند استفاده می کردند، دیگر این که پایان نامه ها در مرئی و منظر همه بود و امکان تقلب وجود نداشت.

در حال حاضر، این تنها موسسات صاحب پایان نامه هستند که می توانند متن کامل را انتشار بدهند.

بدین ترتیب اگر همه موسسات آموزش عالی،  همه پایان نامه های خود را در سامانه ها مستقل خود انتشار بدهند؛ و در این زمینه مشکلی نباشد، به دلیل تعدد مراکز، باز هم استفاده از محتوای آنها و نیز کنترل امر  تقلب دشوار خواهد بود. بماند که بسیاری از موسسات و دانشگاهها این کار را نکرده و زیرساخت های لازم را هم ندارند.

اکنون باز رویه جاری به عقب برگشته، و همه پایان نامه ها در موسسات پنهان خواهد ماند، و از دریچه های مخفی در بازار آزاد فروخته و کسی هم متوجه آن نخواهد شد، چون دیگر گنجی در کار نیست که دست کم بیشتر آنها قابل استفاده عمومی و رایگان باشد.

راه حل آن است که هیئت وزیران اگر می خواهد تمام آن زحمات مراکز قانون گذار برای جلوگیری از تقلب برباد نرود، فکری برای این ماده هشت در آیین نامه اجرایی بکند.

در این مورد هم، حقوق دانشگاهها با حقوق عمومی و نشر آزاد علم در تعارض افتاده و تا اینجا، به ضرر علم پیش رفته است.

در همسایگی ما، کشور ترکیه، با ایجاد یک مرکز برای تزهای دانشگاهی، ـ تز مرکزی ـ  همه دانشگاهها را موظف کرده تا پایان نامه های ارشد و دکتری را به آن بسپارند و متقاضیان نیز همگی به آنجا مراجعه کرده از رفتن به این

دانشگاه و آن دانشگاه و وبسایت های مختلف، در امان هستند.

گفتنی است که دانشگاه تهران تمامی پایان نامه های قابل دسترسی خود را که تا دو سال قبل دفاع شده، روی وبسایت کتابخانه مرکزی ـ برنامه آریان ـ گذاشته است.

پیش از این نیز بارها تلاش شده است تا از این پایان نامه ها در مشابهت یابی ایرانداک استفاده شود، که مع الاسف به جایی نرسیده است.