نامزدهای ایرانی کتاب‌ برای کودکان با نیازهای ویژه 2025 IBBY

به گزارش لیزنا، گروه جوایز کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه شورای کتاب کودک در جلسه داوری اسفندماه ۱۴۰۲ از میان آثار رسیده، هشت اثر را برای معرفی به دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) انتخاب کرد. 

انتخاب آثار /محصولات در سه گروه زیر انجام می شود:

1- آثار/محصولات که با فرمت های خاص تولید می شوند. این فرمت ها همانند بریل،زبان اشاره، ،کتابهای حسی و لمسی،کتابهای آسان خوان، به خصوص برای کودکان و نوجوانانی که دارای ناتوانی های زبانی یا ذهنی بوده یا در حال آموزش گیری هستند.

2-کتابهای تصویری از انتشارات/محصولات معمولی، که برای افراد جوان با نیازهای ویژه انتخاب شده، که با استفاده از طراحی ،موضوعی، تصویرگری و متن ها پاسخگو به نیازهای این گروه باشد.

3-کتاب های تصویری و رمان هایی از کتابهایی که برای کودکان تولید شده و دارای شخصیت کودک و نوجوان با نیازهای ویژه است.

  آثار منتخب برای سال 2025 در بخش کتاب‌ برای کودکان با نیازهای ویژه:  

«افسانه نمکی» (کتاب حسی – لمسی) طراحی و اجرای ستاره اقتداری. این کتاب براساس روایتی از روستای کبودر آهنگ همدان بازنویسی شده. برای فعال کردن کودکان نابینا و کم‌بینا درحین خواندن کتاب از المان‌های معماری ایرانی  و ابزارهای سنتی استفاده شده است. 

«خاله می‌بافه من می‌پوشم» (کتاب حسی – لمسی) طراحی و اجرای سودا آزادی، نویسنده خط بریل ناصر مرادی. از ویژگی‌های کتاب راویت داستان توسط ﮐودکی نابیناست. از بافت‌های متنوع و حجم‌های گوناگون در ساخت اثر استفاده شده است. ظرافت اجرا و تنوع در بافت‌ها برای کودک با آسیب بینایی جذاب است. 

«روباه و زاغ» (کتاب حسی – لمسی) طراحی و اجرای سمانه نادری. بازسازی یک روایت کلاسیک  به شکل حسی - لمسی. استفاده از بافت‌های متنوع برای نمایش شخصیت‌ها و فضای داستان. ابتکار عمل در ساخت کتاب برای حرکت شخصیت‌ها به وسیله مخاطب.

 «من مترسکم ولی می‌ترسم» نویسنده احمد اکبرپور، تصویرگر مریم طهماسبی، انتشارات فاطمی، کتاب‌های طوطی. (اثر صوتی گروه جیکو، وابسته به کمیته خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) 

 «تو یک جهانگردی» نویسنده شهرزاد شهرجردی، تصویرگر غزل فتح الهی، انتشارات فاطمی، کتاب‌های طوطی. (اثر صوتی گروه جیکو، وابسته به کمیته خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) 

 «موزی که می‌خندید» نویسنده حمیدرضا شاه‌آبادی، تصویرگر حسن موسوی، انتشارات افق.(اثر صوتی گروه جیکو، وابسته به کمیته خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) 

در این سه اثر صوتی در کنار خواندن متن از موسیقی و جلوه‌های صوتی برای انتقال بهتر مفاهیم استفاده شده و برای شنونده‌ با آسیب بینایی فضایی ایجاد می‌کند که می‌تواند داستان و تصاویر کتاب را از طریق صدا در ذهن خود تصور کند. 

آثار منتخب برای سال 2025 در بخش کتاب با شخصیت‌های معلول:   

 «جهان مال من است» نویسنده تهمینه حدادی، تصویرگر هاله قربانی، انتشارات فاطمی، کتاب‌های طوطی. داستان با روایتی ساده به جزئیاتی از تجربیات خیال‌انگیز کودکی می‌پردازد. شخصیت‌پردازی در متن پویاست و عدم آشکارسازی و عدم تمرکز بر معلولیت کودک دیده می‌شود. 

«ترسناک‌ترین کاری که تا حالا انجام دادی چه بوده؟» نویسنده سولماز خواجه‌وند، تصویرگر مرجان وفاییان، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. داستان با شخصیتی باورپذیر، به دور از کلیشه‌ها و با برانگیختن حس پذیرش معلولیت به موضوع ترس از دیدن و بینایی می‌پردازد. 
  
داوران گروه جوایز کودکان با نیازهای ویژه شورای کتاب کودک، مرضیه شاه کرمی، سوده کریمی، مرجان ریحانیان، ماندانا رضوی زاده، میترا مؤدب، فریبا کیهانی و طاهره بشیر هستند. مسعود طاهریان( عضو نابینای گروه‌ خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) نیز به عنوان مشاور در گروه حضور دارد. 

دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان هر دو سال یک بار فهرستی از کتاب‌های مناسب برای کودکان ویژه را به منظور ایجاد فرصت لذت از کتاب برای کودکان ویژه، تشویق ناشران و توسعه این نوع محصولات منتشر می‌کند. داوری نهایی در تورنتو کانادا انجام می‌شود و آثار برگزیده در فهرست دوسالانه‌ای با عنوان کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه منتشر و در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا ۲۰۲۵ به نمایش گذاشته می‌شود.

در فهرست سال ۲۰۲۳ نیز نام کتاب «قطعه گم شده با دایره کامل» نوشته شل سیلورستاین و ترجمه  سیما مجیدزاده از نشر گل آفتاب به چشم می‌خورد.

در فهرست 2021 نیز کتاب حسی لمسی «یه چیزی اینجاست»، طراح و سازنده سمانه نادری در بخش کتاب‌های حسی و لمسی و کتاب «هفت اسب هفت رنگ» نویسنده محمدهادی محمدی، تصویرگر نوشین صفاخو، انتشارات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان دربخش شخصیت معلول معرفی شده است.

در فهرست 2019 نیز کتاب «گیاهان» در بخش کتابهای حسی لمسی طراح و سازنده سمانه نادری، و اجرای مریم اسماعیل زاده بزازی معرفی شده است.