افزونه Eigenfactorizer راهی نوین برای کسب اعتبار بیشتر و دانش معتبرتر

به گزارش لیزنا، در شرایط کنونی قرن بیست و یکم میلادی که شاهد انفجار اطلاعات هستیم، برخی ابزارها و شاخص های بین المللی برای تعیین کیفیت اطلاعات اهمیت به سزایی دارند و این موضوع برای پژوهشگران و دانشمندانی که در سطوح علمی بالا به پژوهش می پردازند اهمیت ویژه ای دارد.

در این میان و به شکل سنتّی، شاخص ضریب نفوذ یا Impact Factor  بیشترین نگاه و توجه به متغیرهای دانش‌سنجی نشریات علمی -که هر سال در ماه جولای توسط موسسه تامسون رویترز در قالب گزارش استنادات به نشریات ارایه می شود- را از آن خود کرده است.  امّا صرف نظر از مزایای این شاخص، معایب بسیاری بر آن وارد است که از آن جمله می توان به عدم بیان واقعی قدرت علمی یک نشریه پرداخت.

به همین منظور و برای جبران نقص فوق، فاکتوری به نام Eigenfactor یا ضریب تأثیر خودی توسط دو پژوهشگر آمریکایی از دانشگاه واشنگتن معرفی شد.

شاخص Eigenfactor بیانگر اهمّیت نشریات علمی است و هر قدر مقالات نشریه ای توسط نشریاتی با استنادات دریافت شده بیشتر مورد استناد قرار بگیرند، اهمیت و نفوذ آن نشریه بیشتر است. از مزایای این شاخص که در دیگر شاخص های علم سنجی نمی توان یافت، عدم محاسبه Self Citation (استناد به خود) است که تأثیری در امتیاز دهی ندارد؛ به بیان دیگر این شاخص از «استناد به خود» پاکسازی شده و «استناد به خود» در آن تأثیری نمی گذارد.

اخیراً و در همین رابطه، مرورگر رایگان «گوگل کروم» (Google Chrome) افزونه بسیار کاربردی و رایگانی را به نام Eigenfactorizer به پژوهشگران سراسر جهان ارائه داده است که نویسندگان مقالات علمی توسط آن می توانند برترین و سطح بالاترین مقالات را از لیست Pubmed -که یک ابزار ارزشمند برای جستجو در مطالب پزشکی و زیست پزشکی است - به عنوانِ ارجاع، انتخاب و پالایش کنند. در واقع به کمک این ابزار، راه دشوار انتخاب برترین و معتبرترین مقالات علمی برای استناد، به صورت بصری و از طریق رنگ ها فراهم شده است. رنگ قرمز بیانگر برترین و معتبرترین و رنگ آبی بیانگر کم ارزش ترین مقالات علمی در نتایج جستجو خواهد بود. بنابر این کاربران می توانند به سرعت به رنگ ها نگاه کنند و نشریات علمی با نفوذ بالا را انتخاب کنند. بر اساس اطلاعات مندرج در وب سایت این افزونه، در آینده ای نزدیک، این نوع ارزش گذاری علمی، از سطح «نشریات» به سطح «مقالات» گسترش خواهد یافت.  

برای دانلود و نصب نسخه شماره 5/99/0 این افزونه که در سال 2014 میلادی به هنگام رسانی شده است، لازم است تا از طریق مرورگر گوگل کروم، در وب سایت گوگل، واژه Eigenfactorizer را جستجو کرده و آن را نصب نمایید تا از میان بیش از 30 میلیون مقاله، معتبرترین آنها را در چند ثانیه بیابید و قدرت نفوذ مطالب علمی خود را افزایش دهید.

با توجه به اینکه از یک سو سردبیران نشریات علمی – تخصصی- بین المللی توجه ویژه ای به اعتبار ارجاعات استفاده شده در مقالات نویسندگان دارند و معتقدند سطح و ارزش ارجاعات بایستی مساوی یا بالاتر از سطح نشریه ای باشد که مقاله می خواهد در آن به انتشار برسد و از سوی دیگر نوع ارزش گذاری به مقالات و نشریات از سوی شاخص های گوناگون تا حدودی بستگی به سطح علمی ارجاعات و استنادات آنها دارد، نگارنده به یکایک پژوهشگران توصیه می کند تا از این افزونه در فرایند نگارش مقالات خود بهره برداری کنند.

مهدی لطفی پناه، کارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی/ پژوهشگاه رویان.