تأکید بر ضرورت استخدام متخصصان علم سنجی برای رصد، پایش و ارتقاء وضعیت علمی دانشگاه‌ها

به گزارش لیزنا، پنل «ظرفیت‌های شغلی علم‌سنجی» چهارشنبه بیست و نهم آبان 1398، با حضور جمعی از متخصصان، دست‌اندرکاران و ذی‌نفعان حوزه علم‌سنجی، در پنجمین کنگره سالانه متخصصان علوم اطلاعات برگزار شد. دبیر پنل دکتر عبدالرضا نوروزی چاکلی، مدیر برنامه‌ریزی و توسعه آموزش دانشگاه شاهد و سرپرست گروه علم‌سنجی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و دکتر قاسم عموعابدینی (مدیرکل رصد، پایش و آینده نگری علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس مرکز پژوهشی فناوری‌های نوین در مهندسی علوم زیستی دانشگاه تهران)، دکتر فرزانه فضلی (معاون مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)، دکتر حمزه‌علی نورمحمدی (رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد علمی دانشگاه شاهد) و سمیرا سلیمان‌پور، دانشجوی دکتری کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم پزشکی ایران از دیگر اعضای این پنل بودند.

این پنل که با استقبال پرشور حاضران همراه بود به بررسی ظرفیت‌های شغلی حوزه علم‌سنجی و همچنین برخی از تجربیات سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌هایی که در زمینۀ بکارگیری دانش‌آموختگان علم‌سنجی گام‌های مؤثری برداشته‌اند پرداخت و ابعاد گوناگون خدماتی که متخصصان این حوزه می‌توانند به دانشگاه‌ها و مراکز علمی ارائه دهند را تبیین کرد. در آغاز نشست، دکتر عبدالرضا نوروزی چاکلی، دبیر علمی پنل به بیان اهمیت برگزاری این پنل در انعکاس هر چه بیشتر خدمات و عملکردهای مؤثر دانش‌آموختگان این حوزه پرداخته و دلیل انتخاب اعضای حاضر در این پنل که ترکیبی از متخصصان علم‌سنجی، مدیران اجرایی بهره‌بردار از دانش‌آموختگان علم‌سنجی و همچنین دانشجویان مرتبط با این حوزه را در خود دارد، لزوم معرفی و تبیین نقش مؤثر دانش‌آموختگان علم‌سنجی در زمینۀ پیشبرد اهداف علمی و آموزشی دانشگاه‌ها و سازمان‌ها به جامعۀ علمی کشور عنوان کرد.

به عنوان تجربه‌ای عینی‌تر در همین زمینه سمیرا سلیمان‌پور، دانشجوی دکتری کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در سخنرانی پیش‌پنل خود با عنوان «نیم‌نگاهی به یک تجربه موفق»، به معرفی جزئیات یک طرح تحقیقاتی موفق با عنوان «رشد شاخص‌های ارزیابی پژوهش دانشگاه با تأکید بر علم‌سنجی و توانمندی پژوهشگران در راستای ارتقای پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایران» که در نهایت به پیاده‌سازی نظام سنجش و ارزیابی علم‌سنجی در سطح دانشگاه علوم پزشکی ایران منجر شد پرداخته و نتابج آن را برای ارتقاء پژوهشی آن دانشگاه بسیار مؤثر دانست.

در ادامۀ این نشست، دکتر قاسم عموعابدینی، مدیرکل رصد، پایش و آینده‌نگری علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس مرکز پژوهشی فناوری‌های نوین در مهندسی علوم زیستی دانشگاه تهران، به تبیین جایگاه علم‌سنجی در رصد، پایش و آینده‌نگری علم و فناوری پرداخته و بر نقشی که اسناد بالادستی و بویژه نقشه جامع علمی کشور برای متخصصان این کشور در نظر گرفته، تأکید کرد. وی در همین زمینه به تبیین نقشی که متخصصان علم‌سنجی می‌توانند در شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای برنامه‌ریز، سیاستگذار و همچنین ارزیابی‌کنندۀ علم، فناوری و نوآوری در کشور ایفا کنند پرداخته و این رشته را به عنوان یکی از رشته‌های لازم و ضروری و از دستاوردهای موفق سال‌های اخیر نظام آموزش عالی کشور معرفی کرد. همچنین، وی لزوم سرعت بخشیدن به جذب و استخدام متخصصان علم‌سنجی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور به منظور پشتیبانی از برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و امور اجرایی پژوهش را ضروری دانسته و حضور این متخصصان را برای رصد، پایش و در پی آن ارتقاء جایگاه علمی هر دانشگاه، بسیار مؤثر و اجتناب‌ناپذیر توصیف کرد.

سخنران بعدی این پنل، دکتر فرزانه فضلی بود که معاونت مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را عهده‌دار است. ایشان نیز در ادامۀ صحبت‌های سخنران‌های قبلی، ضمن معرفی جایگاه شغلی مؤثری که در وزارت بهداشت برای متخصصان حوزه علم‌سنجی در نظر گرفته شده است، از عملکرد گذشته این متخصصان در حوزه وزارت بهداشت سخن گفته و شواهد و مستنداتی را در زمینۀ تأثیر حضور این متخصصان در ارتقاء جایگاه علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها ارائه کرد. علاوه بر این، در ادامه وی تجربیات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در زمینۀ راه‌اندازی مراکز علم‌سنجی و همچنین بکارگیری بیش از 60 نفر از دانش‌آموختگان علم‌سنجی در این مراکز در دانشگاه‌های کشور و همچنین خدماتی که این متخصصان در ارتقاء و بهبود جایگاه علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگران این دانشگاه‌ها ایفا نموده‌اند را بیان کرد. وی به نقش‌آفرینی متخصصان علم‌سنجی و همچنین نظام سنجش و ارزیابی این وزارتخانه در فرایند ارزیابی‌های رایج نظام دانشگاهی از قبیل ترفیع و ارتقاء اعضای هیئت علمی اشاره کرده و نقش این دانش‌آموختگان را در این زمینه‌ها نیز بسیار مفید، مؤثر و تعیین‌کننده توصیف کرد. افزون بر این، دکتر فضلی در این زمینه که چگونه هر یک از دانشگاه‌های علوم پزشکی برخوردار از متخصص علم‌سنجی توانسته‌اند با تکیه بر خدمات مؤثر این متخصصان، در راستای ارتقاء کیفیت و تبیین اولویت‌های پژوهشی اعضای هیئت علمی خود گام بردارند و با بهره‌مندی از نتایج آن، جایگاه علمی دانشگاه خود را در سطح ملی و بین‌المللی بهبود بخشند، شواهد و مستنداتی را به حاضران ارائه کرد.

در ادامه، دکتر حمزه‌علی نورمحمدی، رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد علمی دانشگاه شاهد به ایراد سخنان خود در زمینۀ ظرفیت‌های شغلی علم‌سنجی پرداخته و این حوزه را به عنوان یکی از حوزه‌های ضروری کشور معرفی کرده و لزوم بهره‌مندی از این متخصصان در دانشگاه‌های کشور را مورد تأکید قرار داد. وی تأکید کرد که دانش‌آموختگان علم‌سنجی با دانش و مهارت‌های علمی و عملی که در زمینۀ سنجش و ارزیابی کسب می‌کنند، می‌توانند دانشگاه را در دستیابی به اهداف علمی و آموزشی خود یاری کنند و به صورت مستقیم زمینه‌های لازم را برای توسعه علمی و آموزشی و ارتقاء جایگاه دانشگاه در سطح ملی و بین‌المللی فراهم آورند.

در پایان، دکتر عبدالرضا نوروزی چاکلی، دبیر علمی پنل و مدیر برنامه‌ریزی و توسعه آموزش دانشگاه شاهد و سرپرست گروه علم‌سنجی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، ضمن ایراد سخنان خود، به جمع‌بندی مطالب اعضای پنل پرداخت. وی با ارائۀ آمارهایی از دانش‌آموختگان این حوزه و میزان جذب آنها در بازار کار، نشان داد که چگونه دانشگاه‌های کشور و به ویژه دانشگاه‌های علوم پزشکی، راه‌اندازی مراکز علم‌سنجی و جذب دانش‌آموختگان علم‌سنجی را در اولویت‌های کاری خود قرار داده و علاوه بر دانشگاه،‌ پژوهشگران خود را از خدمات این متخصصان منتفع ساخته‌اند.

دکتر عبدالرضا نوروزی چاکلی در ادامه، بر لزوم بکارگیری دانش‌آموختگان علم‌سنجی در مراکز علم‌سنجی دانشگاه‌هایی که هنوز از افراد غیرمتخصص در مراکز علم‌سنجی خود استفاده می‌کنند انتقاد کرده و اظهار داشت:  مراکز علم‌سنجی زمانی می‌توانند نتایج مطلوبی را برای دانشگاه و دانشگاهیان به ارمغان بیاورند که در زمینه‌هایی همچون برنامه‌ریزی، سیاستگذاری، ارزیابی، رصد و پایش پژوهش و فناوری، از وجود متخصصان علم‌سنجی بهره‌مند شده باشند. در غیر این صورت و به صِرف راه‌اندازی مراکز علم‌سنجی بدون استفاده از دانش‌آموختگان این رشته، نمی‌توان انتظار داشت که دانشگاه بتواند از اثرات مثبت خدمات مرکز علم‌سنجی خود بهره‌مند شود. همچنین، وی علاوه بر این‌که حضور متخصصان علم‌سنجی را در مراکز علم‌سنجی دانشگاه‌ها و سازمان‌ها از ضروریات دانست، لزوم بهره‌مندی از این متخصصان و دانش‌آموختگان را در واحدهای کلان دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌ها، نظیر «دفاتر نظارت و ارزیابی»، حوزه‌های «معاونت آموزشی»، «معاونت پژوهش و فناوری» و همچنین «دبیرخانۀ هیئت‌های ممیزه دانشگاه‌» بسیار حائز اهمیت و ضروری توصیف کرده و نقش این دانش‌آموختگان را در عرصه‌های ارتقاء کیفیت فعالیت‌های علمی و همچنین جایگاه دانشگاه، غیرقابل انکار توصیف کرد.

دکتر نوروزی چاکلی در پایان ابراز امیدواری کرد که روند جذب متخصصان علم‌سنجی در دانشگاه‌ها که در طی سال‌های اخیر به خوبی آغاز شده با شتاب بیشتری ادامه یابد و دانشگاه‌هایی که هنوز در این زمینه در آغاز راه هستند نیز با آگاهی از قابلیت‌ها و توانمندی‌های دانش‌آموختگان علم‌سنجی و همچنین با بهره‌مندی از تجربیات دانشگاه‌هایی که توانسته‌اند با تکیه بر دانش و خدمات دانش‌آموختگان علم‌سنجی، جایگاه علمی و آموزشی خود را بهبود بخشیده‌اند، جذب و استخدام دانش‌آموختگان این حوزه را در اولویت قرار دهند و از خدمات مؤثر مراکز علم‌سنجی خود برخوردار شوند.